Κύριε διευθυντά
Το Ευαγγέλιο της Μεγάλης Πέμπτης που ακούσαμε χθες μεταξύ άλλων αναφέρεται στο γεγονός της προδοσίας του Ιησού από τον Ιούδα. Ο Ιούδας ο Ισκαριώτης ήταν και παραμένει ένα αμφιλεγόμενο, αινιγματικό, παρεξηγημένο πρόσωπο, που κάθε τέτοιες ημέρες έρχεται στην επικαιρότητα με δραματικό τρόπο. Με την προδοσία του βοήθησε να δοξασθεί ο Υιός του Ανθρώπου, αλλά και «ίνα πληρωθή το ρηθέν υπό των προφητών» της Παλαιάς Διαθήκης. Ο Ιούδας ήταν ένας από τους δώδεκα βασικούς μαθητές του Ιησού και ο μόνος Ιουδαίος, επιφορτισμένος να κρατάει το «γλωσσόκομον» (το ταμείο) της μικρής ομάδας και την εν λευκώ διαχείρισή του. Τον παρουσιάζουν ως φιλάργυρο και υποκριτή κατ’ οικονομίαν. Κατ’ άλλους δεν ήταν καθόλου τσιγκούνης. Ηταν απλώς μια κλασική περίπτωση ενός ευσυνείδητου και αυστηρού λογιστή, που δεν ανεχόταν τις περιττές σπατάλες («διά τι τούτο το μύρον ουκ επράθη τριακοσίων δηναρίων και εδόθη πτωχοίς;»). Στα τέσσερα Ευαγγέλια, άλλοτε φέρεται ως γιος του Ιωσήφ και άλλοτε του Σίμωνα. Αλλοτε συντηρητικός και άλλοτε επαναστάτης, απόγονος του βασιλιά ή γιος του Θεού! Οι Ευαγγελιστές προσπαθούν επίμονα να τον μειώσουν. Αντίθετα, στις Πράξεις των Αποστόλων παριστάνεται ως τρομοκράτης και ανήκων στην αδιάκοπη εβραϊκή εξέγερση κατά των Ρωμαίων. Ανήκε επίσης στους πιο ριζοσπάστες αντι-Ρωμαίους μεταξύ των Ιουδαίων, που λέγονταν «σικάριοι» (από το sicarius = δολοφόνος, εξ ου ίσως και το Ισκαριώτης) και ασκούσαν ενεργό πολιτική ανάμεικτη με μεσσιανολογία. Είναι δυνατόν ο Ιούδας αυτός να ταύτιζε τον Ιησού με τον μυστικό πολιτικό Μεσσία και ίσως τον πρόδωσε στις Αρχές, όταν τον είδε να κάνει, κατά τη γνώμη του, λάθη.
Ποια ήταν, όμως, τα πραγματικά κίνητρα για να προδώσει τον Ιησού, παραμένουν ένα μυστήριο που δεν θα λυθεί ποτέ. Φαίνεται πως η αιτία δεν ήταν τα τριάκοντα αργύρια. Ο Ιούδας κρατούσε το ταμείο ανεξέλεγκτα («εβάσταζε τα βαλόμενα») και μπορούσε να κλέβει όσα ήθελε, όποτε ήθελε και επί μακρόν. Μήπως, όμως, ήθελε να γίνει αυτός ο ηγέτης του κινήματος; Από την άλλη μεριά, ο Ιησούς ήταν πασίγνωστος σε όλη την ευρύτερη περιοχή και δεν είχε ανάγκη από προδοσία για να τον συλλάβουν οι Αρχές όποτε ήθελαν. Την προηγούμενη εβδομάδα, άλλωστε, είχε μπει στα Ιεροσόλυμα επευφημούμενος από χιλιάδες πιστούς οπαδούς του μετά βαΐων και κλάδων! Αλλά η Αγία Γραφή έχει πολλά αλληλοσυγκρουόμενα εδάφια. Εχει γεγονότα που χρονικογράφονται ως τέτοια ή γράφονται… «κατόπιν εντολής». Η πράξη του Ιούδα αποτελεί μία από τις πράξεις-κλειδιά μέσα στην Καινή Διαθήκη. Φαίνεται πως χωρίς αυτή δεν θα μπορούσε να «περάσει» ο Θεός, που εξανθρωπίζεται με σκοπό να σώσει την ανθρωπότητα από τα δεινά της και να μεταλλάξει την ανθρώπινη φύση σε θεϊκή. Φαίνεται πως είναι μια προδοσία «θεϊκή» και προδιαγεγραμμένη, αφού ο Ιησούς τη γνώριζε εκ των προτέρων και θα μπορούσε να την είχε αποφύγει. Γνώριζε μάλιστα και τον «προδότη». Ο Ιούδας ήταν απλώς το «θεϊκό όργανο» και ο αποδιοπομπαίος τράγος «ίνα δοξασθή ο Υιός του Ανθρώπου».
Ποιο ήταν το τέλος του Ιούδα; Και εδώ τα ιερά κείμενα αλληλοσυγκρούονται. Κατ’ άλλους αυτοκτόνησε απαγχονισθείς (Ματθ. ΚΖ, 5), κατ’ άλλους άνοιξε την κοιλιά του και πέθανε κάνοντας κάτι σαν χαρακίρι (Πράξεις Α, 18) και κατ’ άλλους σταυρώθηκε στη θέση του Ιησού (Ευαγγ. Βαρθολομαίου και Βαρνάβα) κ.λπ. Τέλος, ας σκεφθούμε για λίγο και τούτο: Οτι το κακό δεν είναι παρά το συμπλήρωμα του καλού και μόνο, όπως ισχυρίζονται οι μυστικιστές, αλλά και ο Ηράκλειτος, και ίσως έχουν δίκιο…
Γιωργος Α. Κουρμουσης