Κύριε διευθυντά
Στις 11 Νοεμβρίου, επέτειο της ανακωχής του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, η κυβέρνηση και αξιωματούχοι του γαλλικού κράτους παρέστησαν στην επιβλητική τελετή μεταφοράς, και εναπόθεσης, των οστών του μεγάλου Γάλλου συγγραφέα και ακαδημαϊκού Μωρίς Ζενεβουά (1890-1980) στο «Πάνθεον» των Παρισίων, στον παλαιό ναό της Αγίας Γενεβιέβης, που ύστερα από πολλές διακυμάνσεις προορίστηκε, το 1885, οριστικά, για την ταφή των επιφανών ανδρών της Γαλλίας. Σε εμπνευσμένο λόγο του ο πρόεδρος Μακρόν ανεμνήσθη του μεγάλου συγγραφικού άθλου του τιμωμένου, του έργου του «Εκείνοι του Δεκατέσσερα» (Ceux de ’14), αφιερωμένο στους νεκρούς του Μεγάλου Πολέμου του 1914-1918.
Επανέλαβε, ο Γάλλος πρόεδρος, πολλές φορές την έκφραση «Είναι εδώ αυτοί του ’14», υπογραμμίζοντας ότι είναι εκείνος που επέλεξε η μεταφορά της σορού του Μωρίς Ζενεβουά στο «Πάνθεον» να συμπέσει με την εκατονταετία του ενταφιασμού του Αγνώστου Στρατιώτου, κάτω από την Αψίδα του Θριάμβου.
Επλεξε το εγκώμιο «ενός συγγραφέα της φύσεως και της ελευθερίας», που γνώρισε την αδελφικότητα του μετώπου, και του οποίου το έργο «αναβλύζει όλη την τρυφερότητα για την οποία κάθε άνθρωπος είναι ικανός» και κατέληξε, «Πιστός στους αγαπημένους του Poilus των χαρακωμάτων τους πρόσφερε την αθανασία των λέξεων». Η καθόλου πολιτική προσφώνηση του προέδρου Μακρόν υπήρξε αφιερωμένη, εξ ολοκλήρου, «στους αιώνιους συμπολεμιστές (του συγγραφέα) οι οποίοι πορεύονται σήμερα μπροστά από τον ναό των ηρώων της χώρας μας».
Ο Μωρίς Ζενεβουά είναι συνδεδεμένος με τη χώρα μας και τον μεγάλο εθνικό ηγέτη της, Κωνσταντίνο Καραμανλή, αφού είναι εκείνος που συνέγραψε, εν μέσω δικτατορίας, την πρώτη βιογραφία του εθνάρχη, υπό τον τίτλο «Η Ελλάς του Καραμανλή ή η δημοκρατία δυσχερής;» – «La Grèce de Caramanlis ou la démocratie difficile?» –εκδοτικός οίκος Plon, Paris 1972– για την ελληνική γλώσσα, εκδοτικός οίκος «Ι. Σιδέρη», Αθήναι 1972.
Ο μεγάλος Ελλην διανοητής και πολιτικός Κωνσταντίνος Δ. Τσάτσος, προλογίζοντας την ελληνική έκδοση του βιβλίου, διερωτήθηκε γιατί ο Μωρίς Ζενεβουά αποφάσισε να γράψει μια βιογραφία του Κ. Καραμανλή. Το αποδίδει στην «εκλεκτική συγγένεια» που αναπτύσσεται μεταξύ ανθρώπων με λογικά τίποτα το κοινό, τίποτα που να φαίνεται να τους συνδέει και που υφέρπει, εν τούτοις, δυνατότερο από όλα τα λογικά και τα φανερά, μέσα στους κόσμους του υποσυνείδητου. Χωρίς αυτή την πρωταρχική έλξη, συμπληρώνει, προς το πρόσωπο του Κωνσταντίνου Καραμανλή, το βιβλίο αυτό, παρ’ όλους τους άλλους λόγους, που αναφέρει στη συνέχεια, δεν θα γραφόταν. Γεννήθηκε, συνεχίζει, από το ενδιαφέρον του συγγραφέα για την πορεία του Κ. Καραμανλή μέσα από τη ζωή, από τις υπώρειες του Παγγαίου έως τον πρωθυπουργικό θώκο και έως την εθελουσία του εξορία. Ο Μωρίς Ζενεβουά, τονίζει ο Κ. Δ. Τσάτσος, ανήκει στην ευάριθμη, ακόμη και στη Γαλλία, κατηγορία συγγραφέων, που, παραμερίζοντας τους συνηθισμένους τρόπους επιτυχίας in quantitate, τοποθέτησε τον εαυτό του στο γένος των πατρικίων του γαλλικού λόγου, των ακάματων δημιουργών του γαλλικού ύφους.
Ο συγγραφέας, από την πλευρά του, υπογραμμίζει ότι αφιερώθηκε στη συγγραφή της βιογραφίας του εθνάρχη γιατί «η γοητεία που ένoιωσα από τις πρώτες μου συναντήσεις με τον Πρόεδρο Καραμανλή, και η ωφέλεια που είχα από τις πρώτες μας συζητήσεις, οφείλονται σε άλλους λόγους και πηγάζουν από ένα εντελώς διαφορετικό πεδίο», τονίζοντας το ενδιαφέρον και τη χρησιμότητα μιας βιογραφίας σαν αυτή που έγραψε. Και καταλήγει: «Η φιλία μου για την Ελλάδα, για την ελληνική γη και τα τέκνα της, επηρέασε πολύ την απόφασή μου. Δεν θα έχω εκπληρώσει καλά τον σκοπό που έταξα στον εαυτό μου, αν, από σελίδα σε σελίδα, δεν μπορούσαν οι αναγνώστες μου να μετρήσουν πόσο αισθάνομαι τους Ελληνες κοντά μου».
Σε εμένα, θα επιτραπεί να παρατηρήσω ότι η μνημειώδης αυτή βιογραφία γράφτηκε, και κυκλοφόρησε, το 1972, ήτοι σε χρόνο που δεν είχε κορυφωθεί η πορεία του εθνικού ηγέτη, με την αποκατάσταση των δημοκρατικών θεσμών και την ολοκλήρωση του ευρωπαϊκού του οράματος, δικαιώνοντας έτσι όλα τα εκατομμύρια των Ελλήνων που στις 24 Ιουλίου 1974, με τη μυριόστομη ιαχή «Ερχεται!», τον υποδέχθηκαν ως σωτήρα της χώρας.