Η τιμή του γάλακτος
Κύριε διευθυντά
Θεώρησα υποχρέωσή μου να απαντήσω στην κριτική που μου ασκεί ο κ. Πάσχος Μανδραβέλης, σε δύο μάλιστα κείμενά του, με αφορμή τη διάρκεια ζωής του φρέσκου γάλακτος, προς αποκατάσταση της αλήθειας και της έγκυρης ενημέρωσης των αναγνωστών της «Καθημερινής». Πριν απαντήσω επί της ουσίας των «βολών» του εναντίον μου, είμαι υποχρεωμένος να του επιστήσω την προσοχή σε τρία σημεία:
Πρώτον, νομίζω ότι θα συμφωνήσει πως χαρακτηρισμοί, όπως «χουβαρντάς», που με ειρωνική διάθεση χρησιμοποιεί εναντίον μου, δεν ταιριάζουν ούτε στο δικό του ύφος γραφής ούτε στο ύφος της εφημερίδας. Τα, αμφισβητούμενα κι αυτά, 5 λεπτά της μείωσης του τιμής του γάλακτος, σε περίπτωση επιμήκυνσης της διάρκειας ζωής του, αναφέρονται σε αντιπαραβολή με τις τεράστιες ζημίες που θα υποστεί ο κλάδος της κτηνοτροφίας, και εντέλει η ελληνική οικονομία. Δεύτερον, είναι εξαιρετικά ατυχή τα υπονοούμενα ότι η στάση μου υπαγορεύεται από ψηφοθηρικούς λόγους προς τους αγελαδοτρόφους. Αντιθέτως, η διαφωνία μου σε ένα, με μια πρώτη ματιά, φιλολαϊκό μέτρο, όπως είναι η υποσχόμενη μείωση της τιμής του γάλακτος, με εμφανίζει δυσάρεστο σε χιλιάδες κατοίκους-καταναλωτές γάλακτος της περιφέρειάς μου, που με τιμούν με την εμπιστοσύνη τους.
Τρίτον, επιτρέψτε μου να παρατηρήσω ότι ένας από τους λίγους ακόμη παραγωγικούς τομείς της οικονομίας μας, όπως αυτός της κτηνοτροφίας, δεν νοείται να χαρακτηρίζεται «συντεχνία». Οι κτηνοτρόφοι ούτε παρασιτούν ούτε εκβιάζουν το κοινωνικό σώμα.
Διαβάζοντας, λοιπόν, την κριτική του στις αντιρρήσεις που έχω εκφράσει για την αποτελεσματικότητα που μπορεί να έχουν οι αλλαγές που προτείνει ο ΟΟΣΑ στο γάλα, θα ήθελα να τονίσω ότι σε κάθε πρόταση θα πρέπει να βλέπουμε τη σχέση κόστους – οφέλους. Το κόστος αυτής της πρότασης θα είναι βαρύτατο για την ελληνική αγελαδοτροφία, ενώ το όφελος θα είναι αμφίβολο έως πενιχρό. Ποτέ δεν υπήρξα οπαδός της «σοβιετικού τύπου» οικονομίας ούτε «κρατιστής». Hμουν, όμως, και παραμένω υπέρμαχος της υγιούς ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, που βασικός της πυλώνας πρέπει να είναι η πρωτογενής παραγωγή. Η επιμήκυνση, όμως, της ζωής του φρέσκου γάλακτος, όπως η ίδια η έκθεση του ΟΟΣΑ προβλέπει, θα προκαλέσει ραγδαία αύξηση των εισαγωγών γάλακτος από τη Βόρεια Ευρώπη ή τα Βαλκάνια και σοβαρές επιπτώσεις στην ελληνική αγελαδοτροφία, όπως το κλείσιμο αγελαδοτροφικών εκμεταλλεύσεων και την καταστροφή χιλιάδων παραγωγών και επαγγελματιών που συνδέονται με τη γαλακτοκομία.
Γνωρίζει, επίσης, ότι το εμπορικό αγροτικό ισοζύγιο της χώρας είναι ελλειμματικό και ότι το έλλειμμα στα γαλακτοκομικά προϊόντα ξεπερνάει τα 400 εκατομμύρια ευρώ. Οι αθρόες εισαγωγές γάλακτος θα εκτοξεύσουν ακόμη περισσότερο αυτό το έλλειμμα.
Επιπλέον, ουδείς έχει απαντήσει γιατί το γάλα μακράς διαρκείας, που πωλείται χωρίς περιορισμούς, είναι σήμερα ακριβότερο από το φρέσκο!
Αλλά απάντηση δεν υπάρχει και για το πώς διασφαλίζεται ότι η μείωση του κόστους κατά 5% στο λίτρο, από τον περιορισμό των ληγμένων προϊόντων, θα φθάσει στον καταναλωτή και δεν θα χαθεί στη διαδρομή. Θυμίζω ότι πρόσφατα η μείωση του ΦΠΑ στην εστίαση δεν επέφερε την αναμενόμενη μείωση των τιμών. Στον δημόσιο διάλογο που αναπτύσσεται για το ζήτημα, λείπει επίσης η διαπίστωση για τη διαφορά στην τιμή παραγωγού και στην τιμή στο ράφι που, όπως επίσης επισημαίνει η έκθεση, είναι κατά 35% υψηλότερη σε σχέση με τον μέσο όρο των χωρών της Ε.Ε. Τα περιθώρια κέρδους, δηλαδή, είναι μεγαλύτερα στην Ελλάδα από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο.
Η έκθεση του ΟΟΣΑ, όπως και κάθε πρόταση διεθνούς οργανισμού, δεν είναι θέσφατο που πρέπει να το υιοθετήσουμε εκατό τοις εκατό. Ο,τι είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, ό,τι είναι ωφέλιμο να το δεχθούμε. Ο,τι, όμως, είναι αμφίβολης αποτελεσματικότητας ή επιφέρει αρνητικές επιπτώσεις δεν θεωρώ ότι είμαστε υποχρεωμένοι να το αποδεχθούμε.
Μαξιμος Χαρακοπουλος – Αναπληρωτής Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων
Για την τιμή του βιβλίου
Κύριε διευθυντά
Απαντώντας στις παρατηρήσεις του κ. Πάσχου Μανδραβέλη επί της προηγούμενης επιστολής μας για την ενιαία τιμή βιβλίου (24.1.2014) έχουμε να προσθέσουμε τα εξής:
Από το 1998 και έπειτα, άνοιξαν πολύ περισσότερα βιβλιοπωλεία και άλλα σημεία πώλησης βιβλίου από αυτά που έκλεισαν, τα οποία, μάλιστα, στην πλειοψηφία τους ήταν ποιοτικότερα από αυτά που αντικατέστησαν. Το ότι η ενιαία τιμή σώζει τα βιβλιοπωλεία (μικρά, μεσαία και αλυσίδες) φαίνεται από τον αριθμό των βιβλιοπωλείων στη Γερμανία, που έχει νόμο ενιαίας τιμής και υπάρχουν 4.000 βιβλιοπωλεία για 82 εκατ. κατοίκους, ενώ στις ΗΠΑ, με ελεύθερη αγορά, υπάρχουν λιγότερα από 4.000 βιβλιοπωλεία για 312 εκατ. κατοίκους.
Γνωρίζετε τον τρόπο να υπολογίσετε το κόστος λειτουργίας ενός καταστήματος λιανικής; Eνα κατάστημα σε μια απλή γειτονιά έχει το ίδιο νοίκι με ένα κεντρικό; Eνα κατάστημα που λειτουργεί με τον ιδιοκτήτη και έναν υπάλληλο έχει το ίδιο εργατικό κόστος; Λαμβάνοντας αυτά υπόψη, ένα μεγάλο κεντρικό βιβλιοπωλείο μπορεί να λαμβάνει λίγο μεγαλύτερη έκπτωση, όμως οι πιστώσεις είναι παντού ίδιες και η παρακαταθήκη ισχύει για όλους ανεξαιρέτως. Κανένα βιβλιοπωλείο ή άλλο σημείο πώλησης βιβλίων δεν παίρνει το ρίσκο του αποθέματος. O,τι δεν πουληθεί επιστρέφεται αμέσως στον εκδότη του και αυτό το δικαίωμα το ασκούν όλα ανεξαιρέτως τα σημεία πώλησης βιβλίου. Εν πάση περιπτώσει, πιστεύουμε στην ελεύθερη αγορά, αλλά ο πολιτισμός δεν είναι μόνο προϊόν και άρα δεν μπορεί να λειτουργήσει αποκλειστικά με τις θεωρίες της ελεύθερης αγοράς, όπως τα άλλα καταναλωτικά προϊόντα.
Ο νόμος της ενιαίας τιμής επιτρέπει την πώληση σε τιμή έως και 5% πάνω από την τιμή του τιμοκαταλόγου του εκδότη, αρκεί το σημείο πώλησης να απέχει τουλάχιστον 50 χλμ. από την έδρα του. Oμως, ακόμη και την εποχή των «παχειών αγελάδων» όλοι προσέφεραν την έκπτωση του 10%. Οι προωθητικές ενέργειες που προτείνει ο κ. Μανδραβέλης (αφίσες, υπογεγραμμένα αντίτυπα κ.ο.κ.) προσφέρονται στο κοινό (μέσω των βιβλιοπωλείων) δωρεάν από τους εκδότες, οι οποίοι ποτέ δεν σκέφτηκαν να τα χρεώσουν ούτε στους βιβλιοπώλες ούτε στους καταναλωτές. Τα μικρά βιβλιοπωλεία είναι σημεία συνάντησης και επικοινωνίας ανάμεσα στους συγγραφείς και στους βιβλιόφιλους και αυτό το προνόμιο θα εξαφανιστεί αν επιτραπεί ο ανταγωνισμός των τιμών, καθώς αυτά δεν θα μπορούν να προσφέρουν τις εκπτώσεις των σούπερ μάρκετ και των πολυκαταστημάτων. Ορθώς παρατηρεί ο κ. Μανδραβέλης ότι και ο κλάδος των εκδοτών ήταν και είναι πολυδιασπασμένος. Υπάρχει κλάδος ενωμένος στην Ελλάδα; Αν και είναι προφανές ότι οι μεμονωμένες ενέργειες, ιδιαιτέρως όμως συστηματικές, εκδοτών και βιβλιοπωλών δεν αρκούν για να πολλαπλασιάσουν τους βιβλιόφιλους, θέλετε να πείσετε το κοινό σας ότι, αν επιβληθεί ο άκρατος ανταγωνισμός τιμών, αυτός από μόνος του θα αυξήσει τους αναγνώστες; Η φιλαναγνωσία αναπτύσσεται αποκλειστικά μέσα στα σχολεία, τα οποία βεβαίως και οφείλουν οι εκδότες να συνδράμουν, πράγμα που είναι απαγορευτικό είτε από το κράτος είτε από τη νοοτροπία, που και εσείς προσωπικά καλλιεργείτε, «ποινικοποιώντας» ακόμη και τα μικρά κέρδη των εκδοτών βιβλίου.
Αυτό το τελευταίο επιχείρημά σας μας δίνει την ευκαιρία να σας αποδείξουμε πόσο λάθος κάνει κάποιος συγκρίνοντας την τιμή ενός βιβλίου που πρωτοκυκλοφορεί στα αγγλικά και μεταφράζεται στην ελληνική γλώσσα με την τιμή του πρωτοτύπου (τα νούμερα που θα χρησιμοποιήσουμε αφορούν μέσους όρους): η ελληνική έκδοση επιβαρύνεται με μετάφραση και γλωσσική επιμέλεια, οι οποίες επιβαρύνουν το κόστος παραγωγής του βιβλίου κατά πολύ. Το μεταφρασμένο βιβλίο είναι 20% μεγαλύτερο από το πρωτότυπο σε σελίδες, καθώς η ελληνική γλώσσα είναι πιο περιφραστική από την αγγλική. Αυτό το 20% σημαίνει περισσότερο χαρτί, περισσότερες εκτυπώσεις και βιβλιοδεσία. Η πλειοψηφία των τίτλων θα τυπωθεί το πολύ σε 2.000 αντίτυπα για πρώτη έκδοση. Πώς σκεφθήκατε ότι μπορείτε να συγκρίνετε το κόστος παραγωγής αυτών των τεμαχίων με τα 100.000 αντίτυπα του πρώτου τιράζ της αγγλικής έκδοσης που απευθύνεται σε ΗΠΑ, Καναδά, Αγγλία, Ιρλανδία, Αυστραλία, αλλά και σε όλους τους αγγλόφωνους του πλανήτη; Είναι καλό να προσπαθήσουμε όλοι να αντιληφθούμε πρώτα την εθνική σημασία του θέματος και δευτερευόντως το καταναλωτικό προϊόν, όπως άλλωστε συμπέρανε και ο καθηγητής Dr Jürgen G. Backhaus του Maastricht University, που υπερασπίστηκε το καθεστώς της ενιαίας τιμής του βιβλίου στη Γερμανία και στην Αυστρία (Resale Price Maintenance for Books in Germany and the European Union), το 2000, το οποίο μετουσιώθηκε σε νόμο το 2002: the cultural and historical aspects of the Resale Price Maintenance for Books in Germany and the European Union are by all means more important than the anti-trust aspects.
Tο Δ.Σ. της ΕΝΕΛΒΙ
Αθανασιος Ψυχογιος, Κωνσταντινος Παπαδοπουλος, Ιωαννης Κωνστανταροπουλος, Νικος Καρατζας, Στεφανος Πατακης