Κύριε διευθυντά
Ακούμε αυτές τις ημέρες για τους μοναχικούς θανάτους στις ΜΕΘ λόγω του κορωνοϊού. Ακούμε για τους απαρηγόρητους συγγενείς που δεν είχαν την ευκαιρία να αποχαιρετήσουν τον άνθρωπό τους που φεύγει πολύ γρήγορα και συχνά αναπάντεχα. Ακούμε τους γιατρούς να περιγράφουν σκηνές θλίψης και αδυναμίας απέναντι στους ανθρώπους που χάνουν, στην απομόνωση, τη μεγάλη μάχη. Ομως, ζούμε και πεθαίνουμε μόνο μια φορά: δεν κάνουμε πρόβα, ούτως ώστε αν κάτι δεν πάει καλά να επαναλάβουμε. Ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ζώο, και έχει αναπτύξει από την προϊστορία τρόπους να συμπαραστέκεται και να τιμά όσους φεύγουν.
Είναι μοιραίο λάθος να το αγνοούμε αυτό στον θάνατο, λάθος που δεν αρμόζει στις πολιτισμένες κοινωνίες μας. Ειδικά λοιπόν τότε, πρέπει το σύστημα υγείας να αντιμετωπίσει τους συγγενείς και στενούς φίλους ως μέρος της παρηγορητικής θεραπείας, και όχι ως περιττό βάρος.
Και ενώ ήταν κατανοητή η έλλειψη προετοιμασίας τις πρώτες μέρες, τώρα πια οφείλουν τα νοσοκομεία να προσαρμόσουν τις υποδομές τους, ούτως ώστε να υποδέχονται τους οικείους του ετοιμοθάνατου. Να δίνουν ακόμη και στολές ειδικά γι’ αυτό εάν χρειάζεται. Ο ασθενής έχει ανάγκη να νιώσει την παρουσία των δικών του. Θα πουν κάποιοι για την επικοινωνία μέσω οθόνης. Ομως η οθόνη δεν επιτρέπει την ανθρώπινη επαφή. Ο άρρωστος έχει ανάγκη να νιώσει το χέρι του δικού του ανθρώπου, να ακούσει τη φωνή του, ακόμη και αν δεν επικοινωνεί ο ίδιος. Αλλωστε ο θάνατος δεν είναι θέαμα ούτε εμείς θεατές για να τον βλέπουμε μέσα από μια οθόνη.
Υπάρχει και η άλλη πλευρά: οι ίδιοι οι οικείοι του ασθενούς, που δεν έχουν την ευκαιρία να τον αποχαιρετήσουν. Η παρουσία δίπλα του είναι και για αυτούς σημαντική. Ο αποχαιρετισμός βοηθά στην αποδοχή του θανάτου του ανθρώπου τους και κατά συνέπεια στην αντιμετώπιση του πένθους που θα ακολουθήσει. Η απαγόρευση επίσκεψης σημαίνει και για αυτούς μία συναισθηματική επιβάρυνση που είναι πιο δύσκολα διαχειρίσιμη. Ισως με όρους εξοικονόμησης πόρων η τωρινή οργάνωση των νοσοκομείων είναι η σωστή, είναι όμως με όρους ανθρωπιάς; Τι είναι πιο σημαντικό στην ύστατη στιγμή του καθενός, η ψυχρή λογική ή ο σεβασμός στη ζωή που φεύγει; Δεν υπάρχει περιθώριο συμβιβασμού; Ας μη στερούμε κάτι τόσο σημαντικό από τους συνανθρώπους μας και την κοινωνία μας.
Αναστασια Πανοπουλου, Πολιτική επιστήμων