Κύριε διευθυντά
Εξαιρετική η φιλολογική επιφυλλίδα του εκλεκτού συνεργάτη σας Τάκη Θεοδωρόπουλου (Διαγωνίως, Κυριακή 13/6/21), αναφερόμενη στη δυναμική αξία του πρωτότυπου αρχαιοελληνικού κειμένου έναντι της μετάφρασης – με τον ερεθιστικό τίτλο: Τέτλαθι κραδίη: Η κούραση της Δύσης, ειλημμένο από τη ραψωδία υ της Οδύσσειας, Τα προ της μνηστηροφονίας. Είκοσι δύο εναρκτήριους στίχους αφιερώνει ο Ομηρος, για να μας δώσει την ψυχική ταραχή του Οδυσσέα, ο οποίος ξαπλωμένος στον πρόδομο, κακά φρονέων μνηστήρσι ενί θυμώ, 5, διαπιστώνει την απρεπή συμπεριφορά μερικών θεραπαινίδων, οι οποίες, με γέλια και χαρές, εξέρχονται από το μέγαρο, όπου είχαν συνευρεθεί ερωτικά με τους αδιάντροπους μνηστήρες. Ταράσσεται βλέποντας την ηθική αποσύνθεση και μένει άγρυπνος, επάνω στο στρώμα του, παρατηρώντας όσα άνομα έργα γίνονται στο ανάκτορό του και οργίζεται. Ενας εσωτερικός διάλογος ανάμεσα στη λογική και στο συναίσθημα, στο θυμικό και στο λογιστικό προσδιορίζει την ψυχική πάλη του ήρωα: να ορμήσει και να σκοτώσει μία μία τις δμωές του ή να συγκρατηθεί και να τις αφήσει να σμίξουν για τελευταία φορά με τους υπερφίαλους μνηστήρες. Επειτα δίνονται, μια ωραία μεταφορά: μέσα η καρδιά του υλακτούσε και μια δυνατή παρομοίωση: η καρδιά του ήρωα παρομοιάζεται με κύνα που ορμά να δαγκάσει τον ξένο που επιτίθεται στα μικρά του. Χτυπάει τότε το στήθος του Οδυσσέα και μιλάει στην καρδιά του: Τέτλαθι (προστακτική του ποιητικού τλήναι = υπομένω, υποφέρω), δη, κραδίη και κύντερον άλλο ποτ’ έτλης…
«Βάστα, καρδιά μου. Πιο σκληρά βάσταξες πόνο ακόμα,
Οταν ο άγριος Κύκλωπας σούτρωγε τους συντρόφους.
Εκαμες τότε υπομονή, ωσότου πια η βουλή σου
Σ’ έβγαλε μέσα απ’ τη σπηλιά, που είδες το χάρο εμπρός σου».
Στίχ. 19-22 (Μτφρ. Ζήσιμου Σιδέρη).
Ο στίχος παραπέμπει συνειρμικά στο βιβλίο της κορυφαίας Γαλλίδας Ελληνίστριας Jacqueline de Romilly (1913-2010), καθηγήτριάς μου στη Σορβόννη, πρέσβειρας του Ελληνισμού και «ξένης εταίρου» της Ακαδημίας Αθηνών, με τον τίτλο: Τέτλαθι δη κραδίη: «Patience mon cœur l’essor de la psychologie dans la littérature grecque classique, les Belles Lettres, Paris 1991. («Βάστα καρδιά μου» τέτλαθι δη κραδίη, υ 18 – Η ανάπτυξη της ψυχολογίας στα αρχαία ελληνικά γράμματα), μτφρ. Μπάμπης Αθανασίου – Κατερίνα Μηλιαρέση, Το Αστυ, Αθήνα 1992. [Βλ. Φιλολογική, Αφιέρωμα στη Jacqueline de Romilly, τ. 120 (2012)].