Κύριε διευθυντά
Το κείμενο το βρήκα ξεφυλλίζοντας στην Παπαχαραλάμπειο Βιβλιοθήκη της Ναυπάκτου αθηναϊκή εφημερίδα του πρώτου ημίσεος του 19ου αιώνα.
Η ελληνική επικράτεια ήταν ένα μικρό και μίζερο ελληνικό βασίλειο. Ο ελληνισμός όμως της διασποράς, εξωστρεφής και ανταγωνιστικός, κυριαρχούσε, σε παγκόσμιο επίπεδο, με πλήρη αυτοπεποίθηση στις δυνάμεις του, μακριά από τα δεσμά του ελληνικού κράτους και των ανάξιων πολιτικών του ελλαδικού χώρου, προκαλούσε τον θαυμασμό των Ευρωπαίων. Παραθέτω το σχετικό απόσπασμα:
Αθήνα, 21.5.1841 – Αποσπάσματά τινα κατά την Ανατολήν του Αγγλου Ριχάρδου Κόβδεν.
…Οι κάτοικοι της Τουρκίας όλης ημπορούν να υπολογισθώσιν εις 10 έως 12 εκατομμύρια, οι πλείστοι χριστιανοί, εις Σμύρνην, εις Κωνσταντινούπολιν, εις Θεσσαλονίκην και τους άλλους λιμένας, οι Ελληνες εκατόρθωσαν να κυριεύσωσιν όλο το εμπόριον του τόπου. Οταν εισήλθον εις τον Βόσπορον, ευρέθην περιστοιχισμένος από δέκα επτά εμπορικά πλοία, ων δέκα πέντε ελληνικά, εν σαρδινικόν και εν αγγλικόν. Αι μεγάλαι πρόοδοι τας οποίας οι Ελληνες έκαμον εις το εμπόριον είναι απόδειξις ακαταμάχητος της ευφυΐας και της ικανότητός των. Δεν υπάρχει έθνος δυνάμενον να ανταγωνισθή προς τους Ελληνας εις το στάδιον των εμπορικών επιχειρήσεων. Αυτοί έχουν εις χείρας των όλον το εμπόριον της Ανατολής… Τα καταστήματά των εξηπλώθησαν ανά πάσαν την Ευρώπην· μετέρχονται τον τραπεζίτην, μεν εις Βιέννην, εις Τεργέστην και εις Μασσαλίαν, τον έμπορον, εις Λονδίνον και εις Μαγχαστρίαν· η οικία των Ράλλιδων έχει ιδίους ανταποκριτάς εις Μαγχαστρίαν, Λονδίνον, Μασσαλίαν, Κωνσταντινούπολιν, Οδησσόν και Τεχεράνη. Οι Ελληνες εδείχθησαν άξιοι απόγονοι της δοξάσης τους προγόνους των μεγαλοφυΐας εις το μόνον στάδιον το οποίο ηδυνήθησαν άχρι τούδε να διατρέξωσιν. Εχοντες τον ορθόν νουν του Αγγλου, την ολιγάρκειαν του Σκώτου, την ζωηρότητα του Γάλλου και την τόλμην του Αμερικανού.
Αντωνης Ν. Βενετης Μοναστηράκι Δωρίδος