Κύριε διευθυντά
Οι καταστρεπτικές συνέπειες που επήλθαν στις οικονομίες του συνόλου των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού, και ο τρόπος αντιμετώπισής τους επανέφεραν στην επικαιρότητα, ως λύση επούλωσής τους, το σχέδιο Μάρσαλ, που, το 1947, εξήγγειλαν και εφάρμοσαν οι ΗΠΑ για τη σωτηρία της Ευρώπης.
Το περίεργο είναι ότι μεταξύ εκείνων που υπέγραψαν την εφαρμογή ενός νέου «σχεδίου Μάρσαλ», έτσι ώστε να μετριαστεί ο αντίκτυπος της πρόσφατης κρίσης, ήταν οι ευρωβουλευτές της Αριστεράς, μεταξύ των οποίων και εκείνοι του ΣΥΡΙΖΑ! Ομως όταν ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ στρατηγός Τζορτζ Μάρσαλ (επιτελάρχης στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με ανυπολόγιστη συμβολή στην έκβασή του) πρότεινε, τον Ιούνιο του 1947, το ομώνυμο σχέδιο που αποσκοπούσε στην αποκατάσταση των οικονομιών της κατεστραμμένης από τον πόλεμο Ευρώπης, η Αριστερά, και οι κομμουνιστές εν γένει, πολέμησε λυσσαλέα την πρωτοβουλία αυτή.
Με την εξαγγελία αυτή προτάθηκε στο Κογκρέσο, από επιτροπή που εκπροσωπούσε 16 ευρωπαϊκά κράτη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάς, η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Ανορθώσεως. Εν ολίγοις, η ιστορία έχει ως εξής:
Στις 5 Ιουνίου 1947, ομιλών στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, ο Τζορτζ Μάρσαλ εξήγγειλε το σχέδιό του τονίζοντας: «Δεν μαχόμεθα εναντίον καμίας χώρας, εναντίον κανενός δόγματος, οι μόνοι εχθροί μας είναι η πείνα και η δυστυχία» και πρόσθεσε: «Οι κυβερνήσεις, τα πολιτικά κόμματα ή οι σχηματισμοί οι οποίοι επιδιώκουν τη διαιώνιση της δυστυχίας για να την εκμεταλλευθούν, προς πολιτικούς ή άλλους σκοπούς, θα βρεθούν αντιμέτωποι με τις Ηνωμένες Πολιτείες». Η ευρωπαϊκή αντίδραση συνοψίζεται από τους «Τάιμς» του Λονδίνου, που επισήμαναν: «Η ιδέα είναι πολιτικά θαρραλέα και οικονομικά σωτήρια».
Το σχέδιο δεν εξαιρούσε καμία ευρωπαϊκή χώρα, όμως η σοβιετική αντίδραση εκδηλώθηκε σχετικά σύντομα. Ετσι, στις 16 Ιουνίου 1947 η «Πράβντα» το κατήγγειλε ως νέα εκδοχή του Δόγματος Τρούμαν, «ως μια οικονομική πίεση με όπλο το δολάριο, ως μια επέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις των άλλων χωρών».
Μια επίσκεψη του Μολότοφ στο Παρίσι, στις 26 Ιουνίου του 1947, όπου συσκέφθηκε επί της αμερικανικής προσφοράς με τους Ζορζ Μπιντό και Ερνεστ Μπέβιν, ομολόγους του υπουργούς Εξωτερικών της Γαλλίας και της Αγγλίας, κατέληξε σε πλήρη αποτυχία. «Δεν επιθυμούσε μια συλλογική ενέργεια η οποία θα αμφισβητούσε την αποκλειστική επιρροή της ΕΣΣΔ επί της Ανατολικής Ευρώπης και θα ενίσχυε τη δυνατότητα αντίστασης της Δύσης πάνω στα σχέδια που είχαν οι Σοβιετικοί για τους δορυφόρους τους», τονίζει χαρακτηριστικά ο μεγάλος Γάλλος δημοσιογράφος Αντρέ Φοντέν στο κλασικό έργο του: «Ιστορία του Ψυχρού Πολέμου», τ. Α΄ σελ. 385.
Πράγματι, όλες οι χώρες του σιδηρού παραπετάσματος και η Φινλανδία, λόγω της περιορισμένης κυριαρχίας της οποίας καθιερώθηκε διεθνώς ο όρος «φινλανδοποίηση», αρνήθηκαν την αμερικανική προσφορά. Ειδικά, όμως, η περίπτωση της Τσεχοσλοβακίας υπήρξε αυτόχρημα τραγική. Ετσι, ενώ στις 4 Ιουλίου 1947 δέχθηκε την προσχώρησή της στο σχέδιο Μάρσαλ, η κυβέρνησή της πληροφορείτο, στις 8 Ιουλίου, από το «Ράδιο Μόσχα» ότι συγκατελέγετο μεταξύ των χωρών εκείνων που το είχαν απορρίψει! Κατόπιν αυτού, στις 10 Ιουλίου, η κυβέρνηση της Πράγας ανακάλεσε την αρχική απόφασή της.
Κλείνοντας, θα ήθελα να επισημάνω ότι το σχέδιο Μάρσαλ ήταν μια δωρεά των Ηνωμένων Πολιτειών προς την Ευρώπη και όχι δάνειο.
Ιωάννης Κ. Θεοδωρόπουλος, Δικηγόρος