Κύριε διευθυντά
Με ζωηρό ενδιαφέρον ανέγνωσα το κείμενο του αξιότιμου κ. Ντίνου Σιώτη με τίτλο «Γράμμα από την Καλιφόρνια», και με την ευκαιρία αυτή θα ήθελα να παραθέσω τη δική μου άποψη, αδυνατώντας ομολογουμένως να αποβάλω από τη φαντασία μου τη γραφική εικόνα της πόλης του Αγίου Φραγκίσκου (Σαν Φρανσίσκο) εν τη δεκαετία του 1960-70. Το ομώνυμο άσμα του Scott McKenzie (Σκοτ Μακένζι) ηχεί ακόμα στο μυαλό μου. Η περίοδος κατά την οποία άνθησαν κινήματα αντικουλτούρας, από το κίνημα ελευθερίας του λόγου στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ το ’64, στον Μάη του ’68 στη Γαλλία, ώς και την –επετειακή πια– εξέγερση του ελληνικού Πολυτεχνείου. Αναπόφευκτα εκδηλώθηκε και στον Αγιο Φραγκίσκο αυτή η τάση αντισυστημισμού· άραγε πόσο ευτελισμό έχει υποστεί αυτή η λέξη σήμερα και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού;
Προσγειώθηκα στο αεροδρόμιο της πόλης αρχές του φετινού θέρους, αργά εν νυκτί. Αμέσως φρόντισα να καλέσω ένα uber προκειμένου να μεταβώ στην ανατολική ακτή του κόλπου, στους λόφους βόρεια του πανεπιστημίου, όπου θα διέμενα. Η δέουσα ευπρέπεια επιβάλλει μια σύντομη κουβέντα μεταξύ οδηγού και επιβάτη. Ο οδηγός, ένας γεροδεμένος Αφροαμερικανός κοντά στα πενήντα, μαθαίνοντας με ευχαρίστηση τη χώρα προέλευσής μου, καθώς την είχε προσφάτως επισκεφθεί με τη σύζυγό του, προθυμοποιήθηκε εντόνως να μου μιλήσει για την πόλη του, όσο τη διασχίζαμε.
Είχε μεγαλώσει εκεί. Ζούσε νότια της πόλης, πλησίον του αεροδρομίου, με τη σύζυγό του, η οποία εργαζόταν ως γκουβερνάντα για μια εύπορη οικογένεια, και με το παιδί τους. Η πόλη έχει αλλάξει, πράγματι. Μου εξήγησε την υφιστάμενη κρίση στέγασης με τον πλέον άμεσο και αφοπλιστικό τρόπο: «Αν οι γονείς μου δεν είχαν καταφέρει να αγοράσουν μετά βίας το σπίτι τότε, εγώ δεν θα έμενα εδώ».
Οφείλω να προβώ εις την παραδοχή: δεν βίωσα τον Άγιο Φραγκίσκο με την καλλιτεχνική ευαισθησία που αρμόζει, ειδεμή η κατάληξη της σκέψης μου θα περιοριζόταν σε μια ανήσυχη συγκαταβατικότητα στα γραφόμενά μου. Δεν είναι έτσι. Από τους απομονωμένους μέσα στο πράσινο λοφίσκους του Μπέρκλεϊ, στη γοητευτική γεμάτη ομίχλη μητρόπολη του κόλπου, βίωσα στις συναναστροφές μου μια παραλλαγή του δυϊσμού που εξέθεσε μοναδικά ο Ρεμπώ: πνευματική-δημιουργική ελευθερία και επιφανειακή φαυλότητα.
Εντούτοις, στο πλαίσιο της τελευταίας, συνάντησα ουκ ολίγους εκπροσώπους τεχνολογικών κολοσσών, στελέχη και δικηγόρους από νομικές φίρμες που προσέφεραν μέρος της εργασίας τους αφιλοκερδώς στην αντιμετώπιση της κρίσης στέγασης. Διευθυντές εταιρειών που σε συνέργεια με τις τοπικές αρχές προωθούσαν προγράμματα προσβάσιμης στέγασης. Φιλάνθρωπους που δεσμεύονταν με διόλου ευκαταφρόνητα ποσά στην αντιμετώπιση του προβλήματος.
Ουδείς κατέχει το αλάνθαστο. Ομως είναι άξιο λόγου το συγκριτικά ποιοτικό πλεονέκτημα. Η πόλη του Αγίου Φραγκίσκου δεν θα αναπτυσσόταν εν τη απουσία των τεχνολογικών εταιρειών; Μα πώς; Οι κυριότερες παλαιές εύπορες οικογένειες της πόλης ασπάζονταν αυστηρά το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα και δραστηριοποιούνταν στους τομείς πετρελαίου, ξενοδοχείων και ρουχισμού· κοινώς ενέργεια, υποδομές και κατανάλωση. Ο παραδόξως Δημοκρατικός νυν κυβερνήτης της πολιτείας κ. Gavin Newsom είναι προϊόν της ίδιας άρχουσας τάξης, όπως λεπτομερώς είχε περιγράψει δημοσίευμα των LA Times τον περασμένο Σεπτέμβριο. Ως εκ τούτου, δέον κανείς να λάβει υπόψη την ανταπόκριση των (περισσότερων) τεχνολογικών κολοσσών να ασπαστούν ή έστω να ανταποκριθούν στις περιβαλλοντικές, κοινωνικές και εργατικές ανησυχίες των καταναλωτών, μεταξύ των οποίων και η κρίση στέγασης. Ουδέποτε αυτό ήταν δεδομένο. Ακόμα και με την υφιστάμενη ανάπτυξη στο εμπορικό κέντρο του Αγίου Φραγκίσκου, η πόλη, με τα όποια προβλήματά της, ούτε κατά διάνοιαν προσομοιάζει στα μεγάλα αστικά κέντρα της Αμερικής. Η πόλη έχει αλλάξει. Μου έρχεται όμως στο μυαλό μια παλαιότερη τοποθέτηση επί της ανθρώπινης αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής: όταν η αναστρεψιμότητα είναι αδύνατη, ο άνθρωπος οφείλει να επιδιώκει την αναπροσαρμογή.
Επίσης όμως δεν έχει αλλάξει. Οι ποικιλόχρωμες και πολυπολιτισμικές γειτονιές ακόμη διατηρούν τον μύθο μιας πόλης που στους επτά ομιχλώδεις λόφους της δέχεται ανθρώπους κάθε προέλευσης και προσανατολισμού. Μια πόλη που ταυτίζεται με το ερυθρόχρωμο σύμβολό της που λούεται το ηλιόφως της δύσης: η «Χρυσή Πύλη» του Ειρηνικού.
Alexandros G. Kazimirov, Berkeley CA