Κύριε διευθυντά
Συχνά στην «Κ» ο γνωστός επιστολογράφος Ιωάννης Μακρής, από την ανατολική Φωκίδα, αναφέρεται σε διάφορα περιστατικά της εμφύλιας διαμάχης των ετών 1946-1949 και, τελευταία, στα κορίτσια που βρέθηκαν στη δίνη των αιματηρών εκείνων χρόνων.
Από τη δυτική Φωκίδα λοιπόν κι εγώ, ο οποίος βίωσα έντονα, σε παιδική ηλικία, τις συνέπειες του πολέμου, που πυροδότησαν ιδεολογικοί λόγοι του συρμού της εποχής, θα ήθελα, και σαν μνημόσυνο, ν’ αναφερθώ στις εξαδέλφες της μητέρας μου –και όχι μόνο– Ξανθούλας Βενέτη, οι οποίες επιστρατεύτηκαν βιαίως από τους αντάρτες του λεγόμενου ΔΣΕ, για να πολεμήσουν για μια υπόθεση που αγνοούσαν πλήρως και δεν τις αφορούσε.
Εξ αυτών η Ελευθερία Βενέτη και η Μηλιά Στράτη, επιστρατευθείσες στην περιοχή της Μουργκάνας, κατόρθωσαν να δραπετεύσουν και παραδόθηκαν στον Εθνικό Στρατό και έτσι επέζησαν.
Αντίθετα, η Ολγα Μπαρτζώκη, αφού οι αντάρτες σκότωσαν τον μνηστήρα της Στέφανο Σόρογκα, τον πατέρα του Γεώργιου Σόρογκα και τη μητέρα του Στασινή Μπέλου, επιστρατεύτηκε και σκοτώθηκε στις πολύνεκρες μάχες της Μουργκάνας το 1948.
Το ίδιο συνέβη με την επίσης εξαδέλφη της μητέρας μου Αθηνά Φανέγια. Ετσι και οι δύο άφησαν τα νιάτα τους στις χαράδρες της δύσβατης Μουργκάνας…
Μια άλλη χωριανή μου –από το χωριό Λειά Φιλιατών– η Ξάνθω Κόκκινου-Φαφούτη, επιστρατευθείσα, μπόρεσε να παραδοθεί στον Εθνικό Στρατό και γράφει στο βιβλίο του ιερέως Νικολάου Βενέτη (+1993) «Στη σκιά της Μουργκάνας»: «Παραδόθηκα στο στρατό την 14.8.1949. Την ημέρα αυτή, έχω τάμα να μη δουλεύω, να μην κάνω τίποτα. Την έχω σαν γιορτή».
Το ίδιο τυχερή υπήρξε και η επίσης χωριανή μου Παναγιώτα Δέπη, η οποία υπό δραματικές συνθήκες παραδόθηκε στον στρατό, εις τον οποίο υπηρετούσε ο άνδρας της Βασίλης Δέπης, ως λοκατζής.
Θα προσθέσω επίσης τη μαρτυρία της Μαργαρίτας Λαζαρίδου, η οποία υπήρξε επίλεκτο στέλεχος του ΚΚΕ και ήταν υπεύθυνη στον τομέα γυναικών του ΔΣΕ. Γράφει στο βιβλίο της «Πόλεμος και Αίμα»:
«Στις συσκέψεις που κάναμε […] με τις υπεύθυνες γυναικών των ταγμάτων, των λόχων, των ταξιαρχιών, μαθαίναμε ότι οι μικρές κοπέλες των 13, 14 και 15 χρονών, που τις επιστρατεύαμε, άμαθες και ανεκπαίδευτες όπως ήταν, σκοτώνονταν στις πρώτες μάχες που τις στέλναμε».
Αλλά δεν επιστράτευαν μόνο ανήλικα κορίτσια και κορίτσια της πρόωρης ήβης, αλλά και ηλικιωμένες και γριές ακόμα.
Ετσι ο συνταγματάρχης του ΔΣΕ Κ. Παλαιολόγος στο βιβλίο του «Από την Εθνική Αντίσταση στον Εμφύλιο Πόλεμο» αναφέρεται σ’ έναν αντάρτη, Ηρακλή Διαμάντη, ο οποίος με τον Φώτη Βλάχο δρούσαν στα μετόπισθεν.
«Ο Φώτης Βλάχος μετέφερε νάρκες διαφόρων τύπων στην πόλη της Κοζάνης και εκπαίδευε τη μάνα του να τις τοποθετεί στους αμαξιτούς δρόμους που περνούσαν οι εχθρικές φάλαγγες. Πολλές αποστολές εκπλήρωνε η γερο-Βλάχαινα».
Τέλος, ο Γ. Χουλιάρας ή καπετάν Περικλής, λοχαγός του ΔΣΕ, γράφει στο βιβλίο του «Ο δρόμος είναι άσωτος», ότι όταν ο Γ. Γούσιας ανέλαβε αρχηγός του ΔΣΕ στη Ρούμελη, το πρώτο που ζήτησε ήταν να του στείλουν τη νύχτα στη σκηνή του ανταρτίνα, για να τον συντροφεύει…».