Κύριε διευθυντά
Τα επεισόδια στη Μόρια προστίθενται σε μια αυξανόμενη αλυσίδα συμβάντων που δυναμιτίζουν το ζήτημα του προσφυγικού, δυσκολεύουν τη διαχείριση από πλευράς των ελληνικών αρχών και ενισχύουν τις φωνές που διατυμπανίζουν την ενδεχόμενη απειλή για την Ελλάδα. Το τελευταίο διάστημα όλο και συχνότερα εμφανίζονται δημοσιεύματα, στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο, που παρουσιάζουν το ζήτημα του προσφυγικού, με αφορμή τα συχνά περιστατικά βίας, ως μία από τις σημαντικότερες απειλές για την Ελλάδα. Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα ο σημαντικότερος κίνδυνος προέρχεται από την πιθανότητα ριζοσπαστικοποίησης των προσφύγων. Ωστόσο, είναι πραγματικός ο κίνδυνος της ριζοσπαστικοποίησης και αν ναι, με ποιον τρόπο μπορεί η ελληνική κοινωνία να τον αντιμετωπίσει;
Πρόσφατες μελέτες αναφέρουν πως δύο βασικοί παράγοντες επιδρούν στη ριζοσπαστικοποίηση των προσφύγων. Ο πρώτος είναι οι συνθήκες διαβίωσης στις δομές φιλοξενίας και ο δεύτερος η εχθρική στάση των χωρών υποδοχής. Η Ελλάδα έχει δεχθεί κριτική από αρκετές μη κυβερνητικές οργανώσεις για τις συνθήκες διαβίωσης στις δομές φιλοξενίας. Ωστόσο, η κριτική αυτή δεν είναι πάντα αντικειμενική. Είναι δεδομένο πως η διαβίωση σε μια δομή φιλοξενίας, ανεξάρτητα από τις προσφερόμενες παροχές, δεν είναι ποτέ μια καλή εμπειρία.
Αυτό σε συνδυασμό με το πλήθος των αιτημάτων ασύλου, καθώς και τις αντικειμενικές δυσκολίες στη διαδικασία της οικογενειακής επανένωσης, είχαν ως αποτέλεσμα την αύξηση του μέσου χρόνου αναμονής για την εξέταση ενός αιτήματος. Το γεγονός αυτό αυξάνει την ανασφάλεια των προσφύγων και τους ωθεί, αρκετές φορές, σε βίαιες εξάρσεις. Ο δεύτερος παράγοντας σχετίζεται με την εχθρική στάση των χωρών υποδοχής και χωρίζεται σε δύο υποκατηγορίες, την εχθρική στάση της κυβέρνησης και τη στάση της κοινωνίας. Οσον αφορά το πρώτο σκέλος, τόσο η ελληνική κυβέρνηση όσο και το σύνολο του πολιτικού κόσμου, πλην των γνωστών εξαιρέσεων, έχουν αντιμετωπίσει το προσφυγικό με τη δέουσα προσοχή. Ωστόσο, η ελληνική κοινωνία παρουσιάζεται διχασμένη αναφορικά με την επίδραση των προσφυγικών ροών. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Pew Research Center το 55% των Ελλήνων θεωρεί πως οι προσφυγικές ροές ενδεχομένως να αυξήσουν τον κίνδυνο της τρομοκρατίας της χώρας. Επιπροσθέτως, το 65% αντιμετωπίζει τους πρόσφυγες από το Ιράκ και τη Συρία ως άμεση απειλή. Η αντίληψη αυτή βασίζεται στην αρνητική επίδραση των προσφυγικών ροών στην οικονομία και την κουλτούρα της Ελλάδος. Από αυτά προκύπτει πως οι δύο από τις τρεις απαιτούμενες συνιστώσες για τη ριζοσπαστικοποίηση των προσφύγων υπάρχουν στην Ελλάδα. Ταυτόχρονα, μας δίνεται και μια σαφής εικόνα για το πού πρέπει η ελληνική πολιτεία να στοχεύσει ώστε να καταπολεμήσει αυτό το φαινόμενο.
Δρ Νικολαος Λαμπας
Διδάσκων Πανεπιστημίου
Πειραιά, συγγραφέας του άρθρου «Αποτελεί το προσφυγικό απειλή για την Ελλάδα», Foreign Affairs (Hellenic Edition), Ιούνιος/Ιούλιος 2017