Κύριε διευθυντά
Στην Ελληνική Γραμματική (Αχ. Τζαρτζάνου, σελ. 56, παρ. 105) χαρακτηρίζονται επίθετα οι λέξεις οι οποίες σημαίνουν (δηλώνουν) την ποιότητα ή την ιδιότητα του ουσιαστικού (π.χ. λευκός άρτος, βαρύ όπλο κ.λπ.), φυσικά με τρόπο άμεσο και σαφή. Συνεπώς, κάθε επίθετο δεν αρμόζει σε κάθε ουσιαστικό της ελληνικής γλώσσας κατά τρόπο δόκιμο και γραμματικώς αποδεκτό.
Το επίθετο «δίκαιος, -η, -ον», όταν χαρακτηρίζει ένα ουσιαστικό, σημαίνει ισόμετρος, ανάλογος, σωστός, το δε ουσιαστικό «ανάπτυξις» σημαίνει το ξεδίπλωμα, το άνοιγμα (ανα + πτύσσω = ξεδιπλώνω). Συνεπώς η λέξη ανάπτυξη ως ουσιαστικό δεν μπορεί να χαρακτηρίζεται ως δίκαιη, διότι το επίθετο «δίκαιος» ούτε την ποιότητα ούτε την ιδιότητα της ανάπτυξης μπορεί να δηλώνει, αλλά αυτό που δύναται να χαρακτηρίσει ενδεχομένως είναι τα μετερχόμενα μέσα επίτευξής της ή τα εκ των υστέρων αποτελέσματά της στην κοινωνία, δυνάμει διαφόρων παραγόντων και κριτηρίων, οικονομικών, χρονικών, επενδυτικών, πολιτικών κ.λπ. Χαρακτηρίζεται, εν τούτοις, η ανάπτυξη εύστοχα «ταχεία» ή «μικρή». Ωστόσο, η λέξη «ανάπτυξη» δεν χρήζει του επιθέτου «δίκαιη», απλώς γιατί η λέξη από μόνη της έχει εννοιολογικά θετικό περιεχόμενο, δηλαδή οδηγεί τον νου σε κάτι καλό, όπως κάθε λέξη με την πρόθεση «ανα-», π.χ. ανάταση, ανάσταση, ανανέωση κ.ο.κ.
Ερμηνεύοντας ο πρωθυπουργός της χώρας την έννοια του όρου «δίκαιη ανάπτυξη», όρισε ότι «δίκαιη ανάπτυξη σημαίνει βιώσιμη και δημιουργική ανάπτυξη». Μετά την παραπάνω ανάλυση ερμηνευτικού χαρακτήρα, παρατηρώ και σχολιάζω τα ακόλουθα:
α) Βιώσιμος, -η, -ον (ως επίθετο) είναι αυτός που έχει ζωή ή θέλει να ζήσει. Η ανάπτυξη περαιτέρω ως ουσιαστικό δεν μπορεί να χαρακτηρίζεται βιώσιμη, γιατί η λέξη βιώσιμος (επίθετο) ούτε την ποιότητα ούτε την ιδιότητα του ουσιαστικού δηλώνει, για τον απλό λόγο ότι η ανάπτυξη επί της ουσίας δεν είναι ικανή και δεν μπορεί από μόνη της να θέλει να… ζήσει ή να πεθάνει. Συνεπώς, βιώσιμη ανάπτυξη δεν υπάρχει, όπως δεν υπάρχει και δίκαιη ανάπτυξη.
β) Δημιουργικός, -ή, -όν (ως επίθετο) είναι «ο έχων κλίσιν προς το δημιουργείν». Η ανάπτυξη ως ουσιαστικό δεν μπορεί επίσης να χαρακτηρίζεται δημιουργική, γιατί η λέξη (επίθετο) δημιουργικός ούτε την ποιότητα ούτε την ιδιότητα του ουσιαστικού δηλώνει, απλώς γιατί η ανάπτυξη επί της ουσίας δεν είναι ικανή, ούτε μπορεί από μόνη της, να είναι δημιουργική.
Συνεπώς, βιώσιμη και δημιουργική ανάπτυξη δεν μπορεί να υπάρχει ως ερμηνεία της δίκαιης ανάπτυξης, που και αυτή με τη σειρά της και για τους δικούς της λόγους δεν μπορεί να υπάρχει, όπως αναφέρθηκε παραπάνω.
Εν πάση περιπτώσει… ας έρθει η πολυπόθητη ανάπτυξη σε αυτόν τον τόπο, ολόγυμνη όμως και άνευ επιθέτων, και ελπίζω μέχρι τότε να έχουν βρεθεί και τα δέοντα επίθετα, που θα τη χαρακτηρίσουν από τους πολίτες αυτής της χώρας και την ιστορία τους.
Μπεσσυ Παπασωτηριου – Τέως συμβολαιογράφος, Αθήνα
O Πλάτων, ο Tσώρτσιλ και η αναθεώρηση
Kύριε διευθυντά
Oτι η Πολιτεία χρειάζεται ένα Σύνταγμα δημοκρατικό, σύγχρονο, που να καθιερώνει ένα κράτος δικαίου, ένα κράτος με κανονικό πρόσημο και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είναι επιτακτικό αίτημα των καιρών. Aπό το αίτημα αυτό μέχρι τη θεσμολαγνεία όμως, υπάρχει μεγάλη απόσταση. Oι θεσμοί είναι απαραίτητοι. H καλή Δημοκρατία όμως δεν είναι μόνο οι θεσμοί. Ψυχή της δημοκρατίας είναι το ήθος των δημόσιων ανδρών. H εντιμότητά τους. H πίστη στο λειτούργημά τους και η διακονία τους στο εθνικό συμφέρον. Στους θεσμούς δίνουν πνοή ζωής, κινητήριο δράση και αποτελεσματικότητα οι άνθρωποι. H ποιότητα των ανθρώπων, πνευματική και ηθική, είναι το παλλάδιο, η εγγύηση ότι οι θεσμοί θα λειτουργήσουν εύρυθμα, με χρηστότητα και εντιμότητα. Tούτο πρώτος επισήμανε ο Πλάτων, ο οποίος απεφάνθη «επιστήμη – πολιτική άνευ αρετής πανουργία και ου σοφία φαίνεται». Oπου λείπουν η αρετή, οι αρχές και οι αξίες, το ήθος, η πολιτική καταντά όχι μόνο ανυπόληπτη, αλλά και ένοχη δραστηριότητα. O Tσώρτσιλ, ως πρωθυπουργός της Aγγλίας το 1942, μίλησε στους αποφοίτους της Nομικής Σχολής του Λονδίνου και τους είπε: «Oσοι από εσάς γίνετε δικαστές, χρειάζεσθε τρία προσόντα. Πρώτον, ήθος, δεύτερον, ήθος, τρίτον, ήθος. Kαι αν γνωρίζετε και ολίγα νομικά δεν βλάπτει». Hθελε με το πνευματώδες αυτό επίγραμμα, να διατυπώσει τη μεγάλη αλήθεια, που ο μεγάλος πολιτειολόγος των αιώνων, ο Πλάτων, πρώτος διατύπωσε πριν από 2.500 χρόνια. O πρωθυπουργός της Γαλλίας, Πουανκαρέ, είπε: «O πολιτικός πρέπει να είναι περισσότερο τίμιος από όσο πρέπει για να φαίνεται τίμιος όσο πρέπει. Oι πολιτικοί μας πρέπει να διαθέτουν εκτός από τα πνευματικά προσόντα και ηθικά προσόντα. Kαλοί και απαραίτητοι οι θεσμοί, αλλά και ήθος. Zητείται και ήθος.
Γ. Σταραντζης – Δικηγόρος