Κύριε διευθυντά
Σημαντική καθώς και ιστορική η είδηση για τον νέο τρόπο υπολογισμού της μάζας ενός κιλού με την κατάργηση του μεταλλικού κυλίνδρου, που βρισκόταν αποθηκευμένο σε θησαυροφυλάκιο της Γαλλίας, από έναν μαθηματικό τύπο βασισμένο στη σταθερά του Πλανκ («Καθημερινή» 17/11). Με την ευκαιρία θα ήθελα να παρουσιάσω μια συντομότατη ιστορική ανασκόπηση των πρώτων «σταθμών» και των «σταθμικών συστημάτων».
Τα πρώτα λοιπόν σταθμά τα βρίσκουμε στην Αρχαία Αίγυπτο και μνημονεύονται επί των τοίχων του ναού Καρνάκ (εποχή Τούθμωσι Γ΄ 1.700 π.Χ.). Είναι το «Κατ» και το «Ούτεν» με αναλογία 1 προς 10, και το μεν «Κατ» είχε βάρος 140 κόκκους ή 9 gr. το δε «Ούτεν» 1.400 κόκκους ή 90 gr. Θεωρείται δε ο πρώτος δεκαδικός μετρικός κανόνας στην ιστορία. To βάρος του «Ούτεν» κατά τον Βοrtolotti υπολογιζόταν σαν το 1/4.000 του βάρους του νερού του Νείλου μήκους ενός κυβικού πήχεως ή 17,71 δακτύλους. Ενα άλλο σταθμίον ήταν ο «Σίκλος» στα Ελληνικά «Στατήρας» εκ της φοινικικής λέξης seqlu ή της εβραϊκής Seqel που σημαίνει πιάνω, με βάρος 11,2 gr. και ήταν το 1/60 κατ’ άλλους 1/50 της «Μνας» εκ του αραβικού Manah που σημαίνει καιρός. «Ο Δαυίδ έδωσε στον Ορνάν για την αγορά ενός αλωνιού 600 σίκλους, δηλαδή 6,72 Kgr. χρυσό έπειτα από ζύγισμα (παραλειπόμενα Α΄ 21-25)».
Σημαντικά είναι και τα σταθμά των Ασσυρίων. Κατά τις ανασκαφές στην Αρχαία Νινευί βρέθηκαν λίθινα σε μορφή «Νησσών» και χάλκινα σε μορφή «Λεόντων» με χρονολογία 2.000 π.Χ. – 747 π.Χ. διαφορετικών βαρών των 2, 5, 10 και 30 «μνων» (Νομισματικό Μουσείο του Λονδίνου). Τα σημαντικότερα όμως σταθμά, τα οποία διαδόθηκαν σε ολόκληρο τον τότε γνωστό κόσμο και αποτέλεσαν τη βάση των «σταθμικών κανόνων» του αρχαίου κόσμου ήταν αυτά των Βαβυλωνίων, οι οποίοι καθόρισαν ένα μέγιστο σταθμικό βάρος αυτό του «Ταλάντου» (από το Τάλαν, δηλαδή αυτός που υποφέρει).
Ο καθορισμός γινόταν μετρώντας το βάρος μεταγγιζόμενου ύδατος από ένα δοχείο σε άλλο σε ορισμένο όμως χρονικό διάστημα. Για την ιστορία αναφέρω ότι είχε βάρος η μεν βαρεία μορφή 936.000 κόκκους η 61 Kgr., η δε ελαφρά 46.800 κόκκους ή 30 Kgr. Και όπως είχαν διαιρέσει την ώρα σε 60 λεπτά και το λεπτό σε 60 δευτερόλεπτα, έτσι διαίρεσαν το Τάλαντο σε 60 μνας και τη μνα σε 60 σίκλους (στατήρες).
Αυτή ήταν η αρχή για να φτάσουμε στο σήμερα. Αξίζει όμως να θυμόμαστε αυτούς τους σκαπανείς–πρωταγωνιστές οι οποίοι ξεκινώντας από το μηδέν έδωσαν τις πρώτες σπίθες γνώσεων περί των σταθμών και μέτρων για τη μελλοντική ανάπτυξη της επιστημονικής μετρολογίας.
Ι. Κ. Γεωργιου, Καρδιολόγος