Κύριε διευθυντά
Εάν η ηθική ευημερία ενός έθνους μπορεί να μετρηθεί από τους όγκους των απορριμμάτων που έχουν απορριφθεί, τότε η Ελλάδα κατευθύνεται προς τη λάθος κατεύθυνση – και σε πλήρη αντίθεση με τις πρώτες επιτυχίες κατά της COVID-19.
Ταξιδεύω ευρέως και είμαι «φίλος» της Ελλάδας για σχεδόν μισό αιώνα. Ηταν η πρώτη χώρα έξω από τη δική μου που επισκέφθηκα ποτέ. Ηταν, τότε, φτωχική, αλλά μου φάνηκε παρθένα.
Από εκείνη την εποχή, η Ελλάδα γνώρισε δραματικές αλλαγές. Οι Ελληνες κάτω των 30 ετών μπορεί να μη συνειδητοποιήσουν τα μεγάλα βήματα της ευημερίας που έχουν γίνει, ακόμη και με το πισωγύρισμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Και η ευημερία είναι η μητέρα της κατανάλωσης. Ετσι, η αυξανόμενη ευημερία μπορεί να μετρηθεί και από τον όγκο των αποβλήτων… έτσι, επίσης, ίσως, και η ηθική παρακμή.
Αυτό δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο, με κανένα τρόπο. Αλλά σε όλα τα ταξίδια μου, θα έλεγα ότι η χώρα είναι από τις πιο όμορφες και, ταυτόχρονα, είναι η χώρα με τα περισσότερα σκουπίδια που έχω επισκεφθεί ποτέ. Πώς συνδυάζει κανείς αυτές τις δύο αντίθετες εικόνες. Ο κόσμος συρρέει στην Ελλάδα για την ομορφιά και την πολιτιστική της ιστορία. Πώς μπορούν οι ίδιοι οι σύγχρονοι Ελληνες να δίνουν τόσο μικρή σημασία για τη δική τους εξοχή!
Δεν ήταν πάντα έτσι. Δεν λερώνεις ποτέ το δικό σου κατώφλι!
Είμαι τώρα στην Πελοπόννησο, στην περιοχή της Ερμιόνης, και η εικόνα με τις ποσότητες πεταμένων σκουπιδιών –ό,τι μπορεί να φανταστεί κανείς– που βλέπω γύρω μου είναι εκπληκτική και καταθλιπτική. Δίπλα στον δρόμο, στην καταπράσινη φύση, στις ακτές…
Ο δήμος της μικρής πόλης που επισκέπτομαι (δεν θέλω να τον ξεχωρίσω, γιατί δεν θα είναι ο μόνος) έχει προσφέρει καθίσματα σε διάφορα σημεία με θέα στη θάλασσα. Κάποιος μπορεί να κοιτάξει από ψηλά τα νερά και το καταπληκτικό πανόραμα των μακρινών βουνών. Ομως, χαμηλώστε το βλέμμα, και τα μάτια παρασύρονται από έναν καταρράκτη από κενά δοχεία, μπουκάλια, πλαστικά, που τελικά καταλήγουν στα κρυστάλλινα νερά.
Σε κάθε πάγκο αναπαράγεται η σκηνή. Τι είδους μυαλό χρειάζεται για να έρθει κάποιος και να καθίσει σε ένα σημείο τέτοιας ομορφιάς και στη συνέχεια να μολύνει το έδαφος γύρω από τα πόδια του;
Αναφέρομαι στο «συλλογικό» μυαλό, καθώς και στο άτομο.
Το επιχείρημα μπορεί να είναι ότι μόνο μια μειονότητα ανθρώπων συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο. Ισως ναι, αλλά φαίνεται μια πολύ μεγάλη μειονότητα σε αυτή την περίπτωση.
Για να επιστρέψω στην άποψή μου για την ηθική ευημερία…
Κανείς, ή όχι αρκετά άτομα, δεν φαίνεται να νοιάζεται. Τα σκουπίδια ρίχνονται. Δεν υπάρχει ποτέ καμία προσπάθεια στο να μαζευτούν… Ετσι κι αλλιώς, το έργο θα ήταν πολύ μεγάλο χωρίς τεράστια πολιτική προσπάθεια, η οποία προφανώς δεν τους αρέσει.
Στο μυαλό αυτού του επισκέπτη, αυτή η περιστασιακή παραβίαση της ομορφιάς και της καταστροφής της είναι ένα μέτρο αργής ηθικής παρακμής στον δρόμο προς ένα ολοένα και πιο δυστοπικό μέλλον.