Οι μαθητές Τσοτυλίου, ο Σπ. Μελάς, οι Νεότουρκοι

Οι μαθητές Τσοτυλίου, ο Σπ. Μελάς, οι Νεότουρκοι

Κύριε διευθυντά

Βρέθηκα μπροστά σε πανηγύρι, γράφει τέτοιον καιρό πριν από 111 χρόνια, ο Σπύρος Μελάς, για τις πρώτες εντυπώσεις του από τη Θεσσαλονίκη, ως απεσταλμένος της «Πατρίδος» του Σίμου, για να καλύψει το Κίνημα των Νεότουρκων (10/23-7-1908). Αυτό που είχε δει (εκτός από μια αμφιθεατρική Θεσσαλονίκη σαν ζωγραφιά, με εξέχοντα σημεία ένα δάσος από τους μιναρέδες που υψώνονταν πάνω από τις αρχαίες βυζαντινές εκκλησίες και τα κάστρα προς τα οποία στριμώχνονταν τα σπίτια των Τούρκων, σαν να ντρέπονταν που κατέκτησαν μια τέτοια πόλη), ήταν ένα πολύχρωμο πλήθος που έκαμνε διαδηλώσεις και εξέφραζε τη χαρά του με σημαίες διάφορες –ανάμεσά τους και ελληνική– για το Σύνταγμα και τις ελευθερίες  που υπόσχονταν οι εθνικιστές αξιωματικοί.  Ηταν τόσο καταπιεσμένος και τόσο διψασμένος για ελευθερία ο λαός της Θεσσαλονίκης, που πρόθυμα έδωσε πίστη  στα λόγια  των επαναστατών. Αλλά το δόλωμα του Συντάγματος, της ισότητας και της ελευθερίας είχε «πιάσει» παντού. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση που εντοπίζεται στο ακόλουθο κείμενο:    

«Ε ν θ υ μ ο ύ.  (Μια ενθύμηση από τη σκλαβωμένη στους Τούρκους αλλά ελεύθερη στις ψυχές Μακεδονία.) Ηταν συμμαθητές στο ιστορικό Γυμνάσιο Τσοτυλίου, αμέσως μετά το 1908, όταν έγινε το Κίνημα των Νεότουρκων στη Θεσσαλονίκη. Είχαν στα χέρια τους το βιβλίο «Γραμματική της Οθωμανικής Γλώσσης», που η διδασκαλία της ήταν υποχρεωτική στην τουρκική επικράτεια. Οι κανόνες και τα παραδείγματα της γραμματικής ήταν γραμμένα με τις γραμμούλες και τις τελίτσες της αραβικής. Η εκμάθηση θα ήταν ένα αληθινό βουνό για τα Ελληνόπουλα… Ολες οι ενδείξεις της έκδοσης ήταν στα ελληνικά: Το πόνημα ήταν του Ι. Χλωρού, διευθυντού του Πατριαρχικού Οθωμανικού Γραφείου και καθηγητού της Οθωμανικής εν τη Πατριαρχική Μεγάλη του Γένους Σχολή. Η έκδοση: Εν Κωνσταντινουπόλει, 1900, εκ του Πατριαρχικού Τυπογραφείου. Μια σφραγίδα στα γαλλικά πληροφορεί ότι το βιβλίο είχε αγοραστεί απ’ το βιβλιοπωλείο του Ν. Γ. Βικοπούλου στη Θεσσαλονίκη. Είναι η εποχή της απάτης-πλάνης περί φιλελευθερισμού, ισονομίας και  δημοκρατικών δικαιωμάτων. Πίσω κρύβονταν οι  εθνικιστικοί στόχοι του Νεοτουρκικού Κομιτάτου. Οι συμμαθητές απαθανατίζουν το όνομά του ο καθένας στην εσωτερική όψη του εξωφύλλου, αλλά και αποτυπώνουν την πλάνη τους ότι το «Σύνταγμα» σήμαινε ελευθερία. Διαιωνίζουν συγχρόνως και τον δικό τους πατριωτικό ενθουσιασμό: Διαβάζεις με συγκίνηση τις εγγραφές – κάποιες και λίγο ή και πολύ, ίσως, ανορθόγραφες: «Ζήτωσαν οι εργασθέντες υπέρ του Ελληνικού Κομιτάτου», γράφει ο Μάρκος Δ. Μυρωνίου, ο «εκ Κλεισούρας της Ελληνικωτάτης Μακεδονίας». «Γεια σου, φίλε μου Μιχαήλ», προσθέτει ο Δημήτριος Θωμαΐδης, προς τον κτήτορα του βιβλίου, που ανταποδίδει: «Ενθυμού τον φίλον σου Μιχ. Γερασίμου Δώσσα». Γράφει επίσης και «Ο φίλος του κτήτορος Κωνσταντίνος Χρ.  Κωνσταντινίδης, εκ Βογατσικού της ελευθέρας Μακεδονίας, εκ του συντάγματος», ενώ «την υπογραφήν μου θέτω» και «ο φίλος σου Κωνσταντίνος Τζιμόπουλος, εκ Μαλγάρων της Θράκης». Αλλά και ο εκ Κλεισούρας Μυρωνίου, σε άλλη εγγραφή, σημειώνει… «της ελευθέρας υπό του Συντάγματος Μακεδονίας» και διαδηλώνει: «Ζήτωσαν οι αντάρται. Ζήτω ο καπετ. Τσιάρας εκ (σβησμένο) της Μακεδονίας».

Των Νεότουρκων η ελευθερία ήταν πλανερή. Των μαθητών του Γυμνασίου Τσοτυλίου ο πατριωτισμός ήταν γνήσιος.

Γερασιμος Μιχαηλ Δωσσας, Θεσσαλονίκη

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή