Κύριε διευθυντά
Μεταξύ άλλων, η πανδημία COVID-19 –και ιδιαίτερα ο περί τον εμβολιασμό διεθνής θόρυβος– έχει δικαιώσει τον ιστορικό Carlo Cipolla και έχει καταστήσει τους «νόμους του», όπως αναφέρονται στο βιβλιαράκι του «Οι βασικοί νόμοι της ανθρώπινης ηλιθιότητας» (Κέδρος, 2012), τόσο επίκαιρους όσο ποτέ. Τους παραθέτω επιγραμματικά. 1ος νόμος: Πάντοτε υποτιμάμε τον αριθμό των ηλιθίων που κυκλοφορούν ανάμεσά μας. 2ος νόμος: Η ηλιθιότητα δεν συμβαδίζει αναγκαστικά με άλλα χαρακτηριστικά του ατόμου που την εκδηλώνει. 3ος νόμος (ο θεμελιώδης): Ηλίθιο είναι το άτομο που με τις πράξεις του βλάπτει άλλα άτομα χωρίς το ίδιο να αντλεί κάποιο όφελος από αυτήν την πράξη του (αν, επιπλέον, βλάπτει και τον εαυτό του, τότε είναι ηλίθιο στο τετράγωνο). 4ος νόμος: Οι μη ηλίθιοι πάντα υποτιμούν την καταστροφική δύναμη των ηλιθίων. 5ος νόμος: Ο ηλίθιος μπορεί να αποδειχθεί πιο επικίνδυνος από τον κακοποιό. Οι νόμοι είναι διαχρονικοί και οικουμενικοί, μια αναγνώριση του γεγονότος ότι η ικανότητα να διαβάζουμε την πραγματικότητα ακολουθεί νομοτελειακά την κωδωνοειδή κατανομή σε κάθε ανθρώπινη κοινωνία. Γράφει ο Cipolla: «Τούτο το βιβλιαράκι δεν προέκυψε από καμιά διάθεση κυνισμού (…) αποτελεί το καταστάλαγμα ετών εργασίας (…) η συγγραφή του είναι μια απόπειρα κατανόησης και, ελπίζω, περιορισμού μιας από τις πιο ισχυρές δυνάμεις που παρεμποδίζουν την ευημερία του ανθρώπου».
Συμμερίζομαι τόσο τα συμπεράσματα όσο και το αίσθημα του Cipolla. Τα αναφέρω εδώ επειδή θεωρώ ότι στις μέρες μας η κατανόησή τους είναι περίπου τόσο σημαντική όσο η ανακάλυψη του βακίλου της φυματίωσης στα χρόνια του Κοχ. Φυσικά, δεν έχω καμιά αυταπάτη ότι θα υπάρξουν αυτοί που δεν θα δεχθούν ότι το κλασικό βιβλιαράκι του Cipolla και αυτή η αναφορά μου σε αυτό είναι γραμμένα χωρίς το παραμικρό ίχνος υπεροψίας ή διάθεσης υποβιβασμού, μομφής ή λοιδορίας. Το αντίθετο θα ήταν ενάντιο με τον πραγματισμό του Cipolla.