Κύριε διευθυντά
Υποστηρίζεται ότι η λειτουργία των πολιτικο-διοικητικών μας θεσμών συνδέεται με ένα ιδιάζον «ελληνικό πρότυπο». Σύμφωνα με αυτό, πρακτικές που βασίζονται στη διαπροσωπική επικοινωνία λειτουργούν παράλληλα με κανόνες. Επειδή οι διαπροσωπικές σχέσεις ενίοτε συντελούν στην αποτελεσματικότερη ολοκλήρωση υποθέσεων, συχνά προτιμώνται έναντι των κανόνων. Η ρητορική που συνοδεύει την ανωτέρω επιλογή είναι ότι «εδώ δεν είμαστε Σουηδία, είμαστε Ελλάδα»: στη Σουηδία τυπικοί και άτυποι κανόνες (αποδεκτές κοινωνικά συμπεριφορές) τηρούνται, στην Ελλάδα συχνά παρακάμπτονται. Επιπλέον, οι καινοτόμες ιδέες στη Σουηδία απλώς υλοποιούνται, στην Ελλάδα αναμένεται να κολλήσουν λόγω δυσλειτουργικών διαδικασιών. Πράγματι η Ελλάδα δεν είναι Σουηδία: ως οδηγοί δεν μειώνουμε ταχύτητα όταν περνάμε πάνω από στάσιμα νερά δίπλα σε διαβάσεις αποφεύγοντας να βρέξουμε πεζούς ούτε τους δίνουμε προτεραιότητα. Οι ποδηλατόδρομοί μας (τουλάχιστον σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη) λειτουργούν συμβολικά παρά ανταγωνιστικά ως επιλογή αστικής μετακίνησης. Πολλά μουσεία παρουσιάζουν την αρχαία κληρονομιά μας, όμως αγνοείται ο συνδυασμός της με μαθησιακά εργαλεία διαδραστικότητας με τον επισκέπτη. Διάφορες πλατείες μας ανακαινίζονται αλλά σπανίως χρησιμοποιούνται για υπαίθριες εκθέσεις ζωγραφικής ή ποίησης. Επιπροσθέτως, με όρους αξιακού πλαισίου δεν έχουμε εμπεδώσει αξίες όπως η αξιοκρατία. Εντούτοις, η προσέγγιση ότι «εδώ είναι Ελλάδα» μπορεί να αποκτήσει διαφορετικό περιεχόμενο. Αφενός, με –κατά προτεραιότητα– αξιοποίηση ποιοτικών αλλά αδρανών «πρώτων υλών» μας (π.χ. ανθρώπινοι πόροι, αρχαίος πολιτισμός). Αφετέρου, με βελτίωση της λειτουργικότητας των κανόνων που θα αίρει κίνητρα παράκαμψης ή περιπτώσεις τελμάτωσης και θα ενθαρρύνει την εμπέδωση αξιών (ισότητα, δικαιοσύνη, αξιοκρατία). Δεν χρειάζεται να γίνουμε Σουηδία, ας εννοήσουμε αλλιώς την Ελλάδα.
Γιωργος Οικονομου, Διδάκτωρ ΕΚΠΑ