Κύριε διευθυντά
Η πρόσφατη εκδημία του τακτικού επιστολογράφου της «Καθημερινής», του σεβαστού παλαιμάχου δημοσιογράφου και συγγραφέως Γερασίμου Μιχαήλ Δώσσα από τη Θεσσαλονίκη, είναι, ίσως, αφορμή να λύσουμε, έστω μεταθανατίως, δίκην μνημοσύνου, μιαν απορία του, που εξέφρασε από τα Γράμματα Αναγνωστών (το Σάββατο, 8 Μαΐου 2021) της «Καθημερινής». «[Α]γνοεί η γεωγραφία», έγραφε ο μακάριος, «πού βρίσκεται το χωριό Γκιόζα». Σε ύψωμα κοντά στην Γκιόζα, κατά τον Φώτιο Χρυσανθόπουλο ή Φωτάκο, υπασπιστή του Κολοκοτρώνη, έλαβε χώρα, στα μέσα Ιουλίου 1825, πριν από ακριβώς 196 χρόνια, άνιση μάχη μεταξύ των χωρικών και πολυαρίθμου αιγυπτιακού στρατού υπό τον Ιμπραήμ.
Λοιπόν, σήμερα η Γκιόζα είναι το χωριό Μάτι στη Φενεό (Φονιά στη γλώσσα των εντοπίων) Κορινθίας. «Γκιόζα» λεγόταν από το τουρκικό «Γκιοζ» = «μάτι» – όπως και ο Καραγκιόζης είναι μαυρομάτης. Λεπτομερή περιγραφή της μάχης έχει δώσει ο κ. Γεώργιος Ν. Κασκαρέλης στο περιοδικό «Πολιτιστικό Βήμα Φενεού» (Ετος 9. Αρ. Φύλλου 44 Μάιος-Ιούνιος 2013, σελ. 12 – https://pdfslide.tips/reader/f/-44-55cf9d43550346d033ace0e0).
Εκτός από την απελπισμένη τόλμη και την, τελικά, επικρατήσασα γενναιότητα των χωρικών της Γκιόζας και των προκρίτων τους, Δημητρίου Τεμπετσή και Γιαννάκη Ζαρτάρη και του οπλαρχηγού τους Αλέξη Νικολάου, την οποία εξαίρει και ο Φωτάκος και ο μακάριος Δώσσας, ιστορικό ενδιαφέρον έχει η στάση που κράτησαν οι έμμισθοι φύλακες του χωριού: «…οι οπλαρχηγοί των [γειτονικών] Καλαβρύτων Γκολφίνος Πετιμεζάς και Νικολάκης Φραγκάκης με 300 στρατιώτες οι οποίοι τρέφονταν από το χωριό Μάτι… μόλις είδαν τους Τουρκο-Αιγύπτιους να φθάνουν στον κάμπο της Κανδύλας τρόμαξαν και εγκατέλειψαν την περιοχή το βράδυ της 20ής Ιουλίου με ξημερώματα της 21ης Ιουλίου 1825 χωρίς να ειδοποιήσουν τους κατοίκους του Ματίου για την εμφάνιση του Ιμπραήμ. Παράλληλα, στη Λαύκα ο υποστράτηγος της Κορίνθου Παναγιωτάκης Νοταράς, ο Χιλίαρχος Γεώργιος Νίκας ή Παπανίκας από την Καστανιά και άλλοι μόλις έμαθαν ότι πλησιάζει ο στρατός του Ιμπραήμ έφυγαν προς τη Βόχα και έτσι οι Γκιοζαΐτες έμειναν μόνοι τους…».
Ισως, λοιπόν, έχουμε και τον λόγο για τον οποίο η ένδοξη μάχη της Γκιόζας, των νικηφόρων Θερμοπυλών της Φενεού, δεν εξαίρεται στα βιβλία μας. Μας δείχνει τι (δεν) πρέπει να περιμένουμε από εκείνους που τρέφονται, μήνας μπαίνει, μήνας βγαίνει, από το δημόσιο ταμείο. Να μας εγκαταλείψουν τότε που τους έχουμε μεγαλύτερη ανάγκη. Το είδαμε στην πρόσφατη οιονεί χρεοκοπία του κράτους, στην οποία εκείνοι που διαμαρτυρήθηκαν εντονότερα ήταν εκείνοι που είχαν τη μεγαλύτερη ευθύνη και που εβλάβησαν λιγότερο. Θα περίμενε κανείς να φιλοτιμηθούν πρώτοι να βοηθήσουν αυτοπροαιρέτως το παραπαίον κράτος και, σε βάθος χρόνου, και τους εαυτούς τους. Αλλά έκαναν το αντίθετο.