Κύριε διευθυντά
Αυτές τις μέρες, όλοι ξεσκονίζουμε τις γνώσεις μας για τις λεπτομέρειες των γνωστών συρράξεων μεταξύ Περσών και του συνασπισμού εκείνου των Ελλήνων με τον οποίο επιλέγουμε να ταυτιζόμαστε.
Τα αρχαία επιτύμβια ρητά δίνουν και παίρνουν στο μυαλό μας, πού και πού ανακατεμένα, ενίοτε και ανορθόγραφα. Πώς θα μας φαινόταν, για παράδειγμα, το «…αγγέλλειν Λακεδαιμονίοις: Αθηναίοι Μαραθώνι χρυσοφόρων Μήδων εστόρεσαν δύναμιν»; Με έναν τέτοιο σμπάρο δεν τρέχουμε μόνο Μαραθώνα – Θερμοπύλες κερδίζοντας μια δεκαετία. Κυρίως γίνεται πια εξόφθαλμος ο γνωστός «εμφύλιος» που κρυβόταν έντεχνα πίσω από το «Ελλήνων προμαχούντες» του Μαραθώνα και με το οποίο οι Αθηναίοι φαίνεται να έδειχναν τους Σπαρτιάτες – είχαν, λέει, προφασιστεί θρησκευτικά καθήκοντα και έφτασαν τελικά καθυστερημένοι στο πεδίο της μάχης. Με αυτήν την αλχημεία θα ξέρουμε πια σε ποιους απευθύνονταν.
Δεν ήταν όμως μόνο ο Μαραθώνας. Και στη Σαλαμίνα είχαμε, λένε, την αντιπαράθεση Θεμιστοκλή και του Σπαρτιάτη Ευρυβιάδη για το πού θα αντιμετωπίσουν τους Πέρσες: στον Ισθμό ή στα στενά της Σαλαμίνας; Εκ του αποτελέσματος ήταν σοφή η επιμονή του Θεμιστοκλή, κι έτσι εορτάζουμε φέτος πανηγυρικά τα 2.500 (για άλλους 2.499…) χρόνια από τη ναυμαχία. Δεν την τιμάμε ετησίως και με «μαραθώνιο» βέβαια, ίσως να φταίει η Περσεφόνη που κοιμάται στην απέναντι όζουσα ακτή και «τα πουλιά που πέφτουν νεκρά στην υψικάμινο», όπως θα ’λεγε και ο Γκάτσος.
Η ιστορία όμως κύκλους κάνει: στις 26 Οκτωβρίου, ανήμερα του Αγίου Δημητρίου, εορτάζουμε την απελευθέρωση ή άλλως παράδοση της Θεσσαλονίκης. Αλλη μια αντιπαράθεση φαίνεται να συνδέεται με την εξέλιξη αυτή. Ενώ ο αρχιστράτηγος Κωνσταντίνος κινούσε τότε με τα ελληνικά στρατεύματα προς το Μοναστήρι, ο Βενιζέλος, λένε, του τηλεγράφησε να αλλάξει ρότα προς Θεσσαλονίκη, για να προλάβουν τους Βουλγάρους, μην τυχόν μπουν πρώτοι και προλάβουν να πάρουν το κομμάτι εκείνο της οθωμανικής πίτας. Στην περίπτωση αυτή δεν φαίνεται να εκτραχύνθηκαν τα πράγματα, δεν χρειάστηκε ο Βενιζέλος ως άλλος Θεμιστοκλής να πει «Πάταξον μεν, άκουσον δε!». Αρκέστηκε στο «Ακουσον!».
Βίοι Παράλληλοι που θα ’λεγε και ο Πλούταρχος. Και σίγουρα έπεται συνέχεια…