Κύριε διευθυντά
Το 1954 άρχισε ένας πρωτόγνωρος, πνευματικός μακαρθισμός εναντίον του μεγάλου συγγραφέα Νίκου Καζαντζάκη, που για μισό αιώνα τίμησε και εξύψωσε την Ελλάδα και χαλύβδωσε την παγκόσμια λογοτεχνία. Ο Πάπας της Ρώμης απαγόρευσε την κυκλοφορία του «Τελευταίου πειρασμού». Ο Καζαντζάκης έστειλε τηλεγράφημα στο Βατικανό με μια φράση στα λατινικά του χριστιανικού αναλογιστή Τεντουλιάν: «Ad tuum, Domine, tribunal appelo: «Υποβάλλω την έκκλησή μου στη δική σου δικαστική κρίση, Κύριε»!
Τον ίδιο χρόνο ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής αποδοκιμάζει με αηδία τις «βλασφημίες» του μαέστρου της λογοτεχνίας κατά του Θεανθρώπου και ζητεί να μην επιτραπεί η μετάφραση των βιβλίων στα Ελληνικά. Οι δημοσιογράφοι της εφημερίδας «Εστία» εκφράζουν την αγανάκτησή τους και την προτίμησή τους στον Μακαρθισμό, παρά στα «βρομόλογα του ανήθικου Καζαντζάκη».
Ο Μητροπολίτης Χίου κάνει αίτηση στην Ιερά Σύνοδο απαιτώντας τον αφορισμό του άθεου και την ποινική καταδίκη του από το υπουργείο Δικαιοσύνης. Ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων επίσης καταδικάζει τα βιβλία του βλάσφημου. Η Ιερά Σύνοδος καταράστηκε με μίσος και αφόρισε τον Καζαντζάκη. Μα για να γίνει έγκυρος ο αφορισμός του χρειαζόταν τη συγκατάθεση του Πατριαρχείου της Κωνσταντινουπόλεως. Η ανωτάτη εξουσία της Ορθοδοξίας έκανε αίτηση στον Πατριάρχη Αθηναγόρα της Κωνσταντινούπολης και ζήτησε να αφοριστεί επίσημα ο «γιος του Σατανά». Συνάμα ζήτησε επιμόνως την απαγόρευση των αισχρών έργων του και την ποινική τιμωρία του από τον Αρειο Πάγο, το Εφετικό Δικαστήριο και τον εισαγγελέα.
Ο Καζαντζάκης απαντά ατάραχος στην ανώτατη ιεραρχία. «Με καταραστήκατε, Αγιοι Πατέρες… Εγώ σας δίνω την ευχή μου. Ελπίζω η συνείδησή σας να είναι καθαρή σαν τη δική μου και να είσαστε ηθικοί και θρησκευτικοί όπως εγώ».
Τελικά η αλήθεια έλαμψε με το επίσημο έγγραφο του Φαναρίου. Εν ολίγοις, ο Καζαντζάκης επίσημα δεν αφορίστηκε ποτέ. Και αυτό γιατί το τυπικό της διαδικασίας του αφορισμού απαιτούσε μετά τη λήψη της απόφασης από την Ιερά Σύνοδο να υπάρξει και υπογραφή του Οικουμενικού Πατριάρχη. Και ο Αθηναγόρας σαν είδε το αίτημα οργίστηκε. Το καταχώνιασε στο συρτάρι του και δεν το υπέγραψε ποτέ.
Βασιλης Παλαμηδας, Βόλος