Κύριε διευθυντά
Σε άρθρο του δημοσιογράφου κ. Αποστόλου Λακασά στην έγκριτη εφημερίδα σας «Η Καθημερινή», Κυριακή 14 Μαΐου 2017, σελ. 14, που αφορά την υποδοχή του ιερού λειψάνου της αγίας και βασιλομήτορος Ελένης, φυλασσόμενου στην εκκλησία του Αγίου Μάρκου Βενετίας, που ήλθε στην Αθήνα για προσκύνηση από τον θεοφιλή λαό, αναφέρεται τρεις φορές η βασιλική του Αγίου Μάρκου. Με την παρούσα επιστολή επιθυμώ αφενός να διορθώσω τον συντάκτη του παραπάνω άρθρου και αφετέρου να ενημερώσω υπεύθυνα το πολυπληθές αναγνωστικό κοινό της εφημερίδας σας για την εσφαλμένη απόδοση του μνημείου αυτού στον αρχιτεκτονικό τύπο της παλαιοχριστιανικής βασιλικής. Δυστυχώς είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται συχνά στις τάξεις των δημοσιογράφων, των ξεναγών πολλές φορές και σε πλήθος λαού.
Η περίφημη εκκλησία του Αγίου Μάρκου είναι πεντάτρουλο κτίσμα του ΙΑ΄ αι. που ανεγέρθηκε στη θέση προϋπάρχοντος ναού του ΣΤ΄ αι. Ο ναός έχει κάτοψη ελληνικού σταυρού (ισοσκελούς) και εμφανίζει σήμερα βυζαντινή, ρωμανική και γοτθική όψη, συνιστώντας ένα κράμα κατασκευών από τον ΙΑ΄ έως τον ΙΖ΄ αι. Χάρη στον Αγιο Μάρκο αποκτούμε σήμερα ιδέα για την κατεστραμμένη πλέον εκκλησία των Αγίων Αποστόλων στην Κωνσταντινούπολη (Αποστολείο), μια σταυρική πεντάτρουλη, στην αρχή και αυτή ξυλόστεγη βασιλική που καταστράφηκε στη στάση του Νίκα, στη χρονική διάρκεια 11-16 Ιανουαρίου του έτους 532 στην Κωνσταντινούπολη, ενάντια στον Ιουστινιανό (527-565). Ο ναός του Αγίου Μάρκου με πλείστα όσα άκρως καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα στην πρόσοψη, τους Τετράρχες στη νότια πλευρά, τα βενετικά – βυζαντινά ψηφιδωτά του ΙΒ΄-ΙΓ΄ αι. στους τρουλίσκους του αιθρίου, τα ψηφιδωτά του εσωτερικού του ναού βενετών και βυζαντινών ψηφιδογράφων του ΙΒ΄-ΙΔ΄ αι. και μερικά ανασκευασμένα στον ΙΣΤ΄-ΙΖ΄ αι., το πρεσβυτέριο, όπου πίσω από την κύρια αγία τράπεζα κείται η ονομαστή και μοναδική pala d’ oro (χρυσή τράπεζα), πολυτιμότατη κατεργασία χρυσοχοΐας και σμάλτων βυζαντινής και βενετικής τέχνης, του Ι΄ έως τον ΙΔ΄ αι., το θησαυροφυλάκιο, το βαπτιστήριο, το παρεκκλήσιο Zen με ψηφιδωτά του ΙΓ΄ αι., ώς και πολλά άλλα καλλιτεχνικά αξιοθέατα, συνιστά ένα εξαιρετικό θρησκευτικό μνημείο ανατολικής και δυτικής τέχνης.
Κωνσταντινος Π. Χαραλαμπιδης, Ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ