Κύριε διευθυντά
Παρακολουθώντας με περισσή αγωνία την πύρινη λαίλαπα να εξαφανίζει τεράστιες εκτάσεις της ελληνικής υπαίθρου και μαζί με αυτές να κατακαίει το βιος των ανθρώπων της, είναι αναπόφευκτο να σταθεί κάποιος στην αξία της ανθρώπινης ζωής. Η προτεραιότητα που δόθηκε στην έγκαιρη εκκένωση των περιοχών που επλήγησαν από τις φωτιές αντικατοπτρίζει και επαναφέρει ώς ένα βαθμό την ανάγκη να τεθεί η ανθρώπινη οντότητα σε μια αξιολογική κλίμακα, στην οποία η περιουσία και το φυσικό περιβάλλον έπονται. Ομως αυτό αρκεί;
Προτού πέσουμε άθελά μας σε λογικές πλάνες που δεν απαντούν στο ερώτημα «τι θα μπορούσε να σωθεί» ή σε μια δριμεία κριτική ad hominem προς κάθε υπεύθυνο, ας σκεφθούμε επιπλέον το δυαδικό σχήμα που προκύπτει σχεδόν αβίαστα: «ποιος και για ποιον». Η απάντηση είναι ο άνθρωπος για τον άνθρωπο. Ακούγεται κλισέ ή μήπως τα περί ανθρώπινης αξίας δεν έχουν καπηλευθεί, και σε ιδεολογικό επίπεδο, διάφορες πολιτικές, με τη διαφορά ότι εδώ μπροστά στο μένος μιας καταστροφής που σε υλικό επίπεδο ισοπεδώνει τα πάντα, δεν έχουμε την πολυτέλεια να μη βλέπουμε τα πράγματα ανθρωποκεντρικά. Η σωτηρία της ανθρώπινης ζωής δεν είναι κάτι αυτονόητο ούτε αυτορρυθμιζόμενο. Γι’ αυτόν τον λόγο η παρούσα συγκυρία θεωρώ ότι επιβάλλει την απομάκρυνσή μας από μια ρητορική που συντηρεί τον διχασμό.
Τώρα δίνουμε έμφαση στον Αλλο. Στον διπλανό μας που δεν γνωρίζαμε μέχρι χθες το όνομά του, στον άγνωστο «ενοχλητικό» γείτονα που μπήκε εθελοντικά στη μάχη για να σβήσει τη φωτιά στο σπίτι μας. Στον ανώνυμο που δεν είχαμε προσέξει μέχρι την ημέρα της πυρκαγιάς και που έσπευσε να βοηθήσει. Στον εθελοντή, στον πυροσβέστη και στον εργάτη που με αυτοθυσία ρίχθηκαν στις φλόγες αδιάφορα του ποιοι είμαστε. Αυτή είναι άλλωστε η ουσία του αλτρουισμού (εκ του λατιν. alteri huic): η –σχεδόν παράλογη για κάποιους– ηθική πράξη (ή και παρόρμηση) διά της οποίας ο Αλλος τοποθετείται στο ανώτατο βάθρο των αξιών, και για τον οποίο με αυτοθυσία δίνουμε περίσσευμα ψυχής και σώματος.
Ο αλτρουιστής στερείται χρόνο από τη ζωή του όχι με σκοπό την ηδονή της μέθεξης, στην ύστατη αυτή προσπάθεια υπηρεσίας του προς τον άλλο, ούτε επιδιώκει άμεσο αντάλλαγμα. Ο αλτρουιστής γνωρίζει εξαρχής ότι δεν ζει μόνος του και έχει εκπαιδευτεί πάνω σε μια τέτοια ηθική βάση. Και αυτό αποτελεί σημαντικό λόγο, αν επιθυμούμε μια κοινωνία που βάζει στο επίκεντρο τον άνθρωπο, να επιδιώξουμε μια παιδεία με ενισχυμένο τον ανθρωπιστικό της προσανατολισμό και τις κλασικές σπουδές. Ο επαναβαπτισμός μας μέσω ενός αποτελεσματικού αλτρουισμού ως μια διαρκή και εμπράγματη απόδειξη της αγάπης μας προς τον Αλλο και την τοπική κοινότητα ίσως πρέπει να αποτελέσει ένα νέο στόχο για όλους. Σε ένα τέτοιο δύσβατο μονοπάτι είμαστε –ακόμα– ελεύθεροι να επιλέξουμε αν είμαστε έτοιμοι να ζήσουμε με συνεργασία και φιλαλληλία.