Κύριε διευθυντά
Στις 2-5-2020 δημοσιεύθηκε στην «Καθημερινή» επιστολή του τακτικού και ευρυμαθούς επιστολογράφου σας κ. Γερ. Μ. Δώσσα υπό τον τίτλο «Ο Ναστραδίν Χότζας και η γραμματική (μας)». Μετά το απολαυστικό «λαογραφικό» μέρος της επιστολής για τον Ναστραδίν Χότζα, ο επιστολογράφος καταθέτει τις ορθότατες παρατηρήσεις του για τα αθρόα «δεινοπαθήματα» του ρήματος «άγω» (συνήθως στο σύνθετο «παράγω») στον δημόσιο λόγο.
Ολες οι παρατηρήσεις του κ. Δώσσα ισχύουν απαραλλάκτως για τους χρησιμοποιούμενους αντίστοιχους ρηματικούς τύπους του «έχω» (συνήθως στο σύνθετο «παρέχω»). Και εδώ γίνεται σύγχυση του παρατατικού «παρείχον» (για ενέργεια διαρκείας ή επαναλαμβανόμενη) αντί του αορίστου «παρέσχον» (για ενέργεια στιγμιαία ή μοναδική), π.χ. «η πολιτεία παρείχε πάντοτε την αρωγή της στους αναξιοπαθούντες», αλλά «η πολιτεία παρέσχε βοήθεια στα θύματα του σεισμού της».
Οσον αφορά τον μέλλοντα «παράξει», ο κ. Δώσσας θεωρεί ανεκτή την πρόβλεψη ότι κάτι «θα παράξει επιζήμιες συνέπειες». Αυτό, νομίζω, θα μπορούσε όντως να γίνει ανεκτό στη συγκεκριμένη περίπτωση της νεοελληνικής οριστικής στιγμιαίου μέλλοντος με το «θα», αλλά όχι στη (συνήθη) έκφραση που εισάγεται με το «να». Οποιος επιλέγει τον εξεζητημένα λόγιο τύπο του μέλλοντος «παράξει» ή «παρέξει», θα έπρεπε να σεβαστεί τη λόγια σύνταξη, όπου το «να» (ίνα) ακολουθείται από υποτακτική, η οποία όμως δεν υπάρχει στον μέλλοντα. Συνεπώς, θα πρέπει να χρησιμοποιήσει την υποτακτική αορίστου «παραγάγει» ή «παράσχει», π.χ. «να παραγάγει επιζήμιες συνέπειες» ή «να παράσχει βοήθεια».
Κωστας Γ. Μπονιφατσης