Εκπλήσσει με την ταχύτητα της επαγγελματικής της εξέλιξης σε ένα πεδίο και μια χώρα που δεν φημίζονται ούτε για την προσβασιμότητά τους ούτε για την ευκολία με την οποία μπορεί να επιβιώσει και να «ανθίσει» εκεί μια εργαζόμενη γυναίκα. Πράγμα που επιβεβαιώνει αυτό που διακρίνει κανείς από την πρώτη στιγμή στη συζήτηση μαζί της: η Ράνια Σβορώνου είναι ένας αξιοπρόσεκτος άνθρωπος. Ξεκίνησε την καριέρα της ως γραφίστρια στην Αθήνα, ύστερα σπούδασε και δούλεψε στο Λονδίνο και πλέον βρίσκεται στα κεντρικά γραφεία της IBM στη Νέα Υόρκη, έχοντας ήδη κερδίσει τον τίτλο μιας από τις γυναίκες κάτω των 30 ετών που καθορίζουν τις ψηφιακές εξελίξεις σε όλο τον κόσμο. Είναι ομιλήτρια σε εκδηλώσεις TEDx και σε παγκόσμια συνέδρια τεχνολογίας, όπως επίσης και φιλοξενούμενη λέκτορας και μέντορας για την επιχειρηματικότητα σε μερικά από τα κορυφαία πανεπιστήμια διεθνώς. Στόχος της; Να βοηθήσει στη γεφύρωση του χάσματος ανάμεσα στο design και στις επιχειρήσεις και να ενδυναμώσει περισσότερες γυναίκες για να εισέλθουν στον κόσμο του design και της τεχνολογίας.
Μιλήστε μας για το επαγγελματικό σας ταξίδι· πώς ξεκινήσατε, ποιοι ήταν οι καθοριστικοί σταθμοί στην πορεία σας, τι σας οδήγησε σε αυτή τη διαδρομή;
Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα, σπούδασα γραφιστική στην Αγγλία και μετά εργάστηκα σε ένα τυπογραφείο στην Αθήνα – ήμουν περίπου 21 ετών και σε περίοδο οικονομικής κρίσης. Στη συνέχεια εργάστηκα σε διάφορες διαφημιστικές εταιρείες, μέχρι που γύρισα πάλι στο Λονδίνο, για να συνεχίσω τις σπουδές μου και να πάρω το μεταπτυχιακό μου. Εργάστηκα στη Unilever για ένα διάστημα και μετά με προσέλαβε η IBM. Πριν από ενάμιση χρόνο με μετέφεραν στα κεντρικά της ΙΒΜ στη Νέα Υόρκη. Χρειάστηκε να μετακομίσω στην άλλη άκρη του κόσμου για να συνειδητοποιήσω ότι το ποια είμαι και το τι κάνω είναι πάντα αλληλένδετα. Σήμερα είμαι διευθύντρια Σχεδιασμού στην IBM ΝΥ και διαχειρίζομαι διαφορετικές ομάδες και πελάτες σε όλο τον κόσμο, με εστίαση στο κομμάτι του ψηφιακού και σχεδιαστικού μετασχηματισμού και στρατηγικής της εταιρείας.
Τι εννοείτε λέγοντας «το ποια είμαι και το τι κάνω είναι πάντα αλληλένδετα»;
Το design για μένα δεν ήταν ποτέ απλώς μια επιλογή. Ήταν και είναι τρόπος ζωής. Νιώθω τυχερή γιατί είμαι από τις περιπτώσεις που το ταλέντο μου και αυτό που ήθελα να κάνω συγχρονίστηκαν σε πολύ μικρή ηλικία. Από τα οκτώ μου αγάπησα την τέχνη και άρχισα να ζωγραφίζω και στα δεκαπέντε μου ήξερα ότι ήθελα να γίνω γραφίστρια. Βασικός παράγοντας όμως στην προσπάθειά μου ήταν η στήριξη της οικογένειάς μου σε αυτό που ήθελα να ακολουθήσω από την αρχή.
Με την εμπειρία της Ελλάδας και του εξωτερικού, ποιες είναι οι μεγαλύτερες διαφορές που έχετε παρατηρήσει στον τρόπο που δουλεύουν και συνεργάζονται οι άνθρωποι;
Η Ελλάδα, η Αγγλία και η Αμερική είναι τρεις εντελώς διαφορετικοί κόσμοι σε θέματα εργασιακής κουλτούρας. Τις μεγαλύτερες διαφορές τις εντοπίζω στον βαθμό αξιοκρατίας, στον σεβασμό, στον σεξισμό και στον ρατσισμό. Όταν δούλευα στην Ελλάδα, υπήρχαν μεγάλες ελλείψεις από όλα αυτά, ειδικά για μια νέα γυναίκα. Με στενοχωρεί πραγματικά το να ξέρω πως αυτό συμβαίνει ακόμα, σε μεγάλο βαθμό, ακόμα και εν έτει 2021. Έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας, αλλά με το πρόσφατο ελληνικό #MeToo, που συμβαίνει μαζί με άλλες κινήσεις, πιστεύω ότι υπάρχει ελπίδα αλλαγής προς το καλύτερο και στη χώρα μας. Λύσεις υπάρχουν, αλλά χρειάζονται θέληση, επένδυση και κινητοποίηση. Το βασικό πρόβλημα ξεκινάει από την έλλειψη ισορροπίας μεταξύ των φύλων στο σπίτι και στην οικογένεια. Αν δεν γίνουν αλλαγές εκεί, τότε δεν θα έχουμε αλλαγές στον εργασιακό χώρο, διότι αυτά τα πράγματα είναι άμεσα συνδεδεμένα. Είναι και ο λόγος που η πανδημία, μεταξύ άλλων, ανέδειξε την υπάρχουσα ανισότητα.
Αν είχατε τη δυνατότητα να κάνετε ένα πράγμα για να βελτιώσετε τη θέση των γυναικών στην ελληνική εργασιακή πραγματικότητα, ποιο θα ήταν αυτό και γιατί;
Για αρχή, να μπορούν οι γυναίκες να μιλήσουν και να καταγγείλουν, είτε στο HR της εταιρείας τους είτε σε γραμμή βοήθειας, οποιαδήποτε μορφή σεξισμού, ρατσισμού και μπούλινγκ στον εργασιακό χώρο, χωρίς να φοβούνται ότι θα χάσουν τη δουλειά τους, αλλά ξέροντας πως θα υπάρξουν σοβαρές νομικές συνέπειες για τους δράστες. Δεν είναι πλέον αποδεκτό να ακούγονται στην Ελλάδα τόσες ιστορίες που, αν συνέβαιναν στο εξωτερικό, θα προκαλούσαν μεγάλες αντιδράσεις και πολύ σοβαρές κυρώσεις. Επίσης, θα εστιαζόμουν στην εκπαίδευση. Για παράδειγμα, στα σχολεία της Αμερικής τα παιδιά από νωρίς διδάσκονται τα δικαιώματα των γυναικών και την ισότητα των φύλων.
Σε μια συνέντευξή σας είχατε πει «αν θες να έχεις “παράλογα” αποτελέσματα, πρέπει να είσαι προετοιμασμένος/η για πολλές θυσίες και αλλαγές και να μην ακολουθείς το λεγόμενο status quo». Σε ποιο σημείο ξεφύγατε από το status quo;
Αυτό το ρητό ανήκει σε έναν από τους αγαπημένους μου ομιλητές, τον Τόνι Ρόμπινς. Το πιστεύω και το εφαρμόζω όσο μπορώ. Πολλές φορές μού έχουν πει ότι κάτι είναι αδύνατο και τότε πεισμώνω περισσότερο. Δεν υπάρχει «είναι αδύνατο», υπάρχει «δεν έχει συμβεί ακόμα και δεν το έχουν δει». Πάντα είχα την επιθυμία να γίνω όσο πιο καλή μπορώ σε αυτό που κάνω και να γίνω σοφότερη, αλλά το σημείο στο οποίο πραγματικά ξέφυγα από το status quo ήταν πριν από πέντε χρόνια, στα 27 μου, όταν διαγνώστηκα με όγκο στο πάγκρεας και πέρασα δύο μήνες στο νοσοκομείο και άλλους έξι μήνες εκτός δουλειάς μέχρι να μπορέσω να επιστρέψω στην καθημερινότητά μου. Είναι από αυτές τις εμπειρίες που αλλάζουν για πάντα και εσένα και τον τρόπο που βιώνεις τα πράγματα. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ώθηση από την ανάγκη της επιβίωσης. Το μεγαλύτερο μάθημα είναι πως οι καλύτερες στιγμές βρίσκονται στην απέναντι όχθη, όταν ξεφεύγεις από το λεγόμενο status quo. Μία από τις μέντορές μου κάποτε μου είχε πει: «Είναι ΟΚ αν έχεις κουραστεί και χρειάζεσαι μια παύση. Δεν είναι ΟΚ όμως κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες να τα παρατήσεις».
Είναι πιο δύσκολο για τις γυναίκες να ξεφεύγουν από την πεπατημένη;
Σίγουρα είναι πιο δύσκολο, λόγω του τρόπου που μεγαλώνουμε. Στο βιβλίο της «Untamed» η Γκλένον Ντόιλ εξηγεί με εκπληκτικό τρόπο ότι το πώς μεγαλώνουμε επηρεάζει την εξέλιξή μας στην κοινωνία. Όταν μεγαλώνουμε κορίτσια και ασχολούμαστε συνέχεια με την ομορφιά τους, το σώμα τους, πόσο ήσυχες είναι ή ακόμα και πόσο καλά μαγειρεύουν, τι ακριβώς περιμένουμε μετά; Πώς περιμένουμε ένα κορίτσι να τολμήσει, να αντιπαρατεθεί, να πρωτοπορήσει, να προβληματιστεί –όλα τα απαραίτητα συστατικά της ηγεσίας– όταν του δείχνουμε έναν πεπατημένο δρόμο επειδή έτσι μας έμαθαν ή επειδή έτσι πρέπει; Αυτό το κορίτσι θα βγει στον κόσμο και θα απορεί τι έκανε λάθος. Τίποτα δεν έκανε λάθος. Οι εποχές αλλάζουν ραγδαία, ο κόσμος αλλάζει ριζικά και η εκπαίδευση δεν προλαβαίνει να καλύψει αυτό το χάσμα. Ζητάμε λύσεις για γυναίκες και άνδρες, όταν τα προβλήματα ξεκινούν στα κορίτσια και τα αγόρια. Οι απαντήσεις και οι λύσεις, συνήθως, βρίσκονται στην επένδυση της εκπαίδευσης και στη γνώση.
Ποιες δεξιότητες θα παρακινούσατε μια νέα γυναίκα να αποκτήσει ώστε να μη μείνει ποτέ χωρίς δουλειά;
Θα έλεγα για αρχή να διαλέξει έναν κλάδο που την ενδιαφέρει και μετά να ασχοληθεί με τις δεξιότητες. Βαδίζουμε σε έναν κόσμο όπου η Τεχνητή Νοημοσύνη έρχεται όλο και πιο κοντά. Αυτό που μας ξεχωρίζει και μας κάνει ανθρώπους είναι αυτό που λέμε «ήπιες δεξιότητες» και η συναισθηματική νοημοσύνη – η καλοσύνη, η ομαδικότητα, η δημιουργικότητα, η ευγένεια, το ήθος. Αυτά χρειάζεται να καλλιεργήσουμε. Οι συγκεκριμένες δεξιότητες και γνώσεις μαθαίνονται πιο εύκολα. «Hire character. Train skill».
Αν σας ζητούσα να μοιραστείτε μια αποτυχία σας, ποια ιστορία θα λέγατε;
Έχω σίγουρα μαζέψει αρκετές ιστορίες, αλλά θα τις ονόμαζα μαθήματα και όχι αποτυχίες. Έχω κάνει πολλά λάθη, από τα οποία προσπαθώ να μαθαίνω συνεχώς. Έχω μιλήσει απότομα όταν δεν θα έπρεπε και άλλες φορές δεν έχω μιλήσει καθόλου ενώ θα έπρεπε. Για μένα οι πιο αξιοθαύμαστοι και επιτυχημένοι άνθρωποι είναι αυτοί που έχουν μάθει και ελέγχουν τα συναισθήματά τους, διότι, όταν ανοίγεις το στόμα σου για να μιλήσεις, ουσιαστικά λες στον κόσμο ποιος ή ποια είσαι.
Ποιο στερεότυπο βλέπετε να αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στη δουλειά και σας θυμώνει περισσότερο;
Από πού να ξεκινήσω! Αν σου αρέσει η δουλειά σου και εργάζεσαι σκληρά, σου βάζουν ταμπέλα «εργασιομανής». Θα σου πουν πως δεν μπορείς να έχεις καριέρα και οικογένεια, αν θέλεις – ίσως το μεγαλύτερο παραμύθι που μας έχουν «πουλήσει». Ότι, αν μείνεις περισσότερες ώρες στη δουλειά σου, δεν είσαι καλή σύζυγος, μητέρα, αδερφή, φίλη. Και φυσικά ότι, αν είσαι νέα και έχεις φτάσει γρήγορα ψηλά, κάτι ύποπτο συμβαίνει. Τα στερεότυπα δημιουργούνται είτε από καταστάσεις είτε από ανθρώπους, που δυστυχώς πάντα θα σε κυνηγούν από κακεντρέχεια. Κλείσε τα αυτιά σου και προχώρα.
Αν είχατε την ευκαιρία να μιλήσετε σήμερα με τον 18χρονο εαυτό σας, τι θα του λέγατε;
«It goes on» – το έκανα και τατουάζ πριν από τρία χρόνια. Η ζωή προχωρά και πιστεύω πως μεγάλο μέρος της εξαρτάται από εμάς: πώς θα τη ζήσουμε με βάση τις επιλογές που έχουμε και μπορούμε να κάνουμε. Θα μου έλεγα λοιπόν: Άκου προσεκτικά το ένστικτό σου. Ξέρει πού να σε καθοδηγήσει, αρκεί να κόψεις τη φασαρία και την αμφιβολία που ακούς γύρω σου. Το να είσαι ελεύθερος άνθρωπος είναι από μόνο του ένα τεράστιο προνόμιο, το οποίο θεωρούμε δεδομένο. Τα lockdown ένα από τα πράγματα που μας έμαθαν είναι και αυτό. Και πάλι όμως θα έλεγα: Είσαι ελεύθερη, κορίτσι μου, ζήσε όπως θέλεις!