Το 2020 αποτελεί ιδιαίτερη χρονιά για την ελληνική οικονομία και την κεφαλαιαγορά. Η χώρα φαίνεται ότι επιστρέφει σταδιακά σε ρυθμούς κανονικότητας και απευθύνεται στις διεθνείς αγορές ομολόγων αντλώντας κεφάλαια με ιστορικά χαμηλό κόστος. Από την άλλη, όμως, η χρονιά στιγματίστηκε από τις ισχυρές επιπτώσεις της πανδημίας του κορωνοϊού στις αγορές, με κύριο χαρακτηριστικό την αύξηση της μεταβλητότητας.
Λόγω της πανδημικής κρίσης τέθηκαν σοβαρά ζητήματα εποπτείας σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ανταποκρίθηκε στις περιστάσεις διατηρώντας συνεχή επικοινωνία με τις ομόλογες αρχές εντός της Ευρωπαϊκής Αρχής Κινητών Αξιών (ESMA). Θα ήθελα να επισημάνω ότι κατά το 2020 η συμμετοχή της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο σε όλες τις διαρκείς επιτροπές της ESMA, συμβάλλοντας στην κοινή διαμόρφωση ευρωπαϊκού πλαισίου εποπτείας, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής αγοράς.
Πέραν όμως της ουσιαστικής συμμετοχής μας στα ευρωπαϊκά όργανα, εξαρχής η σημερινή Διοίκηση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς έθεσε σε εθνικό επίπεδο τρεις προτεραιότητες και συγκεκριμένα: την αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου, την ενίσχυση προληπτικής εποπτείας και την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών.
Η αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου σε ζητήματα που δεν ρυθμίζονται ήδη από την ευρωπαϊκή νομοθεσία προτάσσεται, επειδή συμβάλλει στη δημιουργία ασφαλούς, διαφανούς και αποτελεσματικού πλαισίου, βασικού στοιχείου για την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς και την προστασία των επενδυτών.
Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή προέβη σε συγκεκριμένες εισηγήσεις που ελήφθησαν υπόψη με τη θεσμοθέτηση ειδικότερων διατάξεων. Μεταξύ άλλων, ξεχωρίζω τη διάταξη του άρθρου 40 του ν. 4640/2019, με το οποίο δίδεται η δυνατότητα στην Επιτροπή να ζητήσει από το δικαστήριο διορισμό προσωρινής διοίκησης αν συντρέχουν συγκεκριμένες περιπτώσεις. Με την κάλυψη του θεσμικού κενού η Επιτροπή έκανε χρήση της διάταξης και αντικατέστησε μέλη ΔΣ. Άλλη ανάλογη περίπτωση αποτέλεσαν οι διατάξεις για την εταιρική διακυβέρνηση (νόμος 4706/2020), που θα τεθούν σε εφαρμογή τον Ιούλιο 2021. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς έχει ήδη εκδώσει κανονιστικές αποφάσεις και Κατευθυντήριες Γραμμές για ειδικότερα θέματα που προβλέπει ο νόμος, προκειμένου να συμβάλει στην έγκαιρη και κατάλληλη προετοιμασία των εισηγμένων εταιρειών. Το πιο σημαντικό όμως για την επόμενη μέρα, πέραν της αυστηρής εποπτείας, είναι η συνειδητοποίηση από όλες τις εισηγμένες ότι η βέλτιστη εταιρική διακυβέρνηση πρωτίστως ωφελεί τις ίδιες, καθώς διασφαλίζει την καλύτερη λειτουργία τους και την ανταγωνιστικότητά τους στο διεθνές περιβάλλον.
Επιπλέον, έγιναν από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς δύο θεσμικές παρεμβάσεις ως προς την αγορά των οργανισμών εναλλακτικών επενδύσεων, ενώ δρομολογούνται και περαιτέρω παρεμβάσεις. Ειδικότερα, ο νόμος 4706/2020 εισήγαγε έναν νέο τύπο οργανισμού εναλλακτικών επενδύσεων, προκειμένου να χρησιμοποιείται ως όχημα για επενδύσεις. Έγινε προσπάθεια άρσης φορολογικών αντικινήτρων, ώστε τελικά να μπορούν να εγκατασταθούν στη χώρα εταιρείες διαχείρισης οργανισμών εναλλακτικών επενδύσεων, ακόμη κι αν ο διαχειριστής επιλέγει να ιδρύσει τα funds σε άλλες χώρες της ΕΕ. Πρόκειται για παρεμβάσεις που δίνουν τη δυνατότητα σε διαχειριστές να εγκατασταθούν στην Ελλάδα με απώτερο στόχο τη μεγέθυνση της ελληνικής κεφαλαιαγοράς.
Ταυτόχρονα, η Επιτροπή επεξεργάζεται αλλαγές στη νομοθεσία που αφορούν την πράσινη ανάπτυξη καθώς και τη δημιουργία νέων προϊόντων. Για παράδειγμα, ενός νέου τύπου οργανισμού εναλλακτικών επενδύσεων με τη μορφή εταιρείας ή νέας μορφής κεφαλαίων κατά το γαλλικό πρότυπο, τα λεγόμενα κεφάλαια καινοτομίας που συνδυάζονται με φορολογικά κίνητρα. Οι συγκεκριμένες προτάσεις αναδεικνύουν δυνατότητες επιχειρηματικότητας μέσω της καινοτομίας, με ταυτόχρονη δημιουργία εναλλακτικών μορφών επενδύσεων για ιδιώτες, που έτσι συμμετέχουν με ασφάλεια στον εθνικό στόχο της ανάπτυξης.
Επίσης, η Επιτροπή εισηγήθηκε τη σύσταση νομοπαρασκευαστικής επιτροπής για την τροποποίηση του νόμου 2533/1997 για το Συνεγγυητικό κεφάλαιο, με στόχο τον εκσυγχρονισμό του πλαισίου, και οι σχετικές διαδικασίες είναι σε εξέλιξη. Περαιτέρω επεξεργάζεται με τη βοήθεια ομάδας εμπειρογνωμόνων αλλαγές στη νομοθεσία για συγκεκριμένα θέματα που είτε αφορούν θεραπεία προβλημάτων που έχουν εντοπιστεί στο πλαίσιο είτε θεμάτων που αφορούν ευρωπαϊκές εξελίξεις. Οι ευρωπαϊκές εξελίξεις συνδέονται κυρίως με τα επίκαιρα θέματα της Βιώσιμης Χρηματοοικονομικής (Sustainable Finance), του ψηφιακού μετασχηματισμού (digital transformation) και της διαχείρισης δεδομένων (data management), που αποτελούν προτεραιότητα για όλους τους Ευρωπαίους επόπτες και συνεπώς την Επιτροπή. Οι Περιβαλλοντικοί, Κοινωνικοί και οι σχετικοί με τη Διακυβέρνηση παράγοντες (ESG) ενσωματώνονται με ταχύτατο ρυθμό στο θεσμικό πλαίσιο των κεφαλαιαγορών και θα απασχολήσουν σημαντικά και την ελληνική αγορά.
Απλούστερες εισαγωγές
Στην κατεύθυνση του εκσυγχρονισμού του πλαισίου προχωρήσαμε και σε έκδοση κανονιστικών αποφάσεων για την απλοποίηση των διαδικασιών σχετικά με την εισαγωγή μετοχών ή ομολογιών στο χρηματιστήριο και τις αυξήσεις κεφαλαίων. Η Επιτροπή κάνει πλέον δεκτά Ενημερωτικά Δελτία στην αγγλική γλώσσα, ενώ, με στόχο την πληρέστερη ενημέρωση, τροποποίησε υφιστάμενες κανονιστικές αποφάσεις για θέματα δημοσιοποίησης οικονομικών στοιχείων. Επιπροσθέτως προέβη σε σειρά ενεργειών, κυρίως προληπτικής εποπτείας, για παροχή πληρέστερης ενημέρωσης. Λόγω των αβεβαιοτήτων της τρέχουσας περιόδου, προκειμένου να υπάρχει συχνότερη ενημέρωση των επενδυτών, ζητήσαμε από τις εισηγμένες εταιρείες να δημοσιεύσουν συγκεκριμένα στοιχεία για το εννεάμηνο, δίνοντας στο επενδυτικό κοινό το στίγμα της οικονομικής τους πορείας.
Γενικότερα επιδιώξαμε να δώσουμε έμφαση στην ενίσχυση της προληπτικής εποπτείας, προκειμένου να προλάβουμε προβλήματα και δυσλειτουργίες στην αγορά, πριν δημιουργηθούν δυσάρεστες συνέπειες. Για παράδειγμα, όπου διαπιστώθηκε ότι οι εποπτευόμενοι δεν είχαν κατανοήσει επαρκώς όλες τις απαραίτητες διαδικασίες που προβλέπει η νομοθεσία για την κατάχρηση αγοράς, η ΕΚ έστειλε ενημέρωση με συγκεκριμένες υποδείξεις, πρακτικές και διαδικασίες που πρέπει να τηρούνται από αυτές. Βρισκόμαστε δε στο στάδιο επισήμανσης και νέων ζητημάτων, καθώς διαπιστώθηκε ασάφεια στον τρόπο ερμηνείας της εφαρμογής του πλαισίου. Συνολικά όμως ενισχύσαμε το ελεγκτικό μας έργο, ώστε να διασφαλίζεται αποτελεσματική εποπτεία. Επιπλέον προκλήσεις που αφορούν νέες αρμοδιότητες (π.χ. ξέπλυμα από παρόχους ανταλλαγής κρυπτονομισμάτων) αντιμετωπίζονται, ώστε να διασφαλισθεί επαρκής και αποτελεσματική εποπτεία.
Ως προς την 3η προτεραιότητα, την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, η Επιτροπή σχεδιάζει και αναπτύσσει πλατφόρμες για την καλύτερη επεξεργασία δεδομένων και δρομολογεί ευρύτερη αναβάθμιση των συστημάτων της στο πλαίσιο του ψηφιακού μετασχηματισμού.
Τέλος, σε μια διαδικασία γενικότερης βελτίωσης του θεσμικού πλαισίου, είναι σε εξέλιξη κύκλος συναντήσεων με φορείς και εισηγμένες εταιρείες, προκειμένου να καταγραφούν σημεία του θεσμικού πλαισίου τα οποία οι συντελεστές της αγοράς θεωρούν αντιπαραγωγικά και γραφειοκρατικά, μειώνοντας έτσι την αποτελεσματικότητα και αυξάνοντας το κόστος.
Μάλιστα, επειδή πιστεύουμε στη συλλογικότητα και στη συμμετοχή όλων των συντελεστών, έχουμε δημιουργήσει στην ιστοσελίδα μας ειδικό τμήμα όπου δεχόμαστε σχόλια από οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο σε σχέση με προτάσεις για μεταρρυθμίσεις στην κεφαλαιαγορά. (Stakeholders Forum).
Στόχος της Επιτροπής είναι με εκτενή διαβούλευση να συμβάλει στη χάραξη της κατάλληλης στρατηγικής για την ελληνική κεφαλαιαγορά, ώστε να καταστεί ανταγωνιστικότερη και να λειτουργεί σαν μοχλός ανάπτυξης της οικονομίας.