Κύριε διευθυντά
Η «Καθημερινή» στο φύλλο του Σαββάτου 31-8-2019 δημοσίευσε άρθρο του καθηγητού κ. Αντώνη Μακρυδημήτρη με τίτλο: «Ο 98ος πρωθυπουργός: “αρχή άνδρα δείξαι”». Με τις γνώσεις αρχαίων ελληνικών αποφοίτου κλασικού τμήματος οκταταξίου γυμνασίου (τότε μαθαίναμε γράμματα), μου δημιουργήθηκε η απορία τι θέλει να πει ο συντάκτης με το «δείξαι»;
Ο κύριος καθηγητής ή η εφημερίδα, χρησιμοποιώντας το μονοτονικό σ’ ένα απόφθεγμα της αρχαίας ελληνικής, δημιουργεί ερωτηματικά εάν το «δείξαι» είναι απαρέμφατο αορίστου του «δείκνυμι» ή ευκτική αορίστου, ώστε να το ερμηνεύσουμε αναλόγως. Εάν ήταν με περισπωμένη θα ήταν απαρέμφατο διότι το «αι» είναι βραχύ. Εάν ήταν με οξεία θα ήταν ευκτική διότι στην ευκτική το «αι» είναι μακρόν. Δεν θα υπήρχε προβληματισμός εάν το απόφθεγμα ήταν τονισμένο με το πολυτονικό ή εάν ο κ. καθηγητής το χρησιμοποιούσε όπως το χρησιμοποίησε ο Πιττακός ο Μυτιληναίος σε ενεστώτα: «Αρχή άνδρα δείκνυσι». (Βλ. Δημήτρης Μ. Παπαδημητρίου: «Εγκυκλοπαίδεια της αρχαίας ελληνικής σοφίας. Οι επτά σοφοί της Ελλάδος», τόμος 1ος, σελ. 200, έκδοση 1964. Πηγή: Διογένης Λαέρτιος. Τόμος Α΄, βιβλίο 1, παρ. 77. Εκδοσις Λειψίας 1833), ή όπως το χρησιμοποίησε ο Αριστοτέλης σε μέλλοντα: «Αρχή άνδρα δείξει». (Βλ. Ιωάννης Σταματάκος: «Λεξικόν της αρχαίας ελληνικής γλώσσης.
Παράρτημα: Απάνθισμα ρητών, γνωμικών, αποφθεγμάτων και παροιμιωδών φράσεων. Αριστοτέλους Ηθικά Νικομάχεια V 1,16). Το μονοτονικό, που υποτίθεται ότι απλουστεύει και διευκολύνει τα πράγματα, μάλλον σε πολλές περιπτώσεις τα μπερδεύει.
Ματθαιος Μ. Δημητριου, Πλοίαρχος Π.Ν. ε.α.