Κύριε διευθυντά
Στην «Καθημερινή» της 2ας Ιουλίου, με τίτλο «Οι λαϊκιστές φταίνε για όλα;», ο κ. Σωκράτης Τσιχλιάς, σχολιάζοντας το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στη Βρετανία και ύστερα από σειρά ρητορικών ερωτήσεων, επί διαφόρων δεινών που έχουν συμβεί παγκοσμίως και στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, καταλήγει a contrario στο συμπέρασμα ότι μάλλον φταίνε οι παθογένειες της Ε.Ε. στη Δημοκρατία, στην οικονομία, στην ασφάλεια, παρά οι λαϊκιστές – αφού ήδη έχει ξεκαθαρίσει πιο πάνω ότι ο λαϊκισμός δεν είναι αιτία των δεινών αλλά σύμπτωμα.
Θα μου επιτρέψετε μία διαφορετική ανάγνωση των δεινών αλλά και του Brexit. Κατ’ αρχήν, τα δεινά έχουν εντελώς, μα εντελώς διαφορετικές συνέπειες από χώρα σε χώρα και, συχνά, και διαφορετικές αιτίες. Στη Βρετανία, ας πούμε, ούτε το «έλλειμμα Δημοκρατίας», ούτε η οικονομική πολιτική (προφανώς, λιτότητας) της Ε.Ε. αλλά ούτε και η μεταναστευτική της πολιτική απείλησε ή απειλούσε το Ηνωμένο Βασίλειο. Η ειδική (προνομιακή) σχέση τού εξασφάλιζε την πλήρη ανεξαρτησία του σε όλους αυτούς τους τομείς. Ούτε στη Νομισματική Eνωση είχε προσχωρήσει, ούτε τη Συνθήκη Σένγκεν είχε υπογράψει και τη Δημοκρατία του δεν την απειλούσε καμία Eνωση. Aρα ο υπερτονισμός εκ μέρους Φάρατζ και «Σίας» αντίστοιχων προβλημάτων (συζητήσιμων, πάντως, και αυτών) σε άλλες χώρες της Ε.Ε. ήταν η βασική αιτία του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος. Αυτή παρέσυρε τα κατώτερα, οικονομικά και μορφωτικά, στρώματα υπέρ του Brexit. Η άλλη αιτία, της ψήφου των μεγαλυτέρων ηλικιών, λίγο είχε να κάνει με τον λαϊκισμό και πιο πολύ με τον παλιό, καλό μεγαλοϊδεατισμό, της εποχής της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Σε κάθε περίπτωση τίποτα δεν είχε να κάνει με τις όποιες παθογένειες της Ε.Ε.
Και επειδή όλο το άρθρο χαρακτηρίζεται από ευρωσκεπτικισμό, ο οποίος βαίνει διογκούμενος σε όλη την Ευρώπη, και ιδιαίτερα εδώ, θα ήθελα να προσθέσω ότι τα προβλήματα που, αναμφίβολα, παρουσιάζει η Ε.Ε. είναι η άλλη όψη των πλεονεκτημάτων της. Χωρίς τα μεν δεν υπάρχουν τα δε. Χωρίς λιτότητα δεν συμμαζεύεται η οικονομία.
Και χωρίς συμμαζεμένη οικονομία δεν μπορούν να βοηθηθούν χώρες που έχουν ανάγκη (λέγε με Ελλάδα). Αν σκεφθεί κανείς από πού προέκυψαν τα περίφημα «κοινοτικά κονδύλια», θα δει τι εννοώ. Για Δημοκρατία ούτε λόγος. Πώς μπορεί να έχουμε την ίδια δύναμη φωνής με τη Γερμανία ή τη Γαλλία ή την Ιταλία; Και αριθμητικά να το δεις, πόσα εκατομμύρια είμαστε; Aσε που οικονομικά, κυριολεκτικά, ζούμε απ’ αυτούς. Σκεφθήκαμε ποτέ να συνεισφέρουμε ό,τι οι χώρες αυτές στην κοινή προσπάθεια; Για άλλους λόγους γίναμε μέλος. Για ασφάλεια καλύτερα να μη μιλάμε. Ειδικά εμείς που χρειαζόμαστε όσο κανείς το μέγεθος της Ε.Ε. – και στο μεταναστευτικό.
Και κάτι τελευταίο: Oλοι μιλάνε για κίνδυνο κατάρρευσης του οικοδομήματος. Γιατί δεν προτείνουν συγκεκριμένες λύσεις για να λυθούν τα όποια προβλήματα υπάρχουν; Μήπως είναι εγγενή και πάνε «πακέτο» με τα πλεονεκτήματα; Μήπως είναι στο στυλ take it or leave it; Α λα καρτ συμμετοχή δεν γίνεται. Η προστιθέμενη από την Eνωση αξία έχει και αυτή όρια. Εξ ου και το δικαίωμα κάθε μέλους να αποχωρεί οικειοθελώς αλλά όχι και να προσχωρεί όποτε θέλει. Κλαμπ είναι, δεν είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Ούτε μπορούν να γίνουν, όσο κι αν κάποιοι ρομαντικοί το οραματίστηκαν. Οι εθνικές ρίζες είναι πολύ βαθιές.
Θεμης Kεσισογλου
Αγία Παρασκευή, Αθήνα