Κύριε διευθυντά
Ιδιαίτερα με έχει προβληματίσει η πρόσφατη αντιπαράθεση του υπουργού Παιδείας Κώστα Γαβρόγλου με τον πρύτανη του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Αχιλλέα Ζαπράνη, με αφορμή τον όρκο περί αριστείας, στο κείμενο του Πανεπιστημίου που μοιράστηκε στους πρωτοετείς φοιτητές (διατυπωμένο όπως το ανάλογο κατά την υποδοχή των φοιτητών στο Πανεπιστήμιο Harvard, προκειμένου οι νέοι φοιτητές να αισθανθούν ότι ανήκουν σε μία νέα οικογένεια).
Το επίμαχο κείμενο είναι διατυπωμένο ως εξής: «Εμείς οι φοιτητές και οι φοιτήτριες του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, καθώς ξεκινάμε τις σπουδές μας, διαβεβαιώνουμε ότι θα συνδράμουμε στη γνώση, θα διατηρήσουμε τις αξίες του Πανεπιστημίου και θα υιοθετήσουμε τη νοοτροπία της αριστείας μέσα από τη μελέτη και την έρευνα. Διαβεβαιώνουμε ότι θα φροντίσουμε να δρούμε, μέσα κι έξω από το Πανεπιστήμιο, με αξιοπρέπεια και ήθος, και θα συμβάλλουμε στη διατήρηση ενός περιβάλλοντος ποιότητας, ελευθερίας, δημοκρατίας, αξιοκρατίας και προσωπικής ανάπτυξης».
Ο κ. υπουργός απάντησε με μία ιδιαίτερα σκληρή ανακοίνωση στον πρύτανη και πρότεινε να διαβαστεί, ενώπιον των φοιτητών, άλλο κείμενο, το οποίο μεταξύ άλλων θα λέει: «Δεν θα χρησιμοποιώ εμπρηστικές εκφράσεις στις συνεντεύξεις μου (αφού η ελληνική γλώσσα διαθέτει πλούτο ώστε να εκφράζομαι με ευπρέπεια), δεν θα στέλνω επιστολές σε συναδέλφους μου πρυτάνεις που με γελοιοποιούν, δεν θα διδάσκω σε εννέα μεταπτυχιακά, δεν θα καλώ κάθε λίγο την αστυνομία στο Πανεπιστήμιο, δεν θα ζητήσω από τους φοιτητές και τις φοιτήτριες να διαβάζουν κείμενα που τους στέλνω, μιας και η αρλουμπολογία πρέπει να έχει όρια», κ.λπ. κ.λπ.
Τα πιο πάνω, με ελεύθερους συνειρμούς, με οδηγούν σε σκέψεις, μεταξύ άλλων σχετικές με τη «δύναμη» των λέξεων που χρησιμοποιούνται.
Είναι, κατ’ αρχήν, φανερό ότι οι δύο πλευρές έχουν διαφορετική οπτική σχετικά με το νόημα των σπουδών, κάτι που αντανακλά και την εποχή που ζούμε. Μία εποχή που θέλει τη σπουδή να απεκδύεται το ανθρωπιστικό της περιεχόμενο και να εξυπηρετεί, και μόνο, τις «ανάγκες» της οικονομίας. Ως προς αυτό, το τι ο καθένας επιθυμεί να διαβάζει, να μαθαίνει, και να χρησιμοποιεί στη ζωή του, θα έπρεπε να είναι ένα βαθύ ανθρώπινο δικαίωμα (μέσα στον χώρο της ελευθερίας) και όχι μόνο υποβολιμαίο (μέσα από την όποια δοτή σκοπιμότητα). Ο Οσκαρ Ουάιλντ λέει: «Είναι ανόητο να υπάρχουν αυστηροί και αλύγιστοι κανόνες για το τι πρέπει κανείς να διαβάζει και τι όχι. Η μισή από τη σύγχρονη μόρφωση πηγάζει από κείνα που δεν θα ’πρεπε κανείς να διαβάζει…».
Κατά τα άλλα, και πάλι με ελεύθερους συνειρμούς, οδηγούμαι στον… Κομφούκιο, ο οποίος λέει: «Οταν οι λέξεις χάνουν το νόημά τους, η ελευθερία κινδυνεύει».
Ανδρέας Κωσταλας, Ιατρός, Αθήνα