Κύριε διευθυντά
Η Γαλλική Επανάσταση ανέτρεψε, με βία και πάταγο, τη μακραίωνη αντίληψη ότι το δίκαιο και ο νόμος εκπροσωπούσαν οι εκάστοτε κυβερνήτες, κατά κανόνα απόλυτοι μονάρχες. Μετά την οριστική ήττα του Ναπολέοντα, τα μοναρχικά καθεστώτα της Ρωσίας, της Αυστρίας και της Πρωσίας αντεπετέθηκαν: το 1815 συνήψαν την Ιερά Συμμαχία, η οποία είχε ως επιδίωξη να ανακόψει το κύμα του φιλελευθερισμού και των επαναστάσεων, που απλώθηκε στην ευρωπαϊκή ήπειρο υπό την επίδραση της Γαλλικής Επανάστασης. Οι χώρες της Ε.Ε. και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αντιμετώπισαν το κίνημα για ανεξαρτησία της Καταλωνίας ως εσωτερική υπόθεση της Ισπανίας, με την έννοια ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί με βάση το Σύνταγμα και τους νόμους της χώρας. Ο κύριος λόγος—όπως διατυπώθηκε ξεκάθαρα από τον Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ— πίσω από αυτή την ομόφωνη και ομόθυμη στάση των Ευρωπαίων ηγετών είναι ο φόβος ότι ενδεχόμενη στήριξη στο καταλανικό κίνημα θα ερμηνευόταν ως ενθάρρυνση δεκάδων αποσχιστικών κινημάτων σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Μια σύγχρονη Ιερά Συμμαχία λοιπόν; Οχι βέβαια! Η εποχή που όλοι θεωρούσαν ιερή και δίκαιη κάθε λαϊκή κινητοποίηση έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Οι λαϊκές εξεγέρσεις μπορεί όντως να είναι δίκαιες, αλλά μπορεί να είναι και κατευθυνόμενες ή γνήσιες αλλά με εσφαλμένα αιτήματα, ή να κατευθύνονται από τυφλά φονικά ένστικτα, όπως η γενοκτονία μισού εκατομμυρίου Τούτσι από τη φυλή των Χούτου στη Ρουάντα το 1994. Η Καταλωνία έχει μεγαλύτερη αυτονομία από πολλές άλλες ισπανικές περιφέρειες και μόνο καταχρηστικά μπορούν ορισμένοι να μιλούν για καταπίεση. Σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν υφίσταται νομική βάση, ούτε στο ισπανικό ούτε στο διεθνές δίκαιο, για την απόσχιση της περιφέρειας. Πίσω από το αποσχιστικό κίνημα υπάρχει κυρίως ένας παρωχημένος εθνικισμός, που καθοδηγείται από τοπικούς παράγοντες, αλλά και στενά οικονομικά συμφέροντα. Εξάλλου η Καταλωνία είναι διχασμένη και το αποσχιστικό κίνημα ίσως είναι μειοψηφικό. Τη μέρα που ο κυβερνήτης Κάρλες Πουτζντεμόν ανακήρυξε την (υπό όρους) ανεξαρτησία της Καταλωνίας ενώπιον του τοπικού Κοινοβουλίου, η Ινές Αριμάδας, η αρχηγός του κόμματος των Θιουδαδάνος που πήρε τον λόγο αμέσως μετά, εκφώνησε έναν φλογερό λόγο υπέρ της παραμονής στους κόλπους της Ισπανίας, δηλώνοντας μεταξύ των άλλων: «Η πλειοψηφία των Καταλανών πιστεύει ότι η Καταλωνία είναι η γη τους (su tierra), η Ισπανία η χώρα τους (su país) και η Ευρώπη το μέλλον τους (su futuro)». Για ποιους Καταλανούς μιλάμε λοιπόν;
Μιχαηλ Πασχαλης
Ομότιμος καθηγητής Κλασικής
Φιλολογίας Πανεπιστημίου Κρήτης,
Τμήμα Φιλολογίας