Μακάριος, Χάρντινγκ και οι 19 βόμβες

Μακάριος, Χάρντινγκ και οι 19 βόμβες

Kύριε διευθυντά

Με αφορμή επιστολή του δρα Διον. Π. Αλικανιώτη στην «Καθημερινή» (10.10.2019), σημειώνω τα εξής:

Η έκρηξη των 19 βομβών στη Λευκωσία στις 29 Φεβρουαρίου 1956 χρησιμοποιείται συχνά αφελώς ως δικαιολογία για την αποτυχία των συνομιλιών Μακαρίου – Χάρντινγκ. Γίνεται, όμως, πολύς θόρυβος για το τίποτε:

1) Τα αποδεσμευθέντα απόρρητα βρετανικά έγγραφα ούτε καν αναφέρουν τις 19 εκρήξεις.

2) Ο ίδιος ο κυβερνήτης Χάρντινγκ, σε τηλεοπτική συνέντευξή του, δήλωσε ότι η απόφαση για την άμεση διακοπή των συνομιλιών, αν ο Μακάριος δεν αποδεχόταν τις βρετανικές θέσεις, ελήφθη τον Δεκέμβριο του 1955 σε σύσκεψη στο Λονδίνο μεταξύ του πρωθυπουργού, των υπουργών Εξωτερικών και Αποικιών και του ιδίου.

3) Οι Βρετανοί υιοθέτησαν αυτή τη σκληρή στάση γιατί ενημέρωσαν ήδη τους Τούρκους και ανέλαβαν υποχρεώσεις να μη δώσουν άλλο περιθώριο στον Μακάριο.

4) Η αναστολή δράσης της ΕΟΚΑ δεν αποτελούσε προϋπόθεση για επίτευξη συμφωνίας, αφού ο Μακάριος διεκήρυσσε ότι ουδεμία σχέση είχε με αυτή.

5) Τόσο πεπεισμένος ήταν ο Διγενής, μετά τη μυστική ενημέρωση από τον Μακάριο στη μονή Κύκκου, για την επερχόμενη συμφωνία, που επέτρεψε τη λήψη φωτογραφιών της αντάρτικης ομάδας του.

6) Σύμφωνα με μαρτυρίες ανταρτών της ομάδας του, ο Γρίβας όχι μόνο δεν απέστειλε άλλη διαταγή για ακύρωση της αναστολής δράσης, αλλά μόλις πληροφορήθηκε τη ρίψη των βομβών έγινε έξω φρενών.

7) Ο τομεάρχης Λευκωσίας Ευαγγελάκης πιστοποιεί ότι δεν έλαβε από τον Διγενή, ούτε ο ίδιος έδωσε διαταγή να ριφθούν βόμβες.

8) Οι μαρτυρίες εκείνων που τοποθέτησαν τις βόμβες συνηγορούν ότι το έκαναν κατόπιν εντολής της Αρχιεπισκοπής.

Ο Ησύχιος Σοφοκλέους, τότε σύνδεσμος μεταξύ τομεάρχη και ομάδων κρούσεως, σε τηλεοπτικό πρόγραμμα του ΡΙΚ, ανέλαβε την ευθύνη των βομβών. Kατέθεσε ότι ενημέρωνε συχνά τον Μακάριο για τη δράση της ΕΟΚΑ, αλλά και ελάμβανε οδηγίες από αυτόν εν αγνοία του Διγενή.

Η πιο εκπληκτική, όμως, αποκάλυψή του είναι ότι μίλησε αμέσως με τον Αρχιεπίσκοπο για τις εκρήξεις, που έγιναν αντίθετα με την εντολή του Διγενή. «Ο Μακαριώτατος μάλλον το διασκέδασε… χαμογέλασε και είπε: “Εντάξει, θα το διευθετήσω…”. Οπότε πιστεύω ότι ενημέρωσε τον Χάρντινγκ ότι οι βόμβες εξερράγησαν παρά τη θέλησή μας… Δεν είχα καμία επίπληξη…»

Ο δεύτερος των δραστών, Μελής Δημητρίου, δηλώνει ότι τις βόμβες παρέλαβε από την Αρχιεπισκοπή και ότι την εντολή πήρε από τους Ησύχιο Σοφοκλέους και Χάρη Καλαβαζίδη. «Τις 12 από τις 18 χειροβομβίδες τις έβγαλα από το Συνοδικό της Αρχιεπισκοπής. Από τις 18 εγώ έριξα τις 4», μαρτυρεί. Αυτό επιβεβαιώνει και ο αγωνιστής Λουκής Καρανίκκης, ο οποίος πλησιάστηκε πρώτος να ρίξει τις βόμβες, αλλά αρνήθηκε να το πράξει χωρίς τη διαταγή του τομεάρχη του.

Ανεξάρτητα, τέλος, από το ποιος έδωσε εντολή και ποιοι έριξαν τις βόμβες στις 29 Φεβρουαρίου 1956, αυτές ουδεμία επίδραση είχαν στις διαπραγματεύσεις Χάρντινγκ – Μακαρίου. Θα ήταν αφέλεια να νομίσει κανείς ότι η εξωτερική πολιτική της Βρετανίας για ένα τόσο σοβαρό ζήτημα καθοριζόταν σε μία στιγμή και εξαρτιόταν από την έκρηξη 19 κροτίδων. Το τραγικό, όμως, είναι το εξής: Φαίνεται ότι μέχρι τον θάνατό του ο Μακάριος όχι μόνο δεν είχε αντιληφθεί τη συμπαιγνία της Βρετανίας και της Τουρκίας εις βάρος της Κύπρου, αλλά αναζητούσε ευθύνες για την αποτυχία των συνομιλιών του σε άσχετα γεγονότα και συγκυρίες.

Λεωνιδας Φ. Λεωνιδου, Συγγραφέας, ερευνητής, Λονδίνο

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή