Κύριε διευθυντά
Οι καταστροφικές και θανατηφόρες πυρκαγιές στην Ανατολική Αττική έχουν ασφαλώς προκληθεί από έναν συνδυασμό εξαιρετικά δυσμενών παραγόντων. Μεταξύ αυτών είναι και η προβληματική –αν όχι μηδενική– πολεοδομική οργάνωση του χώρου. Τούτο είναι αποτέλεσμα πλήθους αυθαιρεσιών που προέρχονται όχι μόνο από τον πολίτη, αλλά και από την πολιτεία στην ευρεία της έννοια.
Ομως σκοπός αυτού του κειμένου δεν είναι η αναζήτηση ευθυνών, αλλά η έγκαιρη επισήμανση της ανάγκης ριζικής ανάπλασης περιοχών που επλήγησαν, όπως λ.χ. το Μάτι. Προφανώς προηγούνται ενέργειες εντοπισμού θυμάτων, περίθαλψης πασχόντων και υποβοήθησης όσων έχουν ανάγκη στέγης κ.λπ. Βεβιασμένες όμως δράσεις επισκευών και ανοικοδομήσεων χωρίς σχεδιασμό δεν θα επιφέρουν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Πρέπει μάλιστα ο σχεδιασμός του χώρου να είναι συστηματικός και καθολικός.
Κατά την προσωπική μου άποψη ο σχεδιασμός αυτός εκτός από τις επιστημονικά και θεσμικά κατοχυρωμένες πτυχές του, θα πρέπει στην περίπτωση της περιοχής Μάτι, αλλά και σε άλλες παρόμοιες περιπτώσεις να βασιστεί και σε δύο σημαντικούς «πυλώνες».
Ο πρώτος είναι το εργαλείο του αστικού αναδασμού και ο δεύτερος είναι η σκόπευση προς την «έξυπνη πόλη» (smart city).
Ως προς τον αστικό αναδασμό, για τον οποίο υπάρχει τεράστια εμπειρία στο εξωτερικό, τούτος θα εξασφαλίσει την πλήρη αναδιοργάνωση προς το καλύτερο τόσο των οικοδομικών τετραγώνων και των λοιπών οικιστικών ενοτήτων, όσο και αυτών τούτων των ιδιοκτησιών. Η έγκαιρη ενημέρωση των ιδιοκτητών ακινήτων της περιοχής, ότι μια στοχευμένη και δίκαιη μείωση της έκτασης του κάθε οικοπέδου, ή η αλλαγή των ορίων του, ώστε να βελτιωθεί και επαυξηθεί ο δημόσιος και ακταίος χώρος, αλλά και το οδικό δίκτυο και οι υποδομές (φυσικά προς όφελος και αυτής τούτης της ιδιοκτησίας), ή ακόμα και η μεταφορά των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων σε άλλη θέση μόνο θετικές συνέπειες θα έχει (εκτός των άλλων και στις αξίες των ακινήτων).
Ο δεύτερος «πυλώνας» είναι να ακολουθηθούν οι σύγχρονες διεθνείς προδιαγραφές και πρακτικές για την «έξυπνη πόλη» (smart city). Το πλήθος των τεχνολογικών εξελίξεων σε συνάρτηση με τις προβλέψεις για την κλιματική αλλαγή επιβάλλουν τη χρήση νέων ψηφιακών και περιβαλλοντικά βιώσιμων καινοτομιών. Τούτες σχετίζονται, τόσο με την ποιότητα, λειτουργικότητα και ανθεκτικότητα των κτιρίων και του αστικού χώρου, όσο και με τις τεχνικές υποδομές. Ξεπερασμένες πρακτικές, που εφαρμόζονταν τον 20ό αιώνα και εξακολουθούν μοιρολατρικά να έχουν εφαρμογή και σήμερα, είναι σε πάρα πολλές περιπτώσεις από άχρηστες έως επικίνδυνες. Τα νέα φιλικά προς το περιβάλλον δίκτυα και εγκαταστάσεις όχι μόνο εξοικονομούν ενέργεια και πόρους, αλλά εξασφαλίζουν μία βελτιωμένη ποιότητα ζωής, καθώς και ανθεκτικότητα του οικιστικού συνόλου, ακόμα και σε ακραία φαινόμενα.
Ας κλείσουμε με την αισιόδοξη σκέψη ότι σε κάποια χρόνια οι ιδιοκτήτες και οι χρήστες της περιοχής, τα παιδιά τους και τα παιδιά των παιδιών τους θα είναι ιδιαίτερα ευγνώμονες προς την πολιτεία. Και τούτο, γιατί η πολιτεία αλλά και το κοινωνικό σύνολο θα έχουν επιδείξει τόλμη στην υλοποίηση του σημαντικού αυτού οράματος με πρόγραμμα και συνέπεια και θα έχουν αγνοήσει το πολιτικό κόστος και τη χιλιοειπωμένη έκφραση: «Aυτά δεν εφαρμόζονται στην Ελλάδα!».
Αθανασιος Ι. Αραβαντινος, Ομότιμος καθηγητής Πολεοδομίας ΕΜΠ