Ο κροκόδειλος

Κύριε διευθυντά

Πώς βρέθηκε ο κροκόδειλος στην Κρήτη; Ισως να βρήκα την απάντηση ξεφυλλίζοντας, στη φιλόξενη Παπαχαραλάμπειο Βιβλιοθήκη της Ναυπάκτου, την αθηναϊκή εφημερίδα «Αλήθεια» της 5.11.1865.

Ετσι λοιπόν, κατ’ αυτήν, ο Λουδοβίκος Ρος (1806 – 1859), Γερμανός ελληνιστής και ο πρώτος καθηγητής της Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, βρέθηκε στην πόλη της Ακρας στο Βόρειο Ισραήλ, γνωστής από την Γ΄σταυροφορία, και εκεί επληροφορήθη ότι στον ποταμό Νάχερ Ζέρκα… περιπολούσε κροκόδειλος. Αμφισβήτησε το γεγονός αλλά τελικά απεδείχθη ότι πράγματι ο ποταμός διέθετε και… κροκοδείλους. Ετσι σημειώνεται στο ρεπορτάζ της εφημερίδας «Αλήθεια», της 5.11.1865: «… Ιδού πώς εξηγούσι οι Αραβες την ύπαρξιν των κροκοδείλων εις τον ανωτέρω ποταμόν. Υπήρξαν ποτέ, λέγουσιν, δύο αδελφοί, οίτινες αποθανόντος του πατρός διεμερίσαντο εαυτοίς την πατρικήν περιουσίαν.

Επειδή δε ο εις αυτών ήτο ανήρ αγαθός και δίκαιος, ο Θεός ηυλόγησε τα έργα αυτού, και ταχέως εγένετο πρώτος πάντων των κατοίκων κατά τον πλούτον. Ο έτερος όμως είχε διεστραμμένην την ψυχήν, και διά τούτο απέστρεψεν απ’ αυτού η θεία πρόνοια τους οφθαλμούς αυτής. Ούτος βαλών κατά νουν να σφετερισθή του ιδίου αδελφού την περιουσίαν, μετέβη εις Αίγυπτον, και μετακομίσας εκ του Νείλου δύο μικρούς κροκοδείλους, έρριψεν εις τον ποταμόν παρά τον οποίον ήσαν αι γαίαι του αδελφού αυτού. Ειχε δε την πεποίθησιν ότι, ήθελον καταφάγει αυτόν, συνηθίζοντα ν’ αντλή ύδωρ από του ποταμού.

Επειδή όμως παρήλθεν πολύς καιρός και η προσδοκωμένη βορά δεν έγινεν, υπήγε να παρατηρήση αν έζων τα θηρία. Ενώ δε παρετήρει, ηρπάγη παρ’ αυτών, εμπεσών εις την παγίδα την οποίαν είχε στήσει κατά του ιδίου του αδελφού. Η θεία δίκη, προσθέτουσιν οι Αραβες, αργεί μεν ενίοτε, αλλά δεν λησμονεί», Εμμ. Θ. Μαρούτζης.

Το ηθικό δίδαγμα της αραβικής εξήγησης είναι σαφές: Ουχί σπανίως, όποιος σκάβει τον λάκκο του άλλου πέφτει ο ίδιος μέσα, αυτό συμβαίνει ακόμα και στην πολιτική… Και για την αντιγραφή,

Αντωνης Ν. Βενετης

Η επανάληψη του τραύματος

Κύριε διευθυντά

Αφορμή για τις σκέψεις αυτές αποτελεί το άρθρο του Π. Μανδραβέλη στην «Καθημερινή» (24/06/2014) με τίτλο «Κολλημένοι με το παρελθόν». Σε αυτό ο αρθρογράφος αναρωτιέται σχετικά με την επίμονη αναφορά αριστερών πολιτικών σε γεγονότα και πρόσωπα του παρελθόντος λέγοντας ότι πρέπει να υπάρχουν στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ που πραγματικά «πιστεύουν ότι ζουν κάπου μεταξύ ’43 και ’46». Καταλήγει στην υπόθεση ότι «ίσως… μια νέα γενιά αριστερών μυθοποίησε τόσο πολύ τους ηρωισμούς και τις θυσίες των πολιτικών της προγόνων και δεν μπορεί να σκεφτεί παρά μόνο με αναφορές άλλων εποχών».

Νομίζω ότι η διαπίστωση είναι ουσιαστική και περιγράφει την ψυχική πραγματικότητα ενός κομματιού της Αριστεράς το οποίο έχει σήμερα ηγετικό ρόλο. Eνα άλλο κομμάτι το οποίο εκπροσωπήθηκε από πολιτικούς όπως ο Λεωνίδας Κύρκος, είναι περιθωριοποιημένο κυρίως γιατί αντιμετωπίζει την πολιτική περισσότερο με όρους ιδεολογικούς και πολιτικούς και λιγότερο με τη ρητορική της δραματοποίησης (βλέπε, για παράδειγμα, τις φωνές περί «προδοσίας», «γουναράδικων» κ.ο.κ.). Γι’ αυτό λοιπόν το κομμάτι είναι σημαντικό να αναρωτηθούμε τι είναι αυτό στο παρελθόν που ασκεί τόση γοητεία και συγκινεί σε βαθμό που δημιουργεί σύγχυση σχετικά με τη σημερινή πραγματικότητα.

Νομίζω ότι η απάντηση βρίσκεται στη λειτουργία που επιτελεί για την ψυχική ισορροπία η ασυνείδητη επανάληψη καταστάσεων. Το βασικό πρότυπο αυτής της διαδικασίας είναι το παιχνίδι. Στο παιχνίδι του 18μηνου εγγονού του ο οποίος πετούσε ένα καρούλι με κλωστή και μετά το ξανάπιανε, ο Freud διαπίστωσε την αναπαράσταση του αποχωρισμού του παιδιού από τη μητέρα του. Αναρωτήθηκε τι μας κάνει να επαναλαμβάνουμε δυσάρεστα γεγονότα, γιατί επιλέγουμε να πονάμε αντί να νιώθουμε καλά. Τι είναι αυτό που κάνει, για παράδειγμα, ανθρώπους με εμπειρίες κακοποίησης να έλκονται από ανάλογες εμπειρίες στην ενήλικη ζωή, πιστεύοντας ότι η παντοδύναμη αγάπης τους θα αλλάξει τον κακοποιητικό σύντροφο;

Η απάντηση είναι ταυτόχρονα απλή και σύνθετη. Επαναλαμβάνουμε τραυματικές καταστάσεις για τρεις λόγους. Ο πρώτος γιατί έτσι επικοινωνούμε το τραύμα με την προσδοκία ότι μπορεί να επουλωθεί. Ο δεύτερος για να προσπαθήσουμε να αποκτήσουμε έλεγχο πάνω στο δυσάρεστο γεγονός ως δρώντες και όχι ως παθητικοί δέκτες, όπως όταν συνέβη το γεγονός. Ο τρίτος γιατί επιθυμούμε να γυρίσουμε στην κατάσταση πριν αυτό να συμβεί.

Το τραύμα δεν είναι άλλο από την εμπειρία της ανημπόριας σε σχέση με την προηγούμενη εμπειρία της παντοδυναμίας. Για το βρέφος η παντοδυναμία αφορά στη σύνδεσή του με τη μητέρα: όταν αυτή χάνεται, η αίσθηση της ανημπόριας είναι βαθιά, καθώς σχετίζεται με την αδυναμία του να επιβιώσει χωρίς εκείνη.

Στην περίπτωση της Αριστεράς, η οποία εκπροσωπούσε την περίοδο της Κατοχής ένα μεγάλο (ίσως το μεγαλύτερο) κομμάτι του έθνους, η ήττα στον Εμφύλιο έχει βιωθεί ως ανεπούλωτο τραύμα. Αρχικά γιατί νομίζω ότι ένας από τους βασικούς πυλώνες της αριστερής ιδεολογίας είναι η πίστη στην ύπαρξη μιας ανώτερης και παντοδύναμης ιδέας υπό την σκέπη της οποίας το άτομο νιώθει παντοτινά προστατευμένο. Σε αυτό η κομμουνιστική ιδεολογία ταυτίζεται με τη θρησκευτική πίστη. Η ιδέα του παντοδύναμου κράτους, η ανάγκη της απόλυτης αφοσίωσης και πίστης σε αυτό, η «συντροφικότητα» μεταξύ των μελών αποτελούν χαρακτηριστικά αυτής της ψυχικής κατάστασης.

Στη βάση αυτής της εσωτερικής πραγματικότητας υπάρχει η προσδοκία της παντοδύναμης ένωσης με μια μη στερητική «καλή» μητέρα, η οποία ικανοποιεί όλες τις ανάγκες του ατόμου. Μέσα σε αυτόν τον κόσμο δεν υπάρχει αποστέρηση, δυσφορία, διαπάλη, διάκριση, ανταγωνισμός, ζήλια ή φθόνος και οποιαδήποτε ακατάλληλα στοιχεία που απειλούν την παντοδύναμη και απόλυτη ένωση πρέπει να εκλείψουν. Eτσι ερμηνεύεται η ανάγκη της εξαφάνισης ή απόκρυψης των διαφορετικών ιδεών και πάσης φύσεως διαφορετικοτήτων: απειλούν τη δυνατότητα της απόλυτης πίστης, αφοσίωσης και σύνδεσης με την «καλή» μητέρα.

Η ήττα του Εμφυλίου αποτελεί, λοιπόν, ένα ανεπούλωτο τραύμα, κυρίως γιατί προέρχεται από την εγκατάλειψη από την παντοδύναμη μητέρα η οποία εκπροσωπείται από τη Σοβιετική Eνωση (στην περίπτωση αυτή είναι ο «πατερούλης Στάλιν»). Δεν είναι, δηλαδή, τόσο ανεπανόρθωτα τραυματική η ήττα από μια αντίπαλη και εχθρική για την κομμουνιστική Αριστερά ιδεολογία όπως είναι η αστική δημοκρατία (τότε ταυτισμένη με τη μοναρχία) και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η παύση της μοναρχίας και η συνακόλουθη αριστερών προδιαγραφών μεταπολιτευτική πορεία της χώρας δεν οδήγησε αυτό το κομμάτι της Αριστεράς στη συμφιλίωση. Ο λόγος είναι βαθιά ψυχικός: αυτό το κομμάτι το οποίο εκπροσωπείται ας πούμε από τον Μ. Γλέζο επαναλαμβάνει το τραύμα της εγκατάλειψης από την παντοδύναμη μητέρα (Σοβιετική Eνωση), κάτι που νομίζω ότι φανερώνεται και στη συχνή αναφορά σε «προδοσίες».

Πρόκειται ουσιαστικά για την ασυνείδητη επανάληψη του βιώματος της προδοσίας από τη μητέρα Σοβιετική Eνωση, την οποία επαναλαμβάνοντας προσπαθεί να διορθώσει, να ελέγξει και συνακολούθως να αρνηθεί ώστε φαντασιωσικά να επιστρέψει στην προηγούμενη κατάσταση της παντοδύναμης ένωσης με τη μη στερητική, μη προδοτική «καλή» μητέρα Σοβιετική Eνωση.

Βασιλης Σπυριδωνιδης – Ψυχίατρος

Κοινοβουλευτική γυμναστική

Κύριε διευθυντά

Είναι, νομίζω, κρίμα που η κυβέρνηση δείχνει να χάνει (ή να έχασε) μια σπάνια ευκαιρία να αποκαλύψει πανηγυρικά την υποκριτική προσπάθεια εντυπωσιασμού της κοινής γνώμης γενικότερα, αλλά και της σύμπηξης «αντιπροεδρικής» κίνησης 120 βουλευτών.

Εχω την πεποίθηση ότι θα ήταν ίσως «κίνηση ματ» η πλειοδοσία της κυβέρνησης να ξεπεράσει την επιδιωκόμενη πρόταση 120 βουλευτών για τη συζήτηση της προκήρυξης δημοψηφίσματος με δική της πρόταση άμεσης και κατ’ ευθείαν συζήτησης για δημοψήφισμα, η οποία απαιτεί πλειοψηφία 180 βουλευτών.

Ετσι θα αποδεικνυόταν ότι αντιμετωπίζει την ουσία του θέματος με την υπευθυνότητα θεσμικού οργάνου της Πολιτείας και όχι με τον ανεύθυνο και αντιθεσμικό τακτικισμό της αξιωματικής και άλλης αντιπολίτευσης.

Κωστας Γ. Γεωργαλας

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή