Κύριε διευθυντά
Τι επιδιώκει το Η.Β. με την εφαρμογή του Brexit από 1.1.2021; Αν ρωτήσετε τον Μπόρις Τζόνσον θα σας απαντήσει με εύγλωττη σοβαροφάνεια ότι επιδιώκει ανεξαρτησία οικονομικής πολιτικής, ανεξαρτησία νομικών και δικαστικών δικαιοδοσιών, ανεξαρτησία εξωτερικής πολιτικής και διεθνών εμπορικών σχέσεων. Και θα προσθέσει ότι στηρίγματα στις διεκδικήσεις αυτές προσφέρουν στο Η.Β. οι σχέσεις φιλίας με τις ΗΠΑ και τις 54 χώρες της Κοινοπολιτείας, η συμμετοχή στο ΝΑΤΟ, στο G7, στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, στο COP26 (UN Climate Change Conference). Αδηλα, αλλά ταυτόχρονα σθεναρότατα και αναφαίρετα στηρίγματα προσφέρονται επίσης από την πλήρη διεθνοποίηση της αγγλικής γλώσσας και από την υποδειγματική κοινοβουλευτική ιστορία του αγγλικού έθνους.
Και όμως… Πρόσφατα γεγονότα εύκολα μετατρέπουν τις διεκδικήσεις σε κυβερνητικό ευχολόγιο. Αναλογιστείτε την πλήρη αδυναμία του Η.Β. να αποτρέψει την επικυριαρχία της Κίνας στο Χονγκ Κονγκ παρά τη συμφωνία εγγυήσεων που είχε καταφέρει ο τελευταίος διοικητής Κρις Πάτεν. Αναλογιστείτε το σκωτσέζικο ντους του δημοψηφίσματος ανεξαρτησίας που σχεδιάζει η πρώτη υπουργός Νίκολα Στέρτζον για το φθινόπωρο του 2021. Αναλογιστείτε το εθνικό πάθος των Ιρλανδών να ενωθούν σε μία ενιαία πατρίδα καθολικών και προτεσταντών, πιθανότατα εντός της Ε.Ε. Αναλογιστείτε τη συνταγματικά κατοχυρωμένη αδυναμία του Στέμματος να επέμβει σε οποιαδήποτε διάσπαση του Η.Β., ιδιαίτερα με τη δημοφιλέστατη βασίλισσα Ελισάβετ στο τέλος της θητείας της και τον άτυχο Κάρολο στην αρχή μιας αστάθμητα κρίσιμης περιόδου. Αναλογιστείτε τις επιλογές της realpolitik για τις ΗΠΑ, τη Ρωσία, τον Καναδά, την Κίνα, την Αυστραλία: όλες οι μεγάλες δυνάμεις του πλανήτη θα προκρίνουν –και πιθανότατα θα επιλέξουν– ανταγωνιστικές συμφωνίες με την Ε.Ε. των 450 εκατ. και 27 κρατών και όχι με το Η.Β. Αναλογιστείτε τέλος ότι σχεδόν οι μισοί σημερινοί ψηφοφόροι του Η.Β. θα ψήφιζαν σήμερα υπέρ της παραμονής στην Ε.Ε. (στοιχεία 18/12/20: 45% remain – 40% leave – 16% undecided/ whatukthinks.org).
Δεν μιλάει κανείς βέβαια για εθνική αυτοκτονία. Σίγουρα το Η.Β. θα περάσει μια μακρά περίοδο αυτογνωσίας. Αλλά οι όροι συνδιαλλαγής έχουν αλλάξει πλέον. Ως μέλη της Ε.Ε. και ως Ελληνες πρέπει να συζητούμε για τους μακροχρόνιους δεσμούς που μας ενώνουν με την Αγγλία, τις εμπορικές και πολιτιστικές ανταλλαγές μεταξύ δύο κρατών-συνόρων της Ευρώπης, τους δημοκρατικούς θεσμούς που η Αθηναϊκή Δημοκρατία ενέπνευσε στην Αγγλία του 18ου αιώνα και την αντίστροφη έμπνευση που ο αγγλικός κοινοβουλευτισμός προσέφερε στον Μαυροκορδάτο, στον Τρικούπη, στον Βενιζέλο, στον Καραμανλή.
Ισως λοιπόν το 2021 να αποτελεί χρονιά-ορόσημο τόσο για την Αγγλία όσο και για την Ελλάδα – μια απαρχή ιστορικής ενσυνείδησης και θεσμικών αλλαγών. Υποθέτω (αν και ας μου επιτραπεί να αμφιβάλω…) ότι το ΥΠΕΞ και ο νέος πρέσβης μας στο Λονδίνο έχουν ήδη αναλάβει δράση.