Διαβάζω τα άρθρα σας για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας με μεγάλο ενδιαφέρον. Σκέφτηκα, λοιπόν, να σας γράψω τη δική μου εμπειρία με τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών στο Κολλέγιο Αθηνών, από το «κλασικό» τμήμα του οποίου αποφοίτησα το 1964. Το κλασικό τμήμα έδινε προτεραιότητα στις ανθρωπιστικές σπουδές. Την τελευταία μας χρονιά, ύστερα από έξι χρόνια μελέτης των αρχαίων ελληνικών, και διδασκόμενοι το μάθημα έξι ώρες την εβδομάδα, διαβάσαμε περίπου τις πρώτες δέκα σελίδες του πλατωνικού Πρωταγόρα, την Αντιγόνη του Σοφοκλή (χωρίς τα χορικά, γιατί ήταν «πολύ δύσκολα») και τον Επιτάφιο του Περικλή όπως μας τον παρέδωσε ο Θουκυδίδης, μαθαίνοντας πώς να αναγνωρίζουμε κάθε γραμματικό στοιχείο του κειμένου, αλλά χωρίς την ικανότητα να τα διαβάσουμε ως λογοτεχνικά και ρητορικά κείμενα. Ξέραμε πώς να αναγνωρίσουμε «το δεύτερο ενικό και το τρίτο πληθυντικό πρόσωπο όλων των εις -μι ρημάτων», αλλά αν μας δίνατε μια πρόταση που δεν είχαμε ήδη μεταφράσει στην τάξη, δεν ήμαστε στη θέση να την κατανοήσουμε.
Οταν αποφοίτησα από το Κολλέγιο, έφυγα για τις ΗΠΑ για να συνεχίσω τις σπουδές μου. Εκεί αποφάσισα να συνεχίσω τη μελέτη των αρχαίων ελληνικών – κατά μέρος, πιστεύω, γιατί νόμιζα ότι θα μου ήταν εύκολο. Κι έτσι, μετά μια εξέταση, τοποθετήθηκα στο… τρίτο εξάμηνο με διάφορους Αμερικανούς φοιτητές, οι οποίοι είχαν έναν και μόνο χρόνο πείρας της γλώσσας και της λογοτεχνίας των αρχαίων, και διαβάσαμε, μεταξύ άλλων κειμένων, και την Αντιγόνη –με τα χορικά!– ως δράμα, συζητώντας τη διαμάχη του Κρέοντα και της Αντιγόνης, της πόλης και της οικογένειας, των γραπτών και των άγραφων νόμων. Ηταν η πρώτη φορά στη ζωή μου που κατάλαβα ότι τα κείμενα δεν είναι απλώς ευκαιρίες για να μάθουμε γραμματική, αλλά, αντίθετα, η μελέτη της γραμματικής δεν είναι σκοπός αλλά μέσο για την κατανόηση και την απόλαυση των κειμένων. Για μένα, και ντρέπομαι λίγο που το λέω, αυτό ήταν μια τεράστια ανακάλυψη και με βοήθησε να αλλάξω τα σχέδιά μου και να συνεχίσω τη μελέτη των αρχαίων (και των λατινικών) επαγγελματικά, και με τεράστια ικανοποίηση. Δεν είναι κρίμα που μόνο σε ξένο τόπο μπόρεσα να αρχίζω να καταλαβαίνω τη φύση, την ποιότητα και τη σπουδαιότητα της γλώσσας μας;
Σας ευχαριστώ για το έργο και για την προσοχή σας.