Ελλάς – Γερμανία και «θυμός»

Ελλάς – Γερμανία και «θυμός»

Κύριε διευθυντά

Κάποιος –με τη γλώσσα ασχολούμενος – αναγνώστης θα παρατηρούσε ίσως το φαινόμενο, ότι όλες οι λέξεις με β΄ συνθετικό το «θυμός», όπως «πρόθυμος», «λιπόθυμος», «εύθυμος» κ.ά., δεν περιέχουν το παραμικρό ίχνος της σημερινής σημασίας της λέξης, δηλ. της «οργής». Πώς εξηγείται αυτό;

Στο πνευματώδες άρθρο του «Ο εθνικός θυμός» («Καθημερινή», 31.7.2016) ο Τάκης Θεοδωρόπουλος επισημαίνει το γεγονός ότι η σημερινή λέξη «θυμός» είναι το απόσταγμα μιας εξέλιξης, στην αρχή της οποίας είχαμε το ομηρικό «θυμός», με τις πολυάριθμες σημασίες ψυχικών και νοητικών εκδηλώσεων («ψυχή», «ζωή», «επιθυμία», «συναίσθημα», «διάθεση», «πνεύμα»), οι οποίες συρρικνώθηκαν όμως, σταδιακά, στη σημερινή έννοια της οργής. Συμπληρώνω: Αυτήν τη σημασία τη συναντάμε ήδη στον Oμηρο. Σημασιολογικά επιβλήθηκε, συνεπώς, στο πέρασμα του χρόνου, η έννοια του –αρχαίου– «θυμού» ως της πιο έντονης παρόρμησης, που όχι σπάνια συνδέεται και με βιαιοπραγίες και άρα έχει επιπτώσεις και σε άλλους. Προσθέτω ότι οι άλλες παλιές σημασίες διατηρήθηκαν μέχρι σήμερα σε σύνθετες λέξεις, όπως «εύθυμος», «δύσθυμος», «ράθυμος», «οξύθυμος», «λιποθυμώ», «θυμάμαι» (από το ενθυμούμαι, το οποίο στα Αρχαία σημαίνει «παίρνω κατάκαρδα», «αναλογίζομαι») κ.ά.

Πού είναι τώρα η συγγένεια με τα Γερμανικά; Υπάρχει μια εκπληκτική αντιστοιχία, όσον αφορά τη σημασιολογική εξέλιξη: «Mut» σημαίνει σήμερα μόνο «θάρρος», ενώ «muot» στα Αρχαία Γερμανικά αντιστοιχούσε συχνά στις σημασίες του ομηρικού «θυμός»: Sinn (αίσθηση, νους), Gesinnung (φρόνημα), Stimmung (διάθεση, πρβ. το αγγλικό mood) κ.ά. Η μεταβολή εννοίας σε «θάρρος» προέρχεται κυρίως από τη συμπεριφορά στον πόλεμο. Βρίσκουμε δηλ. την ψυχική ορμή, που εκδηλώνεται με ιδιαίτερο δυναμισμό όταν κατευθύνεται σε άλλον άνθρωπο. Εδώ επίσης, όπως και στα Ελληνικά, επιβίωσαν οι αρχικές σημασίες χάρη σε σύνθετες λέξεις που χρησιμοποιούνται ακόμα και σήμερα: Unmut, Missmut (δυσθυμία), Langmut (μακροθυμία), Leichtsinn (ραθυμία) κ.ά.

Gerhard Blümlein – Δρ Κλασικής Φιλολογίας, μεταφραστής

Η βιολογική εξέλιξη και το εκλέγειν

Κύριε διευθυντά

Σε ένα καταπληκτικό σύγγραμμα του καθηγητή της Εξελικτικής Βιολογίας του Πανεπιστημίου Harvard, D.E. Lieberman για την «ιστορία του ανθρώπινου σώματος» (εκδόσεις Κάτοπτρο), αποδεικνύεται πως η ανώτερη δομή του εγκεφάλου του συγχρόνου ανθρώπου σε σχέση με τον εγκέφαλο των πιθήκων, των χιμπατζήδων και των πρωίμων ανθρωποειδών απαιτεί μεγαλύτερο χρόνο για την πλήρη ωρίμανση και κατά συνέπεια την ενηλικίωση.

Παράλληλα παρατηρείται αύξηση του μέσου χρόνου επιβίωσης των ειδών. Συγκεκριμένα, 6 χρόνια χρειάζεται ο εγκέφαλος των πιθήκων για πλήρη ωρίμανση και παρουσιάζουν μέση επιβίωση 25 ετών. Αντίστοιχα τα έτη για τους χιμπατζήδες είναι 12 για εγκεφαλική ωρίμανση και 47 μέση επιβίωση. Για τον σύγχρονο άνθρωπο ο μέσος χρόνος εγκεφαλικής ωρίμανσης είναι τα 18 έτη και η μέση επιβίωση περισσότερο από 70 χρόνια. Με την παραπέρα εξέλιξη του ανθρώπινου είδους αναμένεται η παράταση του μέσου χρόνου επιβίωσης αλλά και η αύξηση του μέσου χρόνου εγκεφαλικής ωρίμανσης (σελ. 169-177).

Με αυτά τα δεδομένα πρέπει σοβαρά να αναρωτηθούμε αν θα χρειασθεί να αυξάνουμε σταδιακά την ηλικία του εκλογικού δικαιώματος αντί να τη μειώνουμε. Εκτός αν οι τελευταίες κυβερνήσεις μας, με τις πολιτικές τους, αποβλέπουν στη σμίκρυνση του μέσου χρόνου επιβίωσης του λαού τους ή επιβράδυνση της εξέλιξής του.

Π. Τασσιος

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή