Κύριε διευθυντά
Επιτακτικοί λόγοι με έκαναν να ψάξω για δουλειά στην Ελλάδα τρία χρόνια μετά την απόκτηση διδακτορικού «με την υψηλότερη διάκριση» και πρώτο βραβείο από κορυφαίο πανεπιστήμιο της Ευρώπης. Πληροφορήθηκα για το πρόγραμμα ΕΣΠΑ «Απόκτηση ακαδημαϊκής διδακτικής εμπειρίας σε [sic] νέους επιστήμονες κατόχους διδακτορικού 2018-2019», που πρόβαλλε ως στόχο «να αντιστρέψει το brain drain» και «να δώσει δυναμικό χαρακτήρα στα προγράμματα σπουδών των πανεπιστημίων», θέτοντας την ακαδημαϊκή εμπειρία σαν κύριο στοιχείο αξιολόγησης. Οι αμοιβές ήταν μικρές ακόμα και σε σχέση με πολύ φτωχότερες χώρες της Ε.Ε. Ωστόσο, αποφάσισα να περιμένω την επίσημη ανακοίνωση. Ακολούθησε μια σειρά από απανωτές εκπλήξεις.
Οι επιμέρους προκηρύξεις των πανεπιστημίων καθυστερούσαν. Δημοσιεύτηκαν τέλη Ιουλίου για το ακαδημαϊκό έτος που θα άρχιζε ένα μόλις μήνα μετά τις καλοκαιρινές διακοπές! Τα πανεπιστήμια απευθύνονταν σε όσους έψαχναν για ακαδημαϊκή θέση και ήταν διαθέσιμοι την τελευταία στιγμή! Παγκόσμια πρωτοτυπία, μια και δεν αφορά έκτακτο κενό, αλλά εκατοντάδες προγραμματισμένων θέσεων διδασκαλίας μαθημάτων που ήδη περιλαμβάνονται στα προγράμματα σπουδών. Τι θα γινόταν αν δεν εμφανίζονταν επαρκώς καλοί υποψήφιοι; Οι προκηρύξεις των Πανεπιστημίων Πατρών και Ιωαννίνων που με ενδιέφεραν λόγω απόστασης, ήταν ενιαίες και είχαν έκταση 120 σελίδες για 92 θέσεις και 172 σελίδες για 62 θέσεις αντίστοιχα, όταν παντού στον κόσμο οι προκηρύξεις γίνονται ανά αντικείμενο, δημοσιεύονται στοχευμένα και σπάνια ξεπερνάνε τις 2 σύντομες παραγράφους ανά θέση. Συγκρίνοντας και με άλλων πανεπιστημίων κατάλαβα ότι η γραφειοκρατική οργάνωση και η «φλυαρία» ήταν κεντρικά κατευθυνόμενες. Κανείς δεν παρεξέκλινε! Πλήρης ομοιομορφία!
Για πολίτες κράτους-μέλους της Ε.Ε. ζητούνταν «πιστοποιητικό ελληνομάθειας Δ΄ επιπέδου». Αραγε, οι φοιτητές των ελληνικών πανεπιστημίων δεν καταλαβαίνουν ούτε καν αγγλικά μετά την εξάχρονη δευτεροβάθμια εκπαίδευσή τους;
Παρ’ όλα αυτά τα «περίεργα», τηλεφώνησα για να ρωτήσω λεπτομέρειες για τις απαιτήσεις των θέσεων. Επειτα από αρκετή επιμονή μου, σε ένα τμήμα μου είπαν ότι έπρεπε να είμαι παρούσα 1-2 μέρες τη βδομάδα και μέχρι 16 ώρες, σε άλλο ότι η απαίτηση είναι για «λίγες ώρες καθημερινά», που στη συνέχεια έγινε «κανονικό ωράριο», σε τρίτο ότι «η Πρυτανεία θέλει να μένετε εδώ».
Αλλά το πιο δυσάρεστο ήταν τα κριτήρια αξιολόγησης στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Εκεί, η συνάφεια των «σχεδιαγραμμάτων διδασκαλίας» και η συνάφεια της διατριβής και δημοσιεύσεων με τις θέσεις δεν αξιολογούνται κλιμακωτά, αλλά εφάπαξ, με 10 και 20 μόρια αντίστοιχα, σε ένα σύνολο 100, λες και ένας νέος επιστήμονας μπορεί να διδάξει σε προπτυχιακό επίπεδο αποκλειστικά και μόνο ό,τι έχει σχέση με τη διατριβή του και χωρίς να αναφέρεται στις επίσημες περιγραφές μαθημάτων! Και το αποκορύφωμα: η αξιολόγηση των δημοσιεύσεων είναι αποκλειστικά ποσοτική! Δεν ενδιαφέρει ούτε η θεματολογία τους ούτε η ποιότητά τους ούτε το αν έχουν περάσει από διαδικασία κρίσης, ούτε… ούτε…
Κατάλαβα ότι η όλη πολύπλοκη ιστορία ήταν προσχηματική, οι περισσότεροι «νέοι επιστήμονες» ήταν επιλεγμένοι από πριν, και προτίμησα να μην καταναλώσω χρόνο, δικό μου και των «αξιολογητών», ούτε ενδεχομένως να τους ταλαιπωρήσω για να δικαιολογούν εκ των υστέρων προειλημμένες αποφάσεις. Κατάλαβα επίσης με ποιον επίσημο τρόπο αυτό που σε άλλες χώρες είναι μοχλός εξέλιξης και ανάπτυξης, στην Ελλάδα γίνεται τρόπος κατοχύρωσης της ευνοιοκρατίας.
Δρ Ελενη Διδασκαλου, Διδάσκουσα – Ερευνήτρια, Université Paris 7 Diderot