Κύριε διευθυντά
Θα συμφωνήσω με τον καρδιοχειρουργό κ. Γ. Τόλη, που από τη στήλη των αναγνωστών της «Καθημερινής» επισήμανε προσφάτως ότι δεν προσήκει ο όρος «αγέλη» (άρα, και «ανοσία αγέλης») προκειμένου για έλλογα όντα, που δεν αποτελούν «αγέλη» αλλά κοινωνία ανθρώπων. Μια αναφορά στην πολιτική θεωρία ίσως είναι, εν προκειμένω, διαφωτιστική. Ο Πλάτων στον Πολιτικό, έργο της ωριμότητάς του (μετά την Πολιτεία και πριν από τους Νόμους, ultima verba) εξέτασε τρεις βασικούς τύπους διοίκησης και ηγεσίας (ποιμαντικό, θεραπευτικό, υφαντικό). Θεώρησε δε ότι κατά τον πρώτο εξ αυτών, οι «διοικούμενοι» γίνονται, όντως, αντιληπτοί ως ένα είδος «δίποδος αγέλης» – «μη πτεροειδούς», όπως σημείωνε δηκτικά ο Αριστόβουλος Μάνεσης σε σχετικό δοκίμιό του (Περί Βασιλικών Ανδρών, 1962). Τότε, όμως, η πολιτική και η διοίκηση καθίστανται ένα είδος «ανθρωπονομικής» τέχνης (και τεχνικής), που μεριμνά πρωτίστως για την «εκτροφή» (ασφάλεια, υγεία και αναπαραγωγή) ανθρώπινων όντων.
Το ζήτημα, όμως, είναι ότι η πολιτική δεν υπηρετεί μόνο το «ζην», αλλά και ή κυρίως το «ευ ζην» των πολιτών, που αναφέρεται σε πολύ πιο σύνθετες και απαιτητικές ιδιότητες, δυνατότητες, αξίες και καταστάσεις (ελευθερία, ισότητα, δικαιοσύνη κ.λπ.). Η κοινωνία δεν είναι κοπάδι ή αγέλη ζώων, αλλά πολιτισμικό και πνευματικό δημιούργημα. Για τούτο, λοιπόν, και ο φιλόσοφος, εγκαταλείποντας την «ποιμενική» ιδέα (και μαζί της την «ανοησία» της αγέλης), εξετάζει δύο εναλλακτικούς τύπους, τον θεραπευτικό και τον υφαντικό, προκρίνοντας τον δεύτερο ως πλέον προσήκοντα σε μια εξελιγμένη πολιτική κοινωνία.