Θέσεις «μάχης» αναμένεται να λάβουν από το νέο έτος οι μεγάλοι κατασκευαστικοί όμιλοι της χώρας, αλλά και ξένα επενδυτικά funds, εν όψει της νέας γενιάς μεγάλων έργων που αναμένεται να υλοποιηθούν στη χώρα. Στόχος είναι να διεκδικήσουν μερίδιο από την «πίτα» των δεκάδων δισ. ευρώ που θα επενδυθούν για την κατασκευή έργων υποδομής, αλλά και έργων ενέργειας και πράσινης ανάπτυξης, τα οποία θα χρηματοδοτηθούν είτε από το Ταμείο Ανάκαμψης είτε από το νέο ΕΣΠΑ και τα υπόλοιπα χρηματοδοτικά εργαλεία που θα έχει στη διάθεσή της η χώρα για να μοχλεύσει κεφάλαια (π.χ. Jessica, EτΕΠ, Ευρωπαϊκή Τράπεζα Έρευνας και Ανασυγκρότησης – EBRD κ.τ.λ.).
Συνολικά, μέχρι το 2030 η Ελλάδα θα έχει στη διάθεσή της κεφάλαια 72 δισ. ευρώ, τα οποία μαζί με τα ιδιωτικά κεφάλαια που θα αντληθούν (π.χ. στο πλαίσιο έργων ΣΔΙΤ ή συμβάσεων παραχώρησης εκμετάλλευσης) αναμένεται να αυξηθούν σε συνολικά 100 δισ. ευρώ. Πρόκειται για μια μοναδική ευκαιρία που παρουσιάζεται στη χώρα για να καλύψει το επενδυτικό κενό που δημιουργήθηκε τα προηγούμενα χρόνια της οικονομικής κρίσης.
Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα της PwC για τις υποδομές στην Ελλάδα (Οκτώβριος 2020), το έλλειμμα επενδύσεων σε έργα υποδομών κινείται πέριξ του 0,8% του ΑΕΠ σε σχέση με τον μέσο όρο των υπόλοιπων χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το μέγεθος αυτό μεταφράζεται σε σχεδόν 1,5 δισ. ευρώ ετησίως κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ελλάδα ο μέσος όρος των επενδύσεων για υποδομές τη δεκαετία 2009-2019 αντιστοιχεί μόλις στο 14% του ΑΕΠ, το χαμηλότερο της ΕΕ. Οι επενδύσεις σε υποδομές ανέρχονται στο 1,1% του ΑΕΠ, έναντι του ιστορικού ελληνικού μέσου όρου 3% και του ευρωπαϊκού μέσου όρου 2,1% του ΑΕΠ για το 2019. Σε απόλυτους αριθμούς, το μέσο ετήσιο ύψος επενδύσεων στις υποδομές στην Ελλάδα από το 2009 μέχρι το 2019 δεν ξεπέρασε τα 2,2 δισ. ευρώ, όντας 61% χαμηλότερο από τον μέσο όρο της περιόδου 2000-2008.
Στο πλαίσιο αυτό, στη χώρα προγραμματίζονται σημαντικά έργα, χωρίς όμως εξασφαλισμένη χρηματοδότηση. Πρόκειται για 118 έργα με συνολικό ανεκτέλεστο προϋπολογισμό ύψους 43,4 δισ. ευρώ. Εξ αυτών, τη μερίδα του λέοντος με 25,4 δισ. ευρώ καταλαμβάνουν τα έργα ενέργειας, ενώ επιπλέον 8,7 δισ. ευρώ αφορούν σιδηροδρομικά έργα και 6 δισ. ευρώ οδικά έργα. Τα υπόλοιπα 3,4 δισ. ευρώ επιμερίζονται μεταξύ έργων ύδρευσης, διαχείρισης αποβλήτων και αναβάθμισης του τουριστικού προϊόντος.
Σημαντικό μέρος των κονδυλίων που θα εισρεύσουν τα επόμενα χρόνια στη χώρα θα αφορούν δράσεις στον τομέα της απολιγνιτοποίησης της χώρας, μέσω έργων ΑΠΕ (π.χ. αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα), αποθήκευσης ενέργειας, μονάδων παραγωγής «πράσινου» υδρογόνου. Επίσης, στον τομέα της πράσινης ανάπτυξης σχεδιάζονται μεγάλα έργα, όπως μονάδες αντλησιοταμίευσης, υπεράκτια αιολικά πάρκα και υβριδικοί σταθμοί.
Στον τομέα των υποδομών ξεχωρίζουν έργα όπως ο Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης, έργο άνω του 1 δισ. ευρώ, και το βόρειο τμήμα του οδικού άξονα Ε65 (Τρίκαλα-Εγνατία), ύψους 443 εκατ. ευρώ. Επίσης, πιθανή θεωρείται η ένταξη στο Ταμείο Ανάκαμψης του διαγωνισμού για την προμήθεια λεωφορείων σε Αθήνα-Θεσσαλονίκη και των επτά συρμών για το μετρό της Αθήνας. Υπό συζήτηση είναι και η ένταξη μικρότερων έργων, που έχουν προτείνει οι κατά τόπους Περιφέρειες. Μεταξύ αυτών, ξεχωρίζουν οι επόμενες φάσεις της Ανάπλασης του Φαληρικού Όρμου, ο τριπλός κόμβος του Σκαραμαγκά, που θα ωφελήσει τη Δυτική Αττική, και η αναβάθμιση σε αυτοκινητόδρομο της επέκτασης της Ιόνιας Οδού από τα Ιωάννινα μέχρι τον συνοριακό σταθμό στην Κακαβιά, ύψους 350 εκατ. ευρώ.
Όλα αυτά τα έργα αναμένεται να αποτελέσουν αντικείμενο διεκδίκησης από έναν σαφώς μικρότερο αριθμό κατασκευαστικών ομίλων σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο «οργασμού» έργων υποδομής, δηλαδή το διάστημα 1997-2005, που αφορούσε την προετοιμασία της χώρας για τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004. Τότε, στον κατασκευαστικό κλάδο λειτουργούσαν πάνω από 15 εταιρείες της ανώτατης εργοληπτικής τάξης πτυχίου. Σήμερα, ο αριθμός αυτός είναι μόλις πέντε, δηλαδή οι όμιλοι Άβαξ, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Ελλάκτωρ, Intrakat και ο όμιλος Μυτιληναίου.
Ασφαλώς, τις ελληνικές εταιρείες θα πλαισιώσουν και ξένοι κατασκευαστικοί όμιλοι, που θα συνδράμουν με ίδια κεφάλαια, ακόμα και επενδυτικά funds, που τοποθετούνται σε υποδομές και δη έργα παραχώρησης, τα οποία προσφέρουν ετήσιες αποδόσεις κεφαλαίου. Ωστόσο, πλέον, καταγράφονται και άμεσες επενδύσεις στους εγχώριους κατασκευαστικούς ομίλους μέσω ξένων επενδυτικών funds.
ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ
Η Reggeborgh Invest, η οποία διαχειρίζεται την προσωπική περιουσία της οικογένειας Βέσελς από την Ολλανδία, έχει τον έλεγχο του ομίλου ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και διεκδικεί ανάλογο ρόλο και στον όμιλο Ελλάκτωρ. Το εξ Ολλανδίας ορμώμενο επενδυτικό fund έχει υπό τον έλεγχό του και έναν από τους μεγαλύτερους κατασκευαστικούς ομίλους της Βορειοδυτικής Ευρώπης, τη VolkerWessels, αποδεικνύοντας ότι η επιλογή της επένδυσης στην ελληνική κατασκευαστική αγορά εδράζεται σε ενδελεχή έρευνα και αντίληψη των προοπτικών του ελληνικού κατασκευαστικού κλάδου.
Με τη συνδρομή της Reggeborgh Invest και την επί χρόνια στρατηγική της διεύρυνσης του αντικειμένου του ομίλου σε τομείς όπως η ενέργεια και τα έργα παραχώρησης, η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ διαθέτει την τεχνογνωσία, τα κεφάλαια και την εμπειρία για να διεκδικήσει ένα σημαντικό μερίδιο των νέων έργων. Η ισχυρή οικονομική θέση του ομίλου και τα έργα που έχει εκτελέσει τα τελευταία χρόνια (π.χ. νέα μονάδα της ΔΕΗ, μονάδες φυσικού αερίου και αιολικά πάρκα) θα του επιτρέψουν να έχει εξίσου ισχυρό ρόλο τόσο στα μεγάλα ενεργειακά έργα των επόμενων ετών όσο και στα έργα υποδομής. Επίσης, η θυγατρική ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή προωθεί επί χρόνια νέες επενδύσεις στον τομέα της αποθήκευσης ενέργειας, που θα βρεθεί στο επίκεντρο τα επόμενα χρόνια, στο πλαίσιο της μετάβασης προς την απολιγνιτοποίηση της χώρας.
Όμιλος Μυτιληναίου
Σημαντικό μερίδιο θα διεκδικήσει και ο όμιλος Μυτιληναίου, ο οποίος έχει προβεί σε σημαντική αναδιάρθρωση της εσωτερικής δομής του, προκειμένου να βελτιστοποιήσει τον τρόπο λειτουργίας του τομέα των έργων ενέργειας και υποδομών. Ο τομέας ενεργειακών έργων-ΜΕΤΚΑ μετασχηματίστηκε, υιοθετώντας μια πιο ευέλικτη μορφή, με τη διάκριση αρμοδιοτήτων και την παρακολούθηση απόδοσης, μεγιστοποιώντας και τις συνέργειες με άλλους τομείς του ομίλου.
Λόγω τεχνογνωσίας, ο όμιλος έχει ως προτεραιότητά του την εκτέλεση έργων βιώσιμης ανάπτυξης, όπως ΑΠΕ, παραγωγή ενέργειας από διαχείριση απορριμμάτων, ηλεκτροπαραγωγές μονάδες και φωτοβολταϊκά πάρκα, όπως επίσης έργα υδρογόνου και αποθήκευσης ενέργειας. Παράλληλα βέβαια, στελέχη του ομίλου σημειώνουν ότι το νέο θεσμικό πλαίσιο για τις δημόσιες συμβάσεις θα επιτρέψει και την εντατικοποίηση της παρουσίας και στα έργα υποδομής. Επίσης, ο όμιλος Μυτιληναίου διεκδικεί όλα τα νέα έργα ΣΔΙΤ, ύψους άνω των 2,5 δισ. ευρώ.
Άβαξ
Σε εντονότερη παρουσία στα έργα εντός Ελλάδας προσδοκά και ο όμιλος Άβαξ, έχοντας ενισχυθεί με την ανάληψη της νέας Γραμμής 4 του μετρό της Αθήνας. Εχοντας ολοκληρώσει την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, μέσω της οποίας εδραιώθηκε και η παρουσία του κ. Χρ. Ιωάννου και της οικογενείας του στη μετοχική σύνθεση, η εταιρεία προχωρά στην περαιτέρω ενδυνάμωσή της.
Άκτωρ
Την ανάταξη της θυγατρικής Άκτωρ, που πρωταγωνίστησε στα δημόσια έργα τις τελευταίες δύο δεκαετίες, θα επιχειρήσει και η διοίκηση του ομίλου Ελλάκτωρ, έχοντας και τη σιγουριά ενός ισχυρού μετόχου, της ολλανδικής Reggeborgh. «Προίκα» της αποτελεί η εκκαθάριση των ζημιογόνων συμβάσεων των προηγούμενων ετών, η πρόσφατη έναρξη εφαρμογής ενός τριετούς πλάνου αναδιάρθρωσης και περικοπής δαπανών και η ανάληψη αρκετών νέων δημόσιων έργων τόσο στη Ρουμανία όσο και στην Ελλάδα.
Ιntrakat
Υπολογίσιμη «δύναμη» με σύγχρονο επιχειρηματικό μοντέλο και υψηλό βαθμό εμπειρίας αποτελεί πλέον και η Intrakat του ομίλου Κόκκαλη, ο οποίος έχει συμμαχήσει στρατηγικά με τον κ. Δημ. Κούτρα, τέως επικεφαλής της Άκτωρ. Η Intrakat έχει κατασκευάσει σημαντικά έργα τα τελευταία χρόνια, όπως για παράδειγμα η αναβάθμιση των 14 περιφερειακών αεροδρομίων, και έχει αναλάβει αρκετά μικρότερα δημόσια έργα, που συνεισφέρουν στη διατήρηση των μεγεθών της, μέχρις ότου μεγαλώσει εκ νέου η «πίτα» των έργων στην Ελλάδα. Η Intrakat αναμένεται να επωφεληθεί σημαντικά και από την εμπειρία της σε έργα τηλεπικοινωνιακών δικτύων και σχετικών ψηφιακών υποδομών, καθώς ένας από τους βασικούς άξονες του Ταμείου Ανάκαμψης είναι και ο ψηφιακός μετασχηματισμός της δημόσιας διοίκησης, αλλά και των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών. Στο πλαίσιο αυτό προβλέπεται σειρά έργων, όπως π.χ. η ανάπτυξη δικτύων 5G και οπτικών ινών, τομείς όπου η εταιρεία διαθέτει υψηλή εξειδίκευση.
Όπως γίνεται σαφές, ο κατασκευαστικός κλάδος καλείται να ενισχυθεί κεφαλαιακά και σε προσωπικό, εξειδικευμένο και μη, προκειμένου να αντεπεξέλθει στις προκλήσεις των έργων που έρχονται. Οι εταιρείες που θα είναι καλύτερα «εξοπλισμένες» θα μπορέσουν να διεκδικήσουν και μεγαλύτερο κομμάτι της νέας αυτής «πίτας». Το βέβαιο είναι ότι το όφελος από τις επενδύσεις αυτές θα είναι πολλαπλάσιο, καθώς, με βάση σχετική έρευνα του ΙΟΒΕ, για κάθε ένα ευρώ που επενδύεται στις κατασκευές επιστρέφουν 1,8 ευρώ στην πραγματική οικονομία.