Κύριε διευθυντά
Στο φωτοαντίγραφο της «Κ» (2-9-1922) δημοσιεύεται η αφήγηση του Αμερικανού δημοσιογράφου Ριχάρδου Ητον, απεσταλμένου αμερικανικού πρακτορείου στη Σμύρνη.
Ο δημοσιογράφος, αφιχθείς στον Πειραιά την προηγουμένη, ήταν αυτόπτης μάρτυρας των γεγονότων από της εισόδου των Τούρκων εις την πόλη. Ο Ρ.Η. διηγείται: «Οι Τούρκοι από της εισόδου των εις τη Σμύρνη προέβησαν εις βαρβαρότητας και αγρίας σφαγάς. Θρήνος, οδυρμός, τρόμος, αλλοφροσύνη αθώων θυμάτων και ακόρεστος μανία προς καταστροφήν είναι η γενική εικών. Εις την προκυμαίαν είναι συσσωρευμένοι 150.000 κάτοικοι και πρόσφυγες, αδυνατούντες να φύγουν».
Τα χρόνια που πέρασαν, έχουν δημοσιευθεί χιλιάδες άρθρα, βιβλία, ημερολόγια και ιστορικά μυθιστορήματα με λεπτομερείς περιγραφές των σφαγών, βιασμών και καταστροφών.
Από ό,τι είναι γνωστό, λίγοι διερωτήθηκαν γιατί οι χιλιάδες συγκεντρωθέντες στην προκυμαία και στα σοκάκια της πόλης δεν βοηθήθηκαν να μεταφερθούν εγκαίρως στη Χίο. Ο ύπατος αρμοστής Αριστείδης Στεργιάδης αντιδρούσε στην αναχώρηση κάθε Ελληνα που δεν είχε ελληνικό διαβατήριο. Οι Ελληνες της Μ. Ασίας ως Τούρκοι υπήκοοι, είχαν υποχρεωτικά τουρκικό.
Οταν άρχισε η υποχώρηση του Ελληνικού Στρατού, μέχρι της εισόδου των Τούρκων στη Σμύρνη, μεσολάβησαν πλέον των δέκα ημερών, χρόνος αρκετός για να σταλούν πλοία και να σωθούν χιλιάδες πρόσφυγες, εάν υπήρχε πολιτική βούληση της κυβέρνησης. Εκ των υστέρων μαθεύτηκε ότι ο Στεργιάδης, ακραίος τυπολάτρης, ενεργούσε βάσει του Νόμου 2870, που ψηφίστηκε από τη Βουλή και εδημοσιεύθη στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (Αρ. φύλλου 119, Τεύχος Α΄, 20 Ιουλίου 1922), ως Βασιλικό Διάταγμα με υπογραφές του Βασιλέως Κωνσταντίνου και των υπουργών, Εθνικής Οικονομίας (Λ.Κ. Ρούφου) και Δικαιοσύνης (Δ. Γούναρη).
Το διάταγμα προέβλεπε: «Απαγορεύεται η εν Ελλάδι αποβίβαση προσώπων ομαδόν αφικνουμένων εξ αλλοδαπής, εφόσον ούτοι δεν είναι εφοδιασμένοι διά τακτικών διαβατηρίων νομίμως τεθεωρημένων ή δι’ εγγράφων των εκάστοτε οριζομένων διά Β. Διαταγμάτων, εκδιδομένων προτάσει των επί των επί των Εσωτερικών, Εθνικής Οικονομίας και Περιθάλψεως υπουργών.
Τα πλοία τα μεταφέροντα ομαδόν άτομα υποβάλλονται εις ποινάς, τιμωρουμένων των πλοιάρχων δι’ εξ μηνών φυλακίσεως, χρηματικής ποινής τριών χιλιάδων δραχμών έως δέκα ως και στέρησιν του δικαιώματος ασκήσεως επαγγέλματος του ναυτικού.
Η ισχύς του παρόντος νόμου, ούτινος αι λεπτομέρειαι δύνανται να ορίζονται διά Β. Διαταγμάτων, άρχεται από της καταχωρήσεως αυτού εις την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως». Ο Νόμος 2870/16-7-1922 ισοδυναμούσε με έμπρακτο καταδίκη στη σφαγή δεκάδων χιλιάδων Ελλήνων της Μ. Ασίας.
Αφήνω στους ιστορικούς του μέλλοντος να χαρακτηρίσουν τον ακατανόητο αυτόν νόμο της τότε κυβερνήσεως.
Γεωργιος Κ. Αραμπατζης, Ιατρός, Χολαργός