«Για την κριτική στην κριτική μου»

«Για την κριτική στην κριτική μου»

Κύριε δευθυντά

Σχολιάζοντας την προσέγγισή μου, διά βιβλιοκριτικής, επί των συνεντεύξεων, που σας δόθηκαν από τον Κων. Μητσοτάκη προς μεταθανάτια δημοσίευση, ο –υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ στην κυβέρνηση του αείμνηστου πολιτικού– κ. Νίκος Λιναρδάτος είχε την καλοσύνη να κάνει σχόλια και παρατηρήσεις. Επ’ αυτών αισθάνομαι υποχρεωμένος να τοποθετηθώ.

Κατά πρώτον, ο κ. υπουργός επισημαίνει (αναφερόμενος στο σχετικά πρόσφατο βιβλίο μου για τον Κων. Μητσοτάκη, «Το πορτρέτο ενός ηγέτη»): «Είχαν προηγηθεί (της συγγραφής αυτού του πονήματος) πάμπολλες ώρες συνομιλιών Μητσοτάκη – Διαμαντόπουλου, παρά τη δυσαρέσκεια Μητσοτάκη από το πρώτο βιβλίο (δηλαδή, τον γραμμένο επίσης από εμένα δεύτερο τόμο της βιογραφίας του τότε προέδρου της Ν.Δ)., που το είχε χαρακτηρίσει (ο Μητσοτάκης) “ό,τι χειρότερο έχει ποτέ γραφεί για μένα”. Εύγλωττο για τους χαρακτήρες των δύο ανδρών»…

Δεν είμαι, κατά πρώτον, βέβαιος ότι ο Κρητικός πολιτικός ηγέτης είχε εκφραστεί έτσι για τον τόμο της βιογραφίας, του οποίου είχα την ευθύνη. Αλλωστε, με πρωτοβουλία της οικογένειάς του (και μάλιστα χωρίς την έγκρισή μου, γραπτή η προφορική) και ο εν λόγω τόμος διανεμήθηκε το περασμένο καλοκαίρι από δύο εφημερίδες.

Γεγονός, πάντως, είναι –μολονότι το κείμενό μου της βιογραφίας είχε παραδοθεί στον εκδοτικό οίκο Παπαζήση στις αρχές της άνοιξης του 1989 και είχε προεξαγγελθεί πως θα κυκλοφορούσε τον Μάιο, αναφέρω δε όλα τα σχετικά γεγονότα, τεκμηριωμένα, στο «Πορτρέτο ενός ηγέτη»– πως με παρέμβαση Μητσοτάκη στον εκδότη Β. Παπαζήση η κυκλοφορία αναβλήθηκε για μετά τις εκλογές του Ιουνίου εκείνου του έτους. Αμέσως μετά τις εν λόγω εκλογές έγινε συνάντηση στην εξοχική οικία Μητσοτάκη, όπου ο Β. Παπαζήσης τού πρότεινε να πολτοποιηθούν όσες σελίδες δεν τον ικανοποιούσαν, υποθέτω τα της Αποστασίας, αλλά εγώ ζήτησα στην περίπτωση αυτή να αλλάξει και ο συγγραφέας. Κατόπιν τούτου η κυκλοφορία ανεβλήθη για μετά τις εκλογές και του Νοεμβρίου του 1989, έγινε δε λίγες ημέρες προ των Χριστουγέννων. (Αυτό, ενώ πολλές εφημερίδες έγραφαν κάποιες εβδομάδες νωρίτερα: «Αφού δεν τον ικανοποιεί κανείς συγγραφέας, ας γράψει ο πρόεδρος της Ν.Δ. τη βιογραφία μόνος του».)

Δεν ξέρω, βέβαια, αν από όλα αυτά –δηλαδή τα μνημονευόμενα γεγονότα, αλλά και την αποδιδόμενη στον πρόεδρο προαναφερόμενη δήλωση– αν πράγματι βγαίνουν κάποια, αρνητικά όπως προφανώς υπονοεί ο κ. Λιναρδάτος, συμπεράσματα για τον χαρακτήρα μου. Ενδεχομένως, ναι. Σίγουρα όμως συνάγεται, θεωρώ, –κόντρα στην κρίση πάμπολλων (μη) αναγνωστών του βιβλίου που μιλούσαν τότε για εντεταλμένη υμνωδία και υπαγορευμένο εξωραϊσμό– ότι προσπάθησα να κινηθώ με όρους επιστημονικής ευθυδικίας, βασιζόμενος στην «ευγλωττία των γεγονότων», έστω και δυσαρεστώντας τον παντοδύναμο και επελαύνοντα προς την πρωθυπουργία πολιτικό. Το ότι ουδέν δημόσιο αξίωμα έλαβα επί των ημερών του, ενδεχομένως ως αποτέλεσμα της σχετικής επιλογής μου, ίσως και αυτό να είναι εύγλωττο.

Αντικρούει, κατά δεύτερον, ο κ. Λιναρδάτος την άποψη την οποία εκφράζω, στη βιβλιοκριτική, πως ο Μητσοτάκης ήταν ανίκανος προς αυτοκριτική. Και τονίζει πως ο πρόεδρος αναγνώρισε ότι η πολιτική επιλογή του τον Ιούλιο του 1965 δεν προώθησε τα πράγματα σύμφωνα με τις προσδοκίες του. Αυτοκριτική, ωστόσο, δεν συνιστά, φρονώ, η αναγνώριση ενός οφθαλμοφανούς αποτελέσματος, αλλά η παραδοχή του εσφαλμένου χαρακτήρα μιας πολιτικής που εξαρχής δεν θα μπορούσε παρά να αποτύχει… Οπωσδήποτε, δε, ο κ. Λιναρδάτος παρασιωπά τα παραδείγματα απουσίας αυτοκριτικής ικανότητας που παραθέτω. Π.χ. το ότι ο Μητσοτάκης εκφράζεται εξαιρετικά απαξιωτικά για τον κ. Καρατζαφέρη «λησμονώντας» ότι ο ίδιος –«επειδή το ζήτησε… η Μαρίκα», όπως είπε– μετακίνησε τον μετέπειτα ιδρυτή του ΛΑΟΣ από τη δημοσιογραφία, τη λούμπεν θα έλεγαν κάποιοι δημοσιογραφία, στην πολιτική.

Τέλος, θεωρεί ο κ. Λιναρδάτος, ότι κακώς υπογράμμισα στη βιβλιοκριτική μου τα αναρίθμητα «κόμπλεξ» που απέδιδε στον Κων. Καραμανλή (καθώς και σε άλλους πολιτικούς), αφού κάπου μιλούσε και για δικό του «κόμπλεξ». Ομως το «είχα κόμπλεξ με την εξουσία», όπως διατυπώνεται από τον Κρητικό ηγέτη, σημαίνει «δεν ήμουν αρχομανής» (άρα ως αρετή προβάλλεται). Αντίθετα, δεν υπάρχει ταξικό, κοινωνικό, μορφωτικό και πολιτισμικό «κόμπλεξ» που δεν φορτώνει στον Μακεδόνα πολιτικό.

Τούτων δοθέντων, το ότι ο Μητσοτάκης ήταν πολιτικός μεγάλου διαμετρήματος είναι πασίδηλο. Αλλο όμως αυτό και άλλο κάθε ανάδειξη των αδυναμιών του να προκαλεί τέτοιες αντιδράσεις…

Θανασης Διαμαντοπουλος

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή