Κύριε διευθυντά
Με αφορμή τον εν λόγω ιό, θα συζητήσουμε δύο παραμέτρους που μας διαφεύγουν συστηματικά. Η πρώτη αφορά τη φιλοσοφία της ιατρικής και συγκεκριμένα το κεντρικό ζήτημα της αιτιότητας (causation). Η δεύτερη το πώς σκέφτονται και ενεργούν τα ολοκληρωτικά καθεστώτα, όπως η μονοκομματική δημοκρατία της Κίνας.
Παράμετρος πρώτη: Η αποκάλυψη των αιτιών στην ιατρική είναι ίσως το πιο δύσκολο ζήτημα και εδώ θα αναφέρω μόνο τα εξής: Στις περισσότερες κλινικές έρευνες βρίσκουμε στατιστικές συσχετίσεις και σπάνια αποκαλύπτουμε γνήσιες αιτίες. Η συσχέτιση δεν είναι αιτία. Το κάπνισμα και ο καρκίνος των πνευμόνων είναι ένα τυπικό παράδειγμα συσχέτισης. Αντίθετα, η προσβολή από τον ιό της πολιομυελίτιδας και η παράλυση επιβεβαιώνει μια γνήσια αιτία.
Με τον κορωνοϊό κάνουμε λάθος όταν αποδίδουμε τον θάνατο στην ταυτοποίηση του ιού στο αίμα χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη παράγοντες όπως ηλικία, φύλο, συνυπάρχουσες νόσοι, ανοσοκαταστολή, κατάσταση θρέψης, περιβάλλον, γενετικό υπόβαθρο, μια σειρά δηλαδή από άλλους συγχυτικούς παράγοντες (confounding factors) που είναι γνωστό ότι επηρεάζουν την έκβαση. Αν προσθέσουμε την κουλτούρα προπαγάνδας του ολοκληρωτισμού, τη μεροληψία των ερευνητών (bias), τα λάθη στην καταγραφή των δεδομένων, τον πανικό για το επείγον της κατάστασης, μπορούμε να φανταστούμε πόσο αναξιόπιστα μπορεί να είναι τα συμπεράσματα του τύπου, «τα θύματα του κορωνοϊού ανήλθαν στα 1100». Ακόμη και οι καλά σχεδιασμένες κλινικές μελέτες πάσχουν από αυτά τα προβλήματα, φανταστείτε τι συμβαίνει στην περίπτωσή μας. Μετά όλα αυτά, το μόνο που έχουμε στη διάθεσή μας για να κατανοήσουμε την κατάσταση είναι οι πληροφορίες που μας δίνουν τα δελτία ειδήσεων του ολοκληρωτικού καθεστώτος. Εμείς, από την άλλη, τα αναπαράγουμε χωρίς κριτική και αν κάτι διακρίνει τον δυτικό τρόπο ζωής από τους άλλους είναι το δικαίωμα στην κριτική.
Οταν λοιπόν –και αυτή– η επιδημία καταλαγιάσει θα βρεθούν πολύ πιθανά επιστήμονες που θα βάλουν τα πράγματα στη θέση τους ενώ εμείς θα έχουμε περάσει στο επόμενο θέμα.
Παράμετρος δεύτερη: Τα ολοκληρωτικά καθεστώτα πάντοτε θεωρούσαν ότι είναι οι εκλεκτοί που θα εκπληρώνουν μιαν άνευ προηγουμένου ιστορική αποστολή, π.χ. την αδελφοποίηση όλων των λαών ή την ανωτερότητα της φυλής τους. Βλέπουν τους εαυτούς τους ως πρωταγωνιστές μιας συγκλονιστικής παράστασης με θεατές όλη την ανθρωπότητα. Ετσι στην Κίνα, μπροστά στα έκπληκτα μάτια μας, έχτισαν σε 7 μέρες ένα τεράστιο νοσοκομείο (θυμίζει τις επτά ημέρες της Δημιουργίας), έβαλαν στην απομόνωση πόλεις εκατομμυρίων χωρίς να ανοίξει μύτη, έκλεισαν αεροδρόμια, δρόμους, χώρισαν οικογένειες, σταμάτησαν το εμπόριο. Η ικανότητα του ολοκληρωτισμού να διεγείρει την υστερία της συμμόρφωσης βασίζεται στη δύναμη να ξυπνούν το αίσθημα της περηφάνιας και της δήθεν ανυπέρβλητης ικανότητας να σχεδιάζουν και να υλοποιούν τιτάνια έργα.
Με αφορμή τον κορωνοϊό, πρόβαραν μερικές από τις αρετές του ολοκληρωτισμού, όπως η τυφλή συλλογικότητα, η αυταπάρνηση, η άνευ όρων υπακοή, η χαλύβδινη πίστη, ο εύτακτος πανικός ή η ανάδειξη ηρώων και μαρτύρων, όπως του αείμνηστου «συναδέλφου» ιατρού που έβγαλε σέλφι με το όνομά του στα κινεζικά (sic), όπου πρώτος από όλους μάς είχε προειδοποιήσει για την ύπαρξη του ιού σώζοντας την ανθρωπότητα από αφανισμό.
Μου φαίνεται ότι υπήρξαμε αυτόπτες μάρτυρες μιας αληθινής ταινίας δράσης, με φοβερούς αρχηγούς που φορούν μάσκες προστασίας, με ήρωες στρατιώτες που απαγορεύουν την κυκλοφορία κλωτσώντας και συλλαμβάνοντας, με χιλιάδες ανώνυμους νεκρούς που θυσιάστηκαν σαν την Ιφιγένεια για το καλό όλων, κάτι δηλαδή σαν ασιατικό γουέστερν – με ολίγη από αρχαία τραγωδία. Μπορεί μεν να έλειψε το glamour του προσφάτως εκλιπόντος Κερκ Ντάγκλας ή το κύρος του από πολλά έτη εκλιπόντος Ευριπίδη, δεν θα λείψει όμως το happy end και η Κάθαρσις, δηλαδή η λήξη του συναγερμού. Αυτή τη φορά, ο εχθρός που μισεί η Κίνα δεν είναι ο κακός καπιταλισμός, αλλά ένας ύπουλος φονικός ιός στο αίμα. Φυσικά, αν χρειαστεί, θα τον φορτώσουν και αυτόν στην Αμερική, τόσο οι δυτικοί όσο και ανατολίτες συνωμότες και ψευτοδιανοούμενοι.
Αχιλλεας Ε. Κουμπος, Ιατρός, Γ.Ν. Ελευσίνας «Θριάσιο»