Κύριε διευθυντά
Τον Νοέμβριο του 1938 η δολοφονία του Φομ Ρατ (γραμματέα της γερμανικής πρεσβείας στο Παρίσι) από τον Γερμανοεβραίο Χ. Γκρινσπάν απετέλεσε την αφορμή για τη «Νύχτα των Κρυστάλλων», κατά την οποία μέλη της νεολαίας του ναζιστικού κόμματος κατέστρεψαν μεταξύ άλλων 7.000 καταστήματα και 29 πολυκαταστήματα που ανήκαν σε Εβραίους.
Οι βιαιοπραγίες είχαν ενορχηστρωθεί από τις γερμανικές αρχές (του Γκαίμπελς) που είχαν την πρόθεση να τις εμφανίσουν σαν αυθόρμητη, ακραία αντίδραση «γενικευμένης λαϊκής οργής» για την προνομιούχο θέση που κατείχαν οι Εβραίοι στη γερμανική οικονομία (εν μέσω βαθιάς οικονομικής ύφεσης). Κατά τη διάρκεια της πιο πάνω εκδήλωσης της καταστροφικής μανίας η γερμανική αστυνομία έμεινε (κατ’ εντολήν) εντελώς αμέτοχη και η ονομασία της νύχτας εκείνης οφείλεται στις σωρούς των σπασμένων κρυστάλλων στους δρόμους από τις κατεστραμμένες βιτρίνες των καταστημάτων, καθώς και από τη μεγάλη αξία αποκατάστασής τους. (Η Νύχτα των Κρυστάλλων θεωρήθηκε ιστορικά σαν η αρχή του «Ολοκαυτώματος».)
Ηδη το 1933 με αφορμή την πυρκαγιά στο κοινοβούλιο (Reichstag) λίγες μέρες πριν από τις προκηρυγμένες εκλογές του Μαρτίου και λόγω του ισχυρισμού των ναζί ότι επίκειται κομμουνιστική επανάσταση στα πρότυπα της ρωσικής του 1917, πέρασε νόμος στο κοινοβούλιο που έθεσε τη Γερμανία σε «κατάσταση έκτακτης ανάγκης». Μετά τις εκλογές το ναζιστικό «Εθνο-Σοσιαλιστικό» κόμμα αναγκάσθηκε να συνεργαστεί με το συντηρητικό «Γερμανικό Εθνο-Λαϊκό» κόμμα (του 8%) ώστε να συγκεντρώσει την πλειοψηφία στη βουλή του 52% και να κυβερνήσει. Παρ’ όλα αυτά βρήκε τρόπους να ξεπεράσει τα «εμπόδια» των θεσμών. Ετσι τις επόμενες μέρες από τις εκλογές το ναζιστικό κόμμα με απόφαση του κοινοβουλίου πέτυχε την αναθεώρηση του συντάγματος, με την οποία ουσιαστικά καταργούσε τον διαχωρισμό των τριών εξουσιών και τις συγκέντρωνε στην εκτελεστική εξουσία, ώστε να μην υπάρχει πλέον η δυνατότητα της δικαστικής εξουσίας να ελέγχει τη νομοθετική ή την εκτελεστική για τη συνταγματικότητα των νόμων ή την εν γένει σύννομη δραστηριότητά τους.
Είναι μύθος ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται κάνοντας κύκλους, πλήρεις, ελλειπτικούς ή ελικοειδείς, προσαρμοζόμενη κατ’ αναλογίαν εκάστοτε στις συνθήκες και στα δεδομένα της εποχής και του τόπου που εξελίσσεται. Οποιεσδήποτε ομοιότητες των πιο πάνω ιστορικών δεδομένων με τη μεταπολεμική ιστορία της Ευρώπης είναι εντελώς τυχαίες, αποσπασματικές και συμπτωματικές.
Οι συγκρίσεις με παρόμοια γεγονότα, σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να βγάλουν συμπεράσματα για μελλοντικά γεγονότα και εξελίξεις, οπουδήποτε και οποτεδήποτε. Τέτοιες συγκρίσεις και συναγωγή συμπερασμάτων μπορούν να ισχύουν μόνο για το μυαλό μιας μικρής μειοψηφίας που έχει ιστορικές γνώσεις και μνήμες, σε άλλη περίπτωση, απλώς δεν υπάρχουν…
Λαμπρος Ροϊλος, Συντ. δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω-συγγραφέας-ερευνητής