Κύριε διευθυντά
Οι υπηρεσίες που προσέφερε ο αείμνηστος Τζον Μπρεδήμας και στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και σε όλους τους Eλληνες ήταν και παραμένουν τόσο μεγάλες, ώστε αξίζει να δώσουμε τον απαιτούμενο χρόνο για να τις θυμηθούμε.
Θα αναφερθώ σε τρεις από αυτές. Παρά την επικρατούσα τότε υποστήριξη της πλειονότητας της ελληνοαμερικανικής κοινότητας προς το δικτατορικό καθεστώς, υπήρξε από το 1967 μέχρι το 1974 συνεπής αντίπαλος της δικτατορίας στη χώρα μας. Μαζί με τον φίλο του, τον βουλευτή και μετέπειτα γερουσιαστή Πολ Σαρμπάνη, αντιπροσώπευσε τη θετική πλευρά της Αμερικής, η εικόνα της οποίας είχε αμαυρωθεί ως αποτέλεσμα της φιλοχουντικής ή αμφιλεγόμενης στάσης των περισσοτέρων Αμερικανών αξιωματούχων.
Η ίδια αφοσίωση στην ελευθερία, στη δημοκρατία και στη διεθνή έννομη τάξη φάνηκε στον μακροχρόνιο αγώνα κατά της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο μετά το χουντικό πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974. Ηγήθηκε αυτού του αγώνα στο Κογκρέσο μεταξύ του 1974 και του 1980, με τη βοήθεια του Πολ Σαρμπάνη και των αείμνηστων γερουσιαστη Τομ Iγκελτον και βουλευτή Μπεν Ρόζενθαλ, και επέτυχε, για ένα εύλογο διάστημα, την απαγόρευση μεταφοράς αμερικανικού εξοπλισμού προς την Τουρκία, εφόσον είχε χρησιμοποιηθεί παράνομα για την εισβολή και de facto διχοτόμηση της Κύπρου.
Το «εμπάργκο», όπως ονομάσθηκε, στέκεται στην Ιστορία ως μοναδικό παράδειγμα αιτιολογημένης αντίστασης της αμερικανικής νομοθετικής εξουσίας ενάντια στην καταφανή τοτε εύνοια της εκτελεστικής εξουσίας προς την Aγκυρα, με αποτέλεσμα την άρνησή της να εφαρμόσει την ισχύουσα αμερικανική νομοθεσία.
Κατά την προεδρία του Τζίμι Κάρτερ (1977-1981), η άποψη της εκτελεστικής εξουσίας να αρθούν αυτοί οι περιορισμοί τελικά επικράτησε. Ομως η στήριξη του Κογκρέσου προς τη Δημοκρατία της Κύπρου συνέβαλε αποτελεσματικά στο να καταστεί εκτοτε το Κυπριακό ένα από τα κεντρικά ανοικτά ζητήματα του διεθνούς δικαίου. Παράλληλα, οι συμφωνίες του 1977 και του 1979 μεταξύ των ηγετών των δύο κοινοτήτων, κατά την εποχή όπου η υποστήριξη του Κογκρέσου υπήρξε από τα ελάχιστα στηρίγματα της Κύπρου, παραμένουν έως και τις σημερινές διαπραγματεύσεις, σαράντα χρόνια αργότερα, ακρογωνιαίοι λίθοι οποιασδήποτε σχεδιαζόμενης δίκαιης λυσης του Κυπριακού.
Το τελευταίο σημείο στο οποίο θα αναφερθώ αφορά την εποχή μετά την αποχώρησή του από την ενεργό πολιτική, το 1980. Μετά τη συμφωνία του Dayton, το 1995, και με πρωτοβουλία τριών Eλλήνων, μεταξύ των οποίων επιφανέστερος αλλά και αποτελεσματικότερος ο Τζον, δημιουργήσαμε μαζί του και με τον Νίκο Ευθυμιάδη το Κέντρο για τη Δημοκρατία και τη Συμφιλίωση στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, το οποίο έχει έκτοτε διαδραματίσει έναν συνεχή και εποικοδομητικό ρόλο σε ολόκληρη την περιοχή, από τη Σλοβενία μέχρι την Κύπρο.
Ο Τζον Μπραδήμας υπήρξε πιστός χριστιανός, με ριζωμένες φιλελεύθερες και δημοκρατικές αρχές, με πάθος για την εκπαίδευση και τις τέχνες, αμέτοχος οποιουδήποτε φθηνού εθνικισμού, είτε αμερικανικού είτε ελληνικού, ένας ελεύθερα σκεπτόμενος άνθρωπος που ως κύριο στόχο του είχε την υπηρεσία των συνανθρώπων του. Πολλοί πολίτες της Αμερικής, όπως και πολλοί πολίτες της Ελλάδος, της Κύπρου, αλλά και όλων των χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, έχουν λόγο να τον ευγνωμονούν, έστω και εάν ουδέποτε τον γνώρισαν, ακριβώς διότι, παρά την άγνοιά τους, πέτυχε να τους προσφέρει και ένα πολύτιμο παράδειγμα προς μίμηση και ένα πλήθος επιτυχημένων ενεργειών που συντείνουν στη δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου.
Κωστας Καρρας
Το Δικαστήριο Δικαίου Θαλάσσης
Κύριε διευθυντά
Η επίσκεψη του Προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης («Καθημερινή» 5/7), που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο επίσημης επίσκεψής του στην Ολλανδία, υπήρξε αναμφίβολα εξαιρετικά χρήσιμη για την προώθηση των εθνικών θεμάτων, αφού όπως ο ίδιος δήλωσε αυτό αποτελεί «το forum conveniens, το οποίο μπορεί και πρέπει να λειτουργήσει ως κορυφαίος κυρωτικός μηχανισμός, ώστε το Διεθνές Δίκαιο να αποκτήσει την κανονιστική ισχύ που του αναλογεί, προκειμένου να εμπεδωθεί η έως σήμερα ελλειμματική, σε πολλούς τομείς, διεθνής νομιμότητα». Είναι εξάλλου γνωστές οι τοποθετήσεις διαδοχικών ελληνικών κυβερνήσεων τα τελευταία σαράντα χρόνια αναφορικά με το ΔΔΧ και τον ρόλο, για να μην πούμε τις ελπίδες, που αυτές έχουν εναποθέσει σε αυτό ως το υπέρτατο διεθνές όργανο που μπορεί, μετά τη διαμόρφωση κατάλληλων συνθηκών, να αποτελέσει το φόρουμ για την επίλυση του ακανθώδους θέματος της υφαλοκρηπίδας και τη χάραξη της ΑΟΖ στο Αιγαίο. Ομως η σχεδόν θρησκευτική προσήλωση στον ρόλο της Χάγης ως της υπέρτατης (και αλάνθαστης κατά ορισμένους) δικαστικής αρχής έχει αποστερήσει τη δυνατότητα να αντιληφθούμε την κεφαλαιώδη μεταβολή που έχει επέλθει στον διεθνή χώρο μετά την επικύρωση και ισχύ του Διεθνούς Δικαίου της Θαλάσσης (UNCLOS-Montego Bay 1982). Σήμερα και στο πλαίσιο εφαρμογής του UNCLOS έχει δημιουργηθεί το Διεθνές Δικαστήριο του Δικαίου της Θαλάσσης (International Tribunal of the Law of the Sea), ένας αυτόνομος οργανισμός με δική του ανεξάρτητη έδρα στο Αμβούργο της Γερμανίας, που λειτουργεί υπό τη σκέπη των Ηνωμένων Εθνών. Με την Ελλάδα να έχει κηρύξει defacto ΑΟΖ στη Δυτική Ελλάδα και νοτίως της Κρήτης (καθόλο το μήκος της μέχρι το πλέον ανατολικό άκρο) μαζί με την προκήρυξη του 2ου Διεθνούς Γύρου Παραχωρήσεων για έρευνες υδρογονανθράκων (Νοέμβριος 2014) το ενδιαφέρον μας ως χώρα θα πρέπει να στραφεί πρωτίστως στο Αμβούργο. Αφού βάσει των διατάξεων του UNCLOS οιαδήποτε χώρα ήθελε αμφισβητήσει τη χάραξη των θαλασσίων οικοπέδων στο Ιόνιο και νοτίως της Κρήτης θα πρέπει υποχρεωτικά να προσφύγει σε αυτό αποδεχόμενη τη δικαιοδοσία του. Αυτός είναι και ο λόγος που η Αλβανία δεν έχει τολμήσει να αμφισβητήσει επίσημα τις περιοχές έρευνας στο Βόρειο Ιόνιο.
Γι’ αυτό καλό θα ήτο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας σε μια μελλοντική επίσκεψή του στη Γερμανία να φροντίσει να επισκεφθεί το ναυτικό δικαστήριο του Αμβούργου. Με τις τεράστιες νομικές γνώσεις και εμπειρία που διαθέτει είμαι βέβαιος ότι θα αξιολογήσει σωστά τον ρόλο και την επάρκεια του διεθνούς αυτού οργάνου προς όφελος των εθνικών θεμάτων.
Κωστης Σταμπολης – Αντιπρόεδρος και Εκτελεστικός Διευθυντής, Ινστιτούτο Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης (ΙΕΝΕ)