Η Πολλαπλή Σκλήρυνση είναι η πιο κοινή χρόνια φλεγμονώδης, απομυελινωτική και νευροεκφυλιστική νόσος του κεντρικού νευρικού συστήματος σε νεαρούς ενήλικες. Είναι μια ετερογενής και πολυπαραγοντική νόσος που επηρεάζεται τόσο από γενετικούς όσο και από περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Η παθοφυσιολογία της νόσου ακόμα και σήμερα δεν έχει αποσαφηνιστεί πλήρως. Η επικρατούσα θεώρηση υποστηρίζει ότι η νόσος πυροδοτείται μέσα από μια αυτοάνοση διεργασία σε ασθενείς με γενετική προδιάθεση και μετά από έκθεση σε πολυάριθμους περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Αυτοί οι περιβαλλοντικοί παράγοντες αποτελούν τα τελευταία χρόνια σημαντικό στόχο της κλινικής έρευνας καθώς απ’ότι φαίνεται επηρεάζουν όχι μόνο την εμφάνιση της νόσου αλλά και την πορεία αυτής μέσα στο χρόνο.
ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
Ήδη από το 1963 ο Poskanzer παρουσίασε την «υπόθεση της υγιεινής» μέσα από μια σειρά μελετών στη Δανία σχετικές με το ρόλο των μικροβίων και των ιών στην Παθοφυσιολογία της νόσου.
Σύμφωνα με αυτές όσοι είχαν προσβληθεί από τον ιό της πολιομυελίτιδας στην παιδική ηλικία είχαν μικρότερο κίνδυνο να εμφανίσουν Πολλαπλή Σκλήρυνση στην ενήλικο ζωή.
Αντίστοιχες μελέτες πραγματοποιήθηκαν σε ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστραλία και Ισραήλ με παρόμοια αποτελέσματα.
Σχετικά με τον Epstein–Barr (ιός που προκαλεί τη γνωστή μας λοιμώδη μονοπυρήνωση), φαίνεται να υπάρχει σημαντική συσχέτιση ανάμεσα στην προσβολή από τον ιό και την εμφάνιση της Πολλαπλής Σκλήρυνσης.
Σε ορολογικές μελέτες, σχεδόν το 100% των ασθενών με Πολλαπλή Σκλήρυνση είναι θετικοί (κάτι που σημαίνει ότι έχουν έρθει σε επαφή με τον ιό), σε αντίθεση με τον γενικό πληθυσμό, όπου το αντίστοιχο ποσοστό αγγίζει το 90%.
Από μελέτες προκύπτει ότι όσοι έχουν νοσήσει από λοιμώδη μονοπυρήνωση έχουν 2,3 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν Πολλαπλή Σκλήρυνση στο μέλλον σε σύγκριση με τον υπόλοιπο πληθυσμό.
ΚΑΠΝΙΣΜΑ
Το κάπνισμα έχει αποδειχθεί με συνέπεια ως παράγοντας κινδύνου για Πολλαπλή Σκλήρυνση με σχετικό κίνδυνο πιθανοτήτων. Ο κίνδυνος για Πολλαπλή Σκλήρυνση με το κάπνισμα είναι δοσο-εξαρτώμενος με το περισσότερο και σωρευτικό κάπνισμα να συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο. Το παθητικό κάπνισμα έχει επίσης συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο για Πολλαπλή Σκλήρυνση. Επιπλέον, το κάπνισμα σχετίζεται με την επιδείνωση της νόσου και την ταχύτερη εξέλιξη της αναπηρίας. Για την εξήγηση αυτής της συσχέτισης προτείνεται μια άμεση τοξική επίδραση ορισμένων συστατικών του καπνού (που προάγει τον ερεθισμό των πνευμόνων) και μια έμμεση συστηματική επίδραση (με τη μεσολάβηση του περιβρογχικού λεμφικού ιστού).
Είναι χαρακτηριστικό μάλιστα ότι η επίπτωση αυτή του καπνίσματος είναι μεγαλύτερη στους άντρες σε σχέση με τις γυναίκες με τον σχετικό κίνδυνο να αυξάνεται στους πρώτους κατά 2700% και στις δεύτερες κατά 1600%.
ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ
Η παχυσαρκία κατά την παιδική ηλικία, εκτός από τα πλείστα όσα προβλήματα μπορεί να επιφέρει μετέπειτα στην ενήλικη ζωή, φαίνεται να αυξάνει και τον σχετικό κίνδυνο προσβολής από Πολλαπλή Σκλήρυνση.
Μια σειρά μελετών στις ΗΠΑ δείχνουν ότι όσοι είχαν δείκτη μάζας σώματος (BMI) στην ηλικία των 18 ετών μεγαλύτερο από 30 kg/m2 παρουσιάζουν σχεδόν διπλάσιο κίνδυνο σε σχέση με όσους είχαν 18.5–20.9 kg/m2
Αντίστοιχες μελέτες στη Σουηδία επιβεβαιώνουν ότι BMI > 27 kg/m2 σε ηλικία 20 ετών αυξάνει στο διπλάσιο τον κίνδυνο προσβολής από Πολλαπλή Σκλήρυνση ενώ ακόμα πιο εντυπωσιακή φαίνεται να είναι η διαπίστωση ότι κάθε αύξηση του BMI κατά μια μονάδα σε ηλικία 7-13 ετών αυξάνει τον κίνδυνο για Πολλαπλή Σκλήρυνση κατά 15-20%.
ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΗΛΙΟ ΚΑΙ ΒΙΤΑΜΙΝΗ D
Η έκθεση στον ήλιο, ιδιαίτερα η έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία Β, είναι ο κύριος καθοριστικός παράγοντας των επιπέδων βιταμίνης D και τείνει να μειώνεται με τα αυξανόμενα γεωμετρικά πλάτη. Έτσι, τα επίπεδα της βιταμίνης D έχουν προταθεί για να στηρίξουν το «latitude effect» στην επίπτωση της Πολλαπλής Σκλήρυνσης. Αρκετές μελέτες υποδηλώνουν συσχέτιση μεταξύ χαμηλών επιπέδων βιταμίνης D και αυξημένου κινδύνου Πολλαπλής Σκλήρυνσης καθώς και αυξημένης δραστηριότητας της νόσου (όσον αφορά τις κλινικές υποτροπές και τη δραστηριότητα στη μαγνητική τομογραφία).
Οι μελέτες αυτές προτείνουν έναν προστατευτικό ρόλο των φυσιολογικών επιπέδων βιταμίνης D καθ’ όλη τη διάρκεια της νόσου. Αν και οι μηχανισμοί δράσης της βιταμίνης D δεν είναι απολύτως σαφείς, ορισμένα δεδομένα υποδηλώνουν ότι η ενεργός μορφή της βιταμίνης D (1,25 διυδροξυχοληκαλσιφερόλη) έχει ρόλο στη διαμόρφωση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος.
ΘΗΛΑΣΜΟΣ
Ο προστατευτικός ρόλος του θηλασμού απέναντι στη Πολλαπλή Σκλήρυνση προκύπτει από μελέτες στην Ιταλία όπου ο Pisacane και οι συνεργάτες του απέδειξαν ότι ο θηλασμός για διάστημα μικρότερο των 7 μηνών σχετίζεται με αυξημένη επίπτωση της Πολλαπλής Σκλήρυνσης στην ενήλικη ζωή.
Αντίστοιχη παρατήρηση προκύπτει και από μελέτες στο Μεξικό, όπου από το 1960 και μετά τα ποσοστά θηλασμού έπεσαν κατακόρυφα. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την αύξηση των κρουσμάτων Πολλαπλής Σκλήρυνσης στις επόμενες δεκαετίες, ενώ αντίστοιχα υψηλά ποσοστά παρουσίασαν και άλλα αυτοάνοσα νοσήματα όπως ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1 και η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα.
ΜΟΛΥΝΣΗ ΤΟΥ ΑΕΡΑ
Τα τελευταία χρόνια μια σειρά μελετών έχουν δείξει συσχέτιση ανάμεσα στα αυξημένα επίπεδα αιωρούμενων σωματιδίων PM10 και εμφάνισης νέων κρουσμάτων Πολλαπλής Σκλήρυνσης.
Πρωτίστως φαίνεται να ενοχοποιείται η έκθεση σε διοξείδιο του αζώτου (κυρίως κατά την περίοδο του Χειμώνα), μονοξείδιο του άνθρακα και σε πτητικές οργανικές ενώσεις. Η περαιτέρω στατιστική ανάλυση μάλιστα οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η εν λόγω μόλυνση του αέρα αυξάνει σωρευτικά την αναπηρία και τις υποτροπές της νόσου στην πορεία των ετών.
Συμπερασματικά, σε μια εποχή όπου η Πολλαπλή Σκλήρυνση και οι νεότερες θεραπείες αυτής αποτελούν τον κυρίαρχο στόχο των κλινικών μελετών, η περαιτέρω εμβάθυνση στην παθοφυσιολογία της νόσου και πως αυτή επηρεάζεται από τους περιβαλλοντικούς παράγοντες μπορεί να ανοίξει νέα μονοπάτια στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση της
Παπαδοπούλειον Πρότυπη Μονάδα Φροντίδας Ηλικιωμένων
Papadopoulion Residential Home for Seniors
www.papadopoulion.gr
[email protected]
+30 27210 62235