Κύριε διευθυντά
Τα Athens Walking Stories αποτελούν έναν αξιόλογο θεσμό οδοιπορικών, στα οποία ακολουθούνται προκαθορισμένες διαδρομές στην πόλη υπό την καθοδήγηση ενός «πλοηγού» – συνταξιδευτή με ειδικές γνώσεις πάνω στην κατά περίπτωση θεματική ενότητα. Οι περιηγήσεις αυτές έχουν ως προορισμούς, μεταξύ άλλων, τον λόφο του Φιλοπάππου, τον Αη Δημήτρη τον Λουμπαρδιάρη, τις πλατείες Ομονοίας και Ανακτόρων (Σύνταγμα), την οδό Φιλελλήνων και άλλα αστικά τοπόσημα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος.
Ο γράφων είχε την ευκαιρία και την τύχη να συμμετάσχει σε δύο τέτοιες πολιτισμικές εξορμήσεις. Στην πρώτη εξ αυτών, υπεύθυνος ήταν ο κ. Νίκος Βατόπουλος, ο γνωστός ακάματος αθηναιοδίφης. Το δρομολόγιο που ακολουθήσαμε ήταν από το ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρεταννία» προς Ομόνοια, μέσω του «βουλεβάρτου» της Πανεπιστημίου, ενώ μετά πήραμε την ανηφόρα της οδού Σταδίου. Μέσα σε αυτό το συμπυκνωμένο τρίωρο δόθηκαν πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες για κτίρια-σύμβολα των Αθηνών, όπως η Ακαδημία, το Πανεπιστήμιο, η Εθνική Βιβλιοθήκη και το Μέγαρο Μετοχικού Ταμείου Στρατού. Συνάμα, πραγματοποιήθηκε και μια «αβλαβής διέλευση» από τα… «Δαρδανέλια»! Υπενθυμίζεται ότι το εν λόγω τοπωνύμιο προσδιόριζε τη διασταύρωση όπου βρίσκονταν τα δύο πολιτικώς αντιμαχόμενα καφεζαχαροπλαστεία «Γιαννάκη» (στέκι βενιζελικών) και «Ντορέ» (το οποίον προτιμούσαν οι υποστηρικταί του Παλατιού). Ταυτόχρονα, κατά την εξέλιξη του περιπάτου παρουσιάστηκαν –μέσω ταμπλέτας– φωτογραφίες εποχής από τα σημεία που διερχόμασταν. Με αυτό το εποπτικό μέσο παρατηρήθηκε η διαχρονική εξέλιξη του αστικού τοπίου ως αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας (ανοικοδόμηση, κατεδαφίσεις, αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις). Κατόπιν τούτων, ένα συμπέρασμα που προέκυψε ήταν ότι ο διαχωρισμός ανάμεσα σε Παλιά Αθήνα και Νέα Πόλη έχει νόημα μόνο σε πολεοδομικό – χωροταξικό επίπεδο. Από καθαρά ιστορικής άποψης, η ελληνική πρωτεύουσα (όπως και η ελληνική γλώσσα!) είναι ένας ομοιογενής και αδιαίρετος ζων οργανισμός που απλά εξελίσσεται μέσα στις αδυσώπητες μυλόπετρες του χρόνου…
Λίγες μέρες μετά, στη δεύτερη εξόρμηση, ακολουθήσαμε τα βήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη μέσα στις γειτονιές του Ψυρρή. Την ενημέρωσή μας είχε αναλάβει ο προσηνής και φιλομειδής καθηγητής κ. Σταύρος Ζουμπουλάκης, που με τη μεταδοτικότητά του μας βοήθησε να μεταφερθούμε αβίαστα στην εποχή του ξεπεσμένου Δερβίση και της πεπρωμένης νυκτός… Η βιωματική περιπλάνηση ξεκίνησε με την «Αγρυπνία εις τον Αγιον Ελισσαίον» (Γεράσιμος Βώκος, 1894), ενώ μετά κινηθήκαμε παρά την Αρχαία Αγορά προς τον βυζαντινό ναό των Αγίων Ασωμάτων. Κατόπιν, η περιπατητική ομήγυρις διήλθε από την πλατεία Ελευθερίας (Κουμουνδούρου) και τα πάλαι ποτέ ταβερνομπακάλικα στα οποία σύχναζε ο Σκιαθίτης λογοτέχνης, αντλώντας σκηνικά και χαρακτήρες για τα έργα του. Ετσι, έπειτα από μια (άπνοια) ελεύθερη κατάδυση δύο ωρών στον μαγικό βυθόκοσμο του Παπαδιαμάντη, βγήκαμε και πάλι στην επιφάνεια της ορθολογικής καθημερινότητας. Καταλήγοντας στους Αγίους Αναργύρους Ψυρρή, διαπιστώθηκε ότι από την όμορφη παρέα που συμμετείχε σε αυτό το αστικό οδοιπορικό, περίπου το 75% ήταν κυρίες! Το ανεπίσημο αυτό «στατιστικό» στοιχείο μάς φέρνει στον νου ότι τον Αγιο Ελισσαίο τον προτιμούσαν –και σε άλλους καιρούς– κυρίως γυναίκες, όπως μας επιβεβαιώνουν ο Αλέξανδρος Μωραϊτίδης και ο Δημήτρης Καμπούρογλου: «Ο Προφήτης Ελισσαίος ήτο δημοφιλέστατος ειδικά εις τας γυναικείας ομάδας…»
Ιωαννης Μιχαηλ Μιχαλακοπουλος, Κυψέλη