Κύριε διευθυντά
Προσφάτως, με τρόπο άκομψο –όπως έχει συμβεί στο παρελθόν πολλάκις– ήρθε στο προσκήνιο το χρόνιο και κρισιμότατο πρόβλημα του καπνίσματος σε κλειστούς δημόσιους χώρους. Συγκεκριμένα, αρμόδιος ταγός εμφανίστηκε μέσα σε «τέμενος» της δημόσιας υγείας με αναμμένο τσιγάρο ανά χείρα, στο πλαίσιο κάποιας συνέντευξης Τύπου. Θα μπορούσε –φωτίζοντας το θέμα με μια λεπτή απόχρωση πολιτικού χιούμορ και εθνικού αυτοσαρκασμού– να κρατάει επιδεικτικά το τσιγάρο του σβηστό ώστε να συμμορφώνεται με τη νομοθεσία αλλά ταυτόχρονα να αφήνει και τα συνήθη υπονοούμενα περί του μεσογειακού ταμπεραμέντου που –«πρέπει» να– χαρακτηρίζει τον μέσο «επιτυχημένο» Ελληνα πολιτικό.
Οπως ήταν αναμενόμενο, το θέμα γέννησε μια τοπική κρίση σε επίπεδο σημειολογίας προκαλώντας παράλληλα επικοινωνιακή «μαϊστροτραμουντάνα» στα social media σε Ελλάδα και Ευρώπη. Λίγες εβδομάδες πριν, η εφημερίδα «Καθημερινή» (φ. 7/1/2019) είχε φιλοξενήσει ένα αισιόδοξο αφιέρωμα για τον πρωτοπόρο Δήμο Τρικκαίων (βλ. Τρίκαλα), ο οποίος παρουσιάζεται ως –ίσως ο μόνος!– «άκαπνος» δήμος, έχοντας εφαρμόσει τα αυτονόητα, ήτοι τις κείμενες «αντικαπνιστικές» διατάξεις. Εύγε στους αγαπητούς Θεσσαλούς, λοιπόν!
Μέσα στον στροβιλισμό όλων αυτών, ο γράφων πέταξε με τα φτερά των υπηρεσιακών αναμνήσεων 17 χρόνια πίσω. Τότε, ως νεοδιόριστος ιδιωτικός υπάλληλος στον κλάδο της υγιεινής και ασφάλειας εργασίας, είχε αναλάβει τη συγκρότηση «τεχνικής βιβλιοθήκης» με την οικεία νομοθεσία. Ο πρωτόπειρος «επιστημονικός υπεύθυνος» οδηγήθηκε σε δαιδαλώδη κτίρια των οδών Πειραιώς και Σταδίου, όπου μπορούσε κάποιος να λάβει τεύχη με τα τελευταία σχετικά νομοθετήματα. Σε επίπεδο συμβολισμού είχε τεθεί ως προτεραιότητα, από την αντικαπνίστρια προϊσταμένη του γράφοντος, η απόκτηση του ΦΕΚ 1001/2002 που αφορούσε την απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους. Ετσι, εισχωρώντας στα ενδότερα του λαβυρινθώδους γραφειακού συμπλέγματος, διαπιστώθηκε η ύπαρξη μιας ετοιμόρροπης πόρτας ανάμεσα σε δύο –υπό κατάρρευση– φωριαμούς. Ανοίγοντάς την, είχες την εντύπωση ότι μπαίνεις μέσα σε κάποιον τεκέ βγαλμένο από εκείνα τα όμορφα και ανέμελα χρόνια της παλιάς Αθήνας. Το σκηνικό που ακολούθησε με τους –ευγενείς και άψογους στυλιστικά– εντεταλμένους κρατικούς λειτουργούς θα σόκαρε (και μάλλον θα ενέπνεε) τους Ταραντίνο, Μπουνιουέλ και Λάνθιμο… Οι καπνοί των τσιγάρων ήταν πυκνότατοι και η λαϊκοπόπ μουσική υπόκρουση έντονη. Η ζητούμενη υγειονομική διάταξη ελήφθη εύκολα και γρήγορα με φιλικά χτυπήματα στην πλάτη και ευχές για καλή σταδιοδρομία.
Προ ημερών, ενημερώθηκα από το προσωπικό του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου (ΕΙΜ) ότι το πρώτο νομοθέτημα για το κάπνισμα βγήκε το 1856. Τότε, η Αμαλία εξέδωσε «εν ονόματι του βασιλέως» τη συγκεκριμένη διάταξη ώστε να προασπίσει την υγεία των «υπηκόων» της και να αποφευχθούν οι (όχι σπανιότατες τότε) πυρκαγιές σε δημόσια κτίρια.
163 χρόνια μετά το εν λόγω βασιλικό διάταγμα, επιλέγω την αγαπημένη μου καφετέρια στη Φωκίωνος Νέγρη έχοντας υπό μάλης τη σχετική Μονογραφία του ΕΙΜ. Το ανάγνωσμα είναι ενδιαφέρον, οι lounge μελωδίες ευχάριστες και το αφέψημα αναζωογονητικό. Πλην όμως, η παρέα των ωρίμων κυριών δίπλα μου καπνίζει αρειμανίως, με αποτέλεσμα η όλη ατμόσφαιρα να παραπέμπει στον γκρίζο και πληγωμένο ουρανό της «καμιναδούπολης», κάπου εκεί στο Μίντλεσμπρο… Τελικά, όντως «για να γυρίσει ο Ηλιος θέλει δουλειά πολλή»… Πάρα πολλή!
Ιωαννης Μιχαηλ Μιχαλακοπουλος, Κυψέλη