Κύριε διευθυντά
Η επίσκεψη του αντιπροέδρου της Ε.Ε. Μαργαρίτη Σχοινά στη Λέσβο ίσως οριοθετεί τη σημαντική αλλαγή στο μεταναστευτικό/προσφυγικό που όλοι προσδοκούμε. Για να είμαι σαφής: το «όλοι» συμπεριλαμβάνει τους νησιώτες του Ανατολικού Αιγαίου, την ελληνική κυβέρνηση, την Ε.Ε., τους ίδιους τους μετανάστες. Το αισιόδοξο αυτό άθροισμα δεν εξαιρεί την Τουρκία – απλά προς το παρόν δεν τη συμπεριλαμβάνει.
Στις δημόσιες δηλώσεις του στη Λέσβο, αλλά και στη συνομιλία του την επομένη με τον πρωθυπουργό στο Μαξίμου, ο κ. Σχοινάς αναφέρθηκε σε νέα αντιμετώπιση βασισμένη στην αναθεώρηση σφαλμάτων του παρελθόντος και με την ενεργή συμμετοχή της Ε.Ε. στο πεδίο. Μίλησε ο κ. Σχοινάς για ευρωπαϊκό τριώροφο οικοδόμημα, βασισμένο στην επιχειρησιακή συμμετοχή της Ε.Ε. στα σημεία πρώτης υποδοχής του Αιγαίου (γρήγορη ταυτοποίηση/άσυλο ή απέλαση). Πρώτος όροφος, οι ισχυρές συμφωνίες επιστροφής της Ε.Ε. με χώρες προέλευσης – δεύτερος όροφος, το «στιβαρό σύστημα διαχείρισης των ευρωπαϊκών συνόρων με τη νέα συνοριοφυλακή/ακτοφυλακή της Ε.Ε.» – τρίτος όροφος, «σύστημα μόνιμης, αποτελεσματικής αλληλεγγύης στην ανάληψη ευθυνών για το άσυλο» ούτως ώστε να μην επωμίζεται δυσανάλογο βάρος η Ελλάδα και τα νησιά της.
Ως αντιπρόεδρος της Κομισιόν και ειδικά απεσταλμένος στη Μόρια από την πρόεδρό της, ο κ. Σχοινάς σίγουρα μίλησε με κύρος και με επίγνωση των ευθυνών του. Μίλησε μάλιστα από τη Λέσβο, το κρίσιμο επίκεντρο του ευρωπαϊκού μεταναστευτικού προβλήματος. Εάν οι εξαγγελίες του αρχίσουν να υλοποιούνται –όχι απλά και μόνον με επίσημες δηλώσεις φιλάνθρωπης συμπαράστασης και με την αποστολή χρηματικών ενισχύσεων που επωφελούνται τα κρατικά ταμεία ή που ενισχύουν πολυμήχανες ΜΚΟ διαφόρων προελεύσεων– τότε επιτέλους θα αρχίσει να διαφαίνεται η διευθέτηση του μεταναστευτικού για την Ελλάδα και την Ευρώπη.
Εάν πράγματι αρχίσει να χτίζεται το τριώροφο κτίριο με τα γερά θεμέλια υποδοχής/ασύλου που περιέγραψε ο κ. Σχοινάς, τότε κάθε ένα από τα πέντε νησιά του Αιγαίου θα καταστεί αυτό που αρχικά είχε θεσμοθετηθεί να ισχύει, δηλαδή ένα transit point λίγων εβδομάδων για περιορισμένες αφίξεις και άμεσους επαναπατρισμούς στις χώρες προέλευσης, χωρίς την αναγκαία συμμετοχή της Τουρκίας. Οπως και σε προηγούμενες επιστολές μου έχω σθεναρά υποστηρίξει ότι η διαχείριση της ταυτοποίησης, του ασύλου και των επαναπατρισμών ανήκει κατά κύριο λόγο στις Βρυξέλλες και απαιτεί αναλογικό καταμερισμό στα κράτη-μέλη της Ε.Ε.
Μικρές, κλειστές, αποτελεσματικές δομές υποδοχής, λοιπόν, σε επιλεγμένα σημεία του Ανατολικού Αιγαίου, οργανωμένες βάσει διεθνών ευρωπαϊκών προτύπων και με τη διαχειριστική συμμετοχή της Ε.Ε. στη λήψη αποφάσεων, είτε επί τόπου, είτε εξ αποστάσεως (όπως οι συνθήκες της πανδημίας μας έχουν ήδη επιβάλει) – αυτό είναι το ζητούμενο.
Τέλος, όλοι γνωρίζουμε ότι το καράβι της Ε.Ε. είναι βραδυκίνητο, ακόμη και σε περίοδο γερμανικής προεδρίας. Θα πρότεινα την πρώτη πειραματική εφαρμογή (pilot project) άμεσα στην κατεστραμμένη Μόρια, με τις απαραίτητες νομικές καλύψεις σε συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση, οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι της οποίας θα πρέπει να συνεργαστούν με βάση ένα εγγυημένο ground plan. Αν επιτύχει η καινούργια Μόρια, τότε η επιτυχία οπουδήποτε αλλού θα είναι εξασφαλισμένη.