Κύριε διευθυντά
Ακρως επιστημονικό το κείμενο της εκλεκτής συνεργάτιδός σας Γιώτας Συκκά (Η «Καθημερινή», Τέχνες και Γράμματα, 19/9/21), με τίτλο «Η νίκη των χριστιανικών στόλων», αναφερόμενο στη μεγάλη έκθεση στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο για τα 450 χρόνια από τη ναυμαχία της Ναυπάκτου (7/10/1571)· ημέρα ιστορικής νίκης των ενωμένων χριστιανικών στόλων του Ιερού Συνασπισμού κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, θέτοντας τέρμα στη μακρόχρονη θαλασσοκρατία της. Στη ναυμαχία έλαβε μέρος, διακριθείς επί ανδρεία, ο περίφημος Ισπανός ποιητής και μυθιστοριογράφος Μιχαήλ Θερβάντες (Miguel de Cervantes Saavedra, 1547-1616), ο δημιουργός του Δον Κιχώτη, ο οποίος δήλωσε μετά τη ναυμαχία, ότι διαλύθηκε ο θρύλος σύμφωνα με τον οποίο ο οθωμανικός στόλος ήταν αήττητος.
Η ναυμαχία ήταν η τελευταία με τη χρήση κωπήλατων πλοίων, τις περίφημες γαλέρες με τους αλυσοδεμένους κωπηλάτες («κατεργάρηδες»), στους πάγκους, στα κάτεργα, σκηνές συγκλονιστικές που περιγράφονται στους Αθλίους (Les Misérables) του Βίκτωρος Ουγκώ. Μία παράσταση απεικονίζει τον Θερβάντες αιχμάλωτο σε βερβερικό πειρατικό πλοίο, συλληφθέντα στην ισπανική γαλέρα «Ελ Σολ» (Ο Ηλιος), να εργάζεται αλυσοδεμένος ως κωπηλάτης, απελευθερωθείς αργότερα με την καταβολή λύτρων. Μετά τη ναυμαχία της Ναυπάκτου απελευθερώθηκαν 1.500 Ελληνες κωπηλάτες αλυσοδεμένοι στα τουρκικά πλοία.
Τα Απαντα του Θερβάντες εκδόθηκαν το 1867 στη Μαδρίτη και μεταφράστηκαν σε όλες τις γλώσσες. Στην ελληνική, μεταφράσεις του έργου του έγιναν μεταξύ άλλων από τον Ιωάννη Ισιδωρίδη – Σκυλίτση (1819-1890) και τον Κλέανδρο Καρθαίο (1878-1955).