Κύριε διευθυντά
Στα γράμματα αναγνωστών 25.06.2021, ο κ. Θάνος Λιολιάκης αναφέρει: «Ειδικά οι Βυζαντινοί, αφού έκλεισαν τις φιλοσοφικές σχολές της Αθήνας…». Αυτή είναι μια παραπλανητική γενίκευση η οποία δεν έχει ιστορική βάση. Πρώτα από όλα, ο Ιουστινιανός δεν έκλεισε όλες τις φιλοσοφικές σχολές αλλά μόνο την Ακαδημία Αθηνών, το 529 μ.Χ. Ολες οι άλλες φιλοσοφικές σχολές στην αυτοκρατορία λειτουργούσαν κανονικά. Για παράδειγμα η σχολή της Αλεξάνδρειας, όπου στα χρόνια του Ιουστινιανού διευθυντής της σχολής ήταν ο Ολυμπιόδωρος (505-570 μ.Χ.). Να διευκρινιστεί επίσης ότι η σχολή της Αθήνας του 6ου αιώνα δεν ήταν η Ακαδημία του Πλάτωνος. Ηταν μια νεοπλατωνική σχολή, η οποία είχε ιδρυθεί περίπου 750 χρόνια μετά τον Πλάτωνα. Γιατί λοιπόν έκλεισε η λεγόμενη Ακαδημία των Αθηνών; Oπως είναι γνωστό, η μόνη μαρτυρία προκύπτει από ένα λακωνικό χωρίο του Ιωάννη Μαλάλα. Διευθυντής της σχολής ήταν ο Δαμάσκιος, ο οποίος κατέληξε στην αυλή του Πέρση βασιλιά Χοσρόη μετά το κλείσιμο της σχολής. Οι φιλόσοφοι είχαν ενθουσιαστεί με την επαναστατική ρητορική του κινήματος του Μαζντακισμού στην Περσία (G.Fiaccadori, il tramonto dell’Accademia, 1983). Είναι γνωστό ότι οι νεοπλατωνικοί είχαν σχέσεις με τις μεταρρυθμιστικές κινήσεις στο εσωτερικό της Περσικής Αυτοκρατορίας, αυτό που ονομάζεται σήμερα «Μαζντακιανός κομμουνισμός» (Pulgiese Carratelli, Genesi e aspetti del Mazdakismo, 1972).
Είναι πολύ αφελές να πιστεύει κανείς ότι ο Ιουστινιανός έκλεισε τη σχολή λόγω θρησκείας. Ο Ιουστινιανός ανησυχούσε για τη διάδοση ιδεών που θα δημιουργούσαν αναταραχές και αποσταθεροποίηση στην αυτοκρατορία. Οπως λέει πολύ σωστά και ο Marco Di Branco στο βιβλίο του «La città dei filosofi: storia di Atene da Marco Aurelio a Giustiniano», «σίγουρα δεν είναι τυχαίο ότι την ίδια χρονιά που έκλεισε η νεοπλατωνική σχολή έγινε στην Περσία η σφαγή των Μαζδακιτών».