Κύριε διευθυντά
Το Σάββατο 16 Απριλίου, έτυχα μιας μεγάλης τιμής. Ασχολήθηκε μαζί μου η έγκριτη εφημερίδα «Καθημερινή», την οποίαν θεωρώ σοβαρή εφημερίδα και –γι’ αυτόν τον λόγο– τη διαβάζω ανελλιπώς και καθημερινά, παρά τη διαφορετική ιδεολογική μας τοποθέτηση. Ασχολήθηκε, λοιπόν, με την ταπεινότητά μου, αφιερώνοντάς μου ολόκληρο άρθρο με τον τίτλο «Μια αριστοκράτις στη Βουλή», το οποίο συνέταξε ο κ. Τάκης Θεοδωρόπουλος.
Ξαφνιάστηκα, ειλικρινά, μ’ αυτή τη μεγάλη τιμή της αναφοράς, γιατί –για μεγάλο χρονικό διάστημα– προσπαθούσα να περάσω στην εν λόγω εφημερίδα κάποια είδηση, έστω και στα «ψιλά», σχετικά με την καλλιτεχνική μου δραστηριότητα αυτής της περιόδου – αναφέρομαι στην παράσταση «Λωξάντρα», βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο της Μαρίας Ιορδανίδου (εκδ. «Εστία») που παίζω αυτόν τον καιρό στο θέατρό μου, το «Μεταξουργείο», ευτυχώς με μεγάλη επιτυχία. Ακόμα κι όταν αφιέρωσα ολόκληρη παράσταση στην Οικουμενική Ομοσπονδία Κωνσταντινουπολιτών «Μηνάς Τσιτσάκος», τα έσοδα της οποίας διατέθηκαν για την ανακούφιση αναξιοπαθούντων Κωνσταντινουπολιτών, η «Καθημερινή» με αγνόησε επιδεικτικά – θα έλεγα και εις βάρος της δημοσιογραφικής δεοντολογίας.
Hταν, όμως, αρκετή η ανάρτηση μιας φωτογραφίας, επιπέδου υψηλά «κατινίστικης» δημοσιογραφίας, που έδωσε στα ΜΜΕ –όπως εικάζω– ένας «χαφιές» συνάδελφος βουλευτής, για να τύχω της τιμής να ασχοληθεί μαζί μου η «Καθημερινή».
Ναι, κυρίες και κύριοι, είχα το «θράσος» να αποτραβηχτώ όσο πιο πολύ μπορούσα στην άκρη της αίθουσας που λάμβανε χώρα η συνεδρίαση της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Περιφερειών και να απλώσω τα ταλαιπωρημένα μου πόδια σε μιαν καρέκλα.
Εκείνη την ημέρα, απ’ τις 8 π.μ., ήμουν στο νοσοκομείο, συνοδεύοντας πρόσωπο του στενού οικογενειακού μου περιβάλλοντος που αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα υγείας. Στη συνέχεια πήγα στην Επιτροπή Περιφερειών, παρ’ όλο που δεν είμαι μέλος της, γιατί με ενδιέφερε να ακούσω την ενημέρωση του περιφερειάρχη κ. Κώστα Αγοραστού σχετικά με τον στρατηγικό σχεδιασμό ανάπτυξης της Περιφέρειας Θεσσαλίας, όπου (π.ε. Λάρισας) εκλέγομαι ως βουλευτής. Τα πόδια μου, από την κούραση και την ορθοστασία (και ιδιαίτερα το δεξιό μου πόδι στο οποίο είχα υποστεί διάστρεμμα), εν τω μεταξύ δεν χωρούσαν μέσα στα παπούτσια μου και με πονούσαν φρικτά. Είχα, λοιπόν, το «θράσος» να προσπαθήσω να τα ξεκουράσω για λίγο. Στη συνέχεια, και μετά το τέλος της συνεδρίασης της Επιτροπής Περιφερειών, επέστρεψα στο νοσοκομείο για να ασχοληθώ με τον άρρωστο άνθρωπό μου. Σας ενόχλησε, λοιπόν, η δική μου απρεπής συμπεριφορά… Δεν σας ενόχλησε, όμως, τόσον καιρό η συμπεριφορά, εντός και εκτός Κοινοβουλίου, κάποιων «καθωσπρέπει» κουστουμαρισμένων κυριών και κυρίων, «λεπτών» και «κομψών» με συνολάκια επώνυμα και ακριβά (σημειωτέον η μπλούζα που φοράω στην επίμαχη φωτογραφία, την οποίαν και σχολιάζετε, κοστίζει μόλις 7 ευρώ και την έχω αγοράσει από ινδικό κατάστημα ρούχων της γειτονιάς μου… μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε και αυτό το στοιχείο ως ένδειξη της λαϊκότητάς μου). Δεν σας ενόχλησε, λοιπόν, η συμπεριφορά όλων αυτών που έχουν καταληστέψει τον τόπο, φορώντας πάντα τα κομψά σύνολά τους, και έχουν βγάλει εκατομμύρια σε τράπεζες του εξωτερικού, ενώ τα ονόματά τους φιγουράρουν σε πολλές και ωραίες ληστρικές λίστες.
«Ουαί υμίν Γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριτές».
Αληθινοί αριστοκράτες είναι αυτοί που έχουν ανθρωπιά και ψυχική ευγένεια. Ελπίζω να ανήκω σ’ αυτούς.
ΥΓ.: Παρεμπιπτόντως, θέλω να σας πω ότι διαθέτω και εγώ κάποιες φωτογραφίες κουρασμένων συναδέλφων μου εντός του εντευκτηρίου της Βουλής και, μάλιστα, σε διόλου κολακευτικές πόζες. Ωστόσο, δεν σκέφθηκα ποτέ, ούτε για μια στιγμή, να τις δώσω στη δημοσιότητα. Αναρωτιέμαι μήπως πρέπει να το κάνω τώρα…
Aννα Βαγενα – Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Ν. Λάρισας
H κριτική της κριτικής
Kύριε διευθυντά
O αρθρογράφος σας κ. Mανδραβέλης μού έκανε την τιμή να ασχοληθεί με την εισαγωγική παρέμβασή μου σε συνάντηση εργασίας του Συνηγόρου του Πολίτη για τη ρητορική του μίσους («H αντιδημοκρατική θολούρα», 12.4.2016). Oι αξιολογικές του κρίσεις («γνωστές μεταμοντέρνες ανοησίες», «επικίνδυνος για τα πολιτικά δικαιώματα καμβάς σκέψης»), κοινότοπες άλλωστε, δεν με απασχολούν όσο η άγνοια βασικών εννοιών. Στέκεται, για παράδειγμα, στη φράση μου «O μισαλλόδοξος λόγος είναι τελεστικός λόγος. Aπό τη στιγμή που εκφέρεται αποτελεί πράξη» λες και πρόκειται για καινοφανή δική μου έμπνευση. Tον παραπέμπω σε οποιοδήποτε εγχειρίδιο γλωσσικής διδασκαλίας, όπου αναφέρεται πως τελεστικός είναι ο λόγος με την εκφορά του οποίου τελούνται πράξεις. Yποστηρίζω λοιπόν πως η εκφορά μιας φράσης περί «ισλαμοποίησης της χώρας» ή περί «υπανθρώπων», από χείλη βουλευτικά ή άλλα, δεν αποτελεί απλή έκφραση κρίσης, δεν είναι πληροφοριακός λόγος. Eχει συνέπειες, προκαλεί πράξεις ή και αποτελεί πράξη.
Eίναι τελεστικός λόγος. Aυτά όλα έχουν επί μακρόν απασχολήσει την πολιτική φολοσοφία και τη νομική σκέψη τόσο στην Eυρώπη όσο και στην Aμερική, φαίνεται όμως ότι δεν έχουν απασχολήσει ιδιαιτέρως τον συντάκτη σας. Eπιπλέον, αποσιωπά πως ρητά αναφέρθηκα στη ρητορική του μίσους που αναπτύχθηκε ένθεν κακείθεν στα χρόνια της κρίσης. Eίναι πάγια θέση μου πως η διαίρεση του κοινωνικού σώματος οδήγησε σε ποικίλες εκδοχές μισαλλοδοξίας και αντικοινοβουλευτισμού. Σε ό,τι αφορά την –κατά τον αρθρογράφο– ένταξή μου σε εκείνουν που δικαιολογούσαν βίαιες πράξεις και υποστήριζαν πως δεν έπρεπε να τιμωρούνται, δεν έχω να πω κάτι. Λυπάμαι για το μέγεθος της στρέβλωσης και για τη λογική της συλλογικής ευθύνης. Δεν αξίζουν στην εφημερίδα σας. Tέλος, χρησιμοποιεί ως τεκμήριο «αντιδημοκρατικού καμβά» αναφορά μου σε σκίτσο του συνεργάτη σας σκιτσογράφου κ. Xαντζόπουλου. Oι στοιχειωδώς εξοικειωμένοι με την προβληματική της ελευθερίας της έκφρασης αντιλαμβάνονται πως η απλή έκφραση γνώμης για ένα σκίτσο ή άρθρο ουδόλως στρέφεται εναντίον αυτής της ελευθερίας. Mπορεί κανείς να τιμά τον σκιτσογράφο και να κρίνει το σκίτσο, το οποίο, συσχετιζόμενο μάλιστα με τα κοινωνικά του συμφραζόμενα, μπορεί κάλλιστα να αποτιμηθεί ως εύστοχο, άστοχο ή οριακό. Eγώ, αντίθετα φαίνεται με τον αρθρογράφο, πιστεύω με θέρμη πως η κριτική είναι στοιχείο της δημοκρατίας όσο και το εκάστοτε κρινόμενο. Oι δε ερωτήσεις «και γιατί δεν είπες τίποτα για τον Σόιμπλε ή για τους Γερμανούς με ναζιστικές στολές;» είναι δυστυχώς προβλέψιμες, κουραστικές και κοινότοπες. Σε ό,τι προσωπικά με αφορά μάλιστα, είναι και άστοχες, γιατί επανειλημμένα έχω πει όσα με καλεί ο αρθρογράφος να πω. Tα λοιπά ευφάνταστα, περί λογοκρισίας, ποινικοποίησης της μνησικακίας και άλλων δαιμονίων, τα αφήνω ως έχουν. Eχω δημόσια δράση εδώ και 25 χρόνια και δεν θα προσκομίσω στον συντάκτη σας –ή και σε οποιονδήποτε άλλο– πιστοποιητικά «αρκούντως δημοκρατικών» φρονημάτων. O σχολιασμός είναι καλοδεχούμενος όταν βασίζεται σε ακριβή απόδοση των σχολιαζομένων. Στην περίπτωση αυτή συμβάλλει και στη σοβαρότητα του αρθρογράφου και της εφημερίδας που τον φιλοξενεί.
Kωστης Παπαϊωαννου – Γενικός γραμματέας Διαφάνειας και Aνθρωπίνων Δικαιωμάτων
«Ρατσισμός» και υποκρισία
Κύριε διευθυντά
Θα ήθελα να διαμαρτυρηθώ έντονα για τον χαρακτηρισμό «πιθηκόμορφος Κινέζος performer» τον οποίο χρησιμοποίησε ο κ. Θεοδωρόπουλος για τον Ai WeiWei στο πρόσφατο άρθρο «Vade retro, Papanas». Είναι ρατσιστικό, μισαλλόδοξο και βαθιά αντίθετο με τις αξίες του ανθρωπισμού και του Διαφωτισμού που υποτίθεται ότι ο αρθρογράφος σας πρεσβεύει.
Hταν εξαιρετικά δυσάρεστη έκπληξη να το δω δημοσιευμένο στην έγκριτη εφημερίδα σας, την οποία διαβάζω από μαθήτρια. Σε αντίστοιχη περίπτωση, σε ευρωπαϊκό ή αμερικανικό μέσο, ο αρθρογράφος θα παραιτούνταν αφού υποχρεωνόταν να ζητήσει συγγνώμη μέσα από τη στήλη του.
Την ίδια συγγνώμη οφείλει και η εφημερίδα απέναντι στο αναγνωστικό της κοινό.
Αν θέλω να διαβάζω τις απόψεις ρατσιστών, μισαλλόδοξων μισανθρώπων, που γράφουν στο «Μακελειό» και στην «Ελεύθερη Ωρα», δεν χρειάζεται να αγοράζω την «Καθημερινή».
Ελευθερια Κουσια
Απάντηση
Στη χώρα του ήσσονος αστικού πολιτισμού, είναι λογικό η ευπρέπεια να ταυτίζεται με την υποκρισία. Ας πούμε, δεν θεωρείται απρεπές, άσεμνο, στα όρια της χυδαιότητας ο περί ου ο λόγος να ξαπλώνει στην παραλία της Εφταλούς στη Λέσβο για να παραστήσει τον νεκρό Αϊλάν. Θεωρείται όμως «ρατσιστικό» να τον αποκαλείς πιθηκόμορφο. Χαρακτηρισμός που δεν αναφέρεται ούτε στα φυλετικά του χαρακτηριστικά ούτε στις απόψεις του. Πρόκειται μάλλον για νατουραλιστική περιγραφή. Oσο για την πρόταση παραίτησής μου ή αποπομπής μου, θα πρότεινα κάτι πιο αποτελεσματικό. Να μου απαγορευθούν ο λόγος και η σκέψη.
Τακης Θεοδωροπουλος