Τον περασμένο Ιούλιο έκλεισε τα εβδομήντα. Δεν κρύβει την ηλικία της, θεωρεί τα χρόνια της παράσημα. Ειδικά αφού τώρα, όπως λέει, μπορεί να ζει τη ζωή που πάντα ήθελε. Πέτυχε πολλά και θυσίασε ακόμα περισσότερα για να πραγματοποιήσει τους στόχους της. Το σοβαρό ατύχημά της λόγω υπερκόπωσης το 2007 (τότε που εργαζόταν σχεδόν 18 ώρες την ημέρα για την εδραίωση και την ανάπτυξη της νεοσύστατης Huffington Post) ήταν καθοριστικό για τον τρόπο που θα έβλεπε στο εξής καθετί – και κυρίως τι σημαίνει επιτυχία και ποιο είναι το κόστος της.
Aπό το 1966 που έφυγε από την Αθήνα για να σπουδάσει Οικονομικά στη Βρετανία, στο Πανεπιστήμιο Cambridge, μέχρι σήμερα, η Αριάννα Χάφινγκτον εξακολουθεί να βάζει ολοένα και πιο ψηλά τον πήχη, να παίρνει ρίσκα, να μαθαίνει από τα λάθη της, να απολαμβάνει τις χαρές της ζωής και, κυρίως, να εμπνέει όλες τις γυναίκες που ονειρεύονται να βαδίσουν στα χνάρια της.
Η ίδια περιγράφει την πορεία της με μερικές φράσεις από τα «Ανάλεκτα» του Κομφούκιου: «Στα δεκαπέντε μου χρόνια κυριεύτηκα από τη δίψα της μάθησης. Στα τριάντα στάθηκα στα πόδια μου. Στα σαράντα είχα ελευθερωθεί από τις αμφιβολίες. Στα πενήντα γνώριζα την ουράνια εντολή. Στα εξήντα το αυτί μου είχε εξασκηθεί να την ακούει. Στα εβδομήντα μπορούσα να ακολουθώ τις επιθυμίες της καρδιάς μου, χωρίς να παραβαίνω τους κανόνες».
Για όλα αυτά μας μίλησε, πολύ χαρούμενη που το νέο της δημιούργημα, το Thrive Global (μια πλατφόρμα που στόχο έχει να βοηθήσει τους ανθρώπους να αποκτήσουν μακροπρόθεσμες υγιεινές συνήθειες, που θα βελτιώσουν την ευεξία και την αποδοτικότητά τους), «μιλάει» και ελληνικά.
Ποιος είναι ο δικός σας ορισμός για τον ηγέτη / την ηγέτιδα;
Ηγέτης είναι εκείνος που εμπνέει τους άλλους και τους παρακινεί να «ξεκλειδώσουν» τις δυνατότητές τους και να γίνουν όσο μπορούν καλύτεροι.
Πώς θα περιγράφατε το δικό σας ηγετικό προφίλ και ποια είναι τα «κλειδιά» μιας επιτυχημένης ηγεσίας;
Προσπαθώ να καθοδηγώ με το παράδειγμα, που είναι μία από τις θεμελιώδεις αξίες μας στο Thrive και επιχειρούμε να τη μεταδίδουμε και στις εταιρείες με τις οποίες συνεργαζόμαστε. Ένα από τα βασικά «κλειδιά» της αποτελεσματικής ηγεσίας είναι να δημιουργεί μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα στην οποία κάθε εργαζόμενος θα έχει την αυτοπεποίθηση και θα νιώθει δυνατός, ώστε να μιλάει με θάρρος και αποφασιστικότητα όποτε χρειαστεί να ενημερώσει τον προϊστάμενό του για οποιοδήποτε θέμα, δυσκολία ή πρόκληση προκύπτει. Στο Thrive το αποκαλούμε «compassionate directness» – συμπονετική αμεσότητα. Κι έχει να κάνει με την ενδυνάμωση των ανθρώπων μας να αναφέρουν αμέσως τα προβλήματα που παρουσιάζονται, ώστε να τα αντιμετωπίζουμε σε πραγματικό χρόνο. Μόνο έτσι οι εταιρείες μπορούν να κάνουν τις απαραίτητες διορθωτικές κινήσεις εγκαίρως, σε καθημερινή βάση, και οι εργαζόμενοι να ανεβάζουν διαρκώς τον πήχη των πραγματικών δυνατοτήτων τους. Και για να επιστρέψω στην αρχή της απάντησής μου, οι ηγέτες πρέπει να αποτελούν πρότυπα και στη δουλειά και στη ζωή, γενικότερα. Αυτό χρειάζεται προσπάθεια για να επιτευχθεί. Στο Thrive Global το έχουμε αναγάγει σε ολόκληρη επιστήμη: διαφυλάσσοντας τη σωματική και ψυχική υγεία μας, γινόμαστε πιο ανθεκτικοί και πιο παραγωγικοί. Και με την ενσυναίσθησή μας κάνουμε και τους άλλους να βγάζουν στην επιφάνεια τον καλύτερό τους εαυτό. Είναι κάτι αντίστοιχο με αυτό που περιλαμβάνουν οι οδηγίες ασφάλειας κάθε αεροπορικού ταξιδιού, για την περίπτωση απώλειας πίεσης της καμπίνας: πρώτα φοράμε εμείς τη μάσκα οξυγόνου και μετά βοηθάμε τους συνεπιβάτες μας να τη φορέσουν.
Πριν από λίγο καιρό, σε ένα από τα άρθρα σας στο Thrive Global εξηγήσατε γιατί αυτή η εποχή είναι ιδανική για να επαναπροσδιορίσουμε τι είναι επιτυχία. Τι σημαίνει για εσάς επιτυχία σήμερα;
Επιτυχία είναι να διάγεις μια ζωή με ευεξία, δημιουργική περιέργεια για καθετί, σοφία και με τη δύναμη του να προσφέρεις. Η πανδημία του κορωνοϊού, με όλες τις προκλήσεις και τις δυσκολίες της, μας προσφέρει την ευκαιρία να επαναπροσδιορίσουμε τι θεωρούμε επιτυχημένο και τι όχι. Καθώς αναγκαστήκαμε να σταματήσουμε για λίγο αρκετές δραστηριότητές μας, συνειδητοποιήσαμε ότι κάποιες από αυτές, σταθερές στην καθημερινότητά μας προ COVID-19, δεν ήταν τελικά τόσο απαραίτητες όσο νομίζαμε. Και, αντιστρόφως, ανακαλύψαμε πόσο πολύτιμα ήταν κάποια πράγματα που είχαμε παραμελήσει, σχεδόν ξεχάσει. Όπως ανέφερε και ο Πάπας Φραγκίσκος σε μία από τις πρόσφατες προσευχές του, «είναι καιρός να διαλέξουμε τι έχει σημασία και τι πρέπει να αφήσουμε πίσω μας· τι είναι αναγκαίο και τι όχι»… Έτσι, αν σκοπεύουμε να επιδιώξουμε μια ουσιαστική επιτυχία κι αν το νέο «κανονικό» είναι καλύτερο από το παλιό, ας σταματήσουμε να ζούμε «στα ρηχά». Ας μη συνεχίσουμε να βλάπτουμε την υγεία μας και να πληγώνουμε τις σχέσεις μας, επιδιώκοντας αδυσώπητα, αδιάκοπα, χωρίς ανάσα, αυτό που μέχρι τώρα θεωρούσαμε επιτυχία. Χάσαμε στην πορεία όσα μας έλεγε η φιλοσοφική και πνευματική μας παράδοση: πως μέσα σε καθέναν από εμάς υπάρχει ένας τόπος σοφίας, ειρήνης και δύναμης. Ας επιστρέψουμε σε αυτόν.
Ποιες είναι, λοιπόν, οι μεγαλύτερες προκλήσεις, ακόμα και ευκαιρίες, που βλέπετε στην πανδημία σε σχέση με το πώς ζούμε και εργαζόμαστε;
Βιώναμε ήδη μια επιδημία άγχους και εξάντλησης πριν από την εμφάνιση του νέου κορωνοϊού. Η τωρινή πανδημία έφερε στο προσκήνιο το θέμα της ψυχικής ανθεκτικότητας. Ολοένα και περισσότερες εταιρείες συνειδητοποιούν ότι η ευζωία των εργαζομένων τους δεν είναι κάτι «μακρινό» και θεωρητικό, που δεν τις αφορά πραγματικά, αλλά προϋπόθεση απολύτως απαραίτητη για την επιβίωση και την ευημερία της ίδιας της επιχείρησης. Ο ιός επιταχύνει την κατάρρευση ενός εργασιακού μοντέλου που είχε προ πολλού πάψει να λειτουργεί. Μας προσφέρει τη μοναδική ευκαιρία να ενσωματώσουμε την έννοια της ευζωίας σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας, εντός και εκτός δουλειάς. Όπως έχει γράψει η Ινδή συγγραφέας Ρόι Αρουντάτι, «η πανδημία είναι μια πύλη μεταξύ αυτού του κόσμου και του επόμενου». Έχουμε την επιλογή να «την περάσουμε ανάλαφροι, με λίγες αποσκευές, έτοιμοι να φανταστούμε έναν διαφορετικό κόσμο».
Υπάρχουν «ανθεκτικά» στερεότυπα για τις γυναίκες σε θέσεις ευθύνης που σας θυμώνουν;
Ναι, δυστυχώς, είναι ακόμα πάρα πολλές οι περιπτώσεις των γυναικών που ουσιαστικά τιμωρούνται για τη φιλοδοξία τους. Κι αν μια γυναίκα υψώσει τη φωνή της για να υποστηρίξει σθεναρά τη γνώμη της, θα πουν ότι στριγκλίζει. Ενώ ο άνδρας που κάνει ακριβώς το ίδιο θα χαρακτηριστεί θαρραλέος και τολμηρός…
Μια γυναίκα σε θέση ευθύνης πρέπει ακόμα να δουλεύει δύο φορές πιο σκληρά από ό,τι ένας άνδρας, προκειμένου να ξεπεράσει την προκατάληψη για τις ικανότητές της λόγω του φύλου της;
Πράγματι, είναι κι αυτό πολύ σύνηθες. Αλλά νομίζω ότι κάτι έχει αρχίσει να βελτιώνεται, μια και ολοένα και περισσότερες γυναίκες αναλαμβάνουν θέσεις ευθύνης και συμβάλλουν στην αλλαγή της εργασιακής κουλτούρας.
Το κίνημα #MeToo μόλις ξεκίνησε στην Ελλάδα. Μπορούμε να σταματήσουμε τη σεξουαλική παρενόχληση και πώς; Ή μήπως είναι μια χίμαιρα αυτή η ελπίδα;
Ποτέ δεν θα μπορέσουμε να εξαλείψουμε εντελώς τη σεξουαλική παρενόχληση – ούτε στην Ελλάδα ούτε σε καμία άλλη χώρα. Αλλά το #MeToo έχει τη δυναμική να γίνει μοχλός πραγματικών και ουσιαστικών, συστημικών αλλαγών. Και χαίρομαι πολύ που και στην Ελλάδα ανάβει ένα φως μέσα στο σκοτάδι για ένα θέμα το οποίο, για τόσες δεκαετίες, οι περισσότεροι άνθρωποι είτε αγνοούσαν είτε δεν έπαιρναν στα σοβαρά. Το μεγάλο στοίχημα είναι να αξιοποιηθεί η δεδομένη χρονική στιγμή, να βγουν κι άλλες καταγγελίες στη δημοσιότητα, να αποδοθεί δικαιοσύνη στα θύματα. Όμως θα χρειαστεί πολλή δουλειά στο μέλλον, ώστε οι αλλαγές που θα γίνουν να παγιωθούν.
Ποιο είναι το μεγαλύτερο ρίσκο που έχετε πάρει μέχρι σήμερα;
Η απόφαση που πήρα, όταν ήμουν 30 ετών, να φύγω από τη Βρετανία για τις ΗΠΑ, αφήνοντας πίσω τον άνδρα που αγαπούσα. Ήταν ο δημοσιογράφος των Times και συγγραφέας Μπέρναρντ Λέβιν και η σχέση μας μετρούσε ήδη επτά χρόνια. Αλλά συμπληρώνοντας την τρίτη δεκαετία της ζωής μου, εγώ ήθελα απεγνωσμένα να αποκτήσω παιδιά, ενώ ο Μπέρναρντ ήθελε να έχει μόνο γάτες. Κι έτσι έκανα αυτό που προηγουμένως ως σκέψη και μόνο μου προκαλούσε τρόμο: παρά τη βαθιά αγάπη μου για εκείνον, τον εγκατέλειψα. Δεν είχα εμπιστοσύνη στον εαυτό μου, όμως, ότι θα τηρούσα την απόφασή μου να χωρίσουμε αν έμενα στο Λονδίνο, αν ήμασταν στην ίδια πόλη. Κι έτσι βρέθηκα στη Νέα Υόρκη. Άρα, όσα συνέβησαν στη ζωή μου στα χρόνια που ακολούθησαν –τα παιδιά μου, τα βιβλία μου, η Ηuffington Post, το Thrive Global– οφείλονται στην απροθυμία ενός άνδρα να παντρευτούμε. Ξέρετε, πολλά από όσα μας συμβαίνουν –ακόμα και ο πιο σπαρακτικός χωρισμός– αποκτούν νόημα μόνο όταν αποτελούν πια παρελθόν· όταν τα σκεφτόμαστε και τα αποτιμούμε από απόσταση, όχι όταν τα βιώνουμε. Συχνά, κάτι που πήγε στραβά γίνεται «οδηγός» σε μια αλυσίδα πραγμάτων που γίνονται με τον σωστό τρόπο.
Σε μια «κιβωτό στιγμών», ποιες επαγγελματικές αναμνήσεις σας θα επιλέγατε να κρατήσετε ζωντανές;
Την έκδοση όλων των βιβλίων μου, μια και κάθε φορά ορκιζόμουν πως αυτό θα είναι το τελευταίο (εκτός από το πρώτο). Ειδικά το «Thrive», του 2014, έχει μεγάλη σημασία για μένα, γιατί με οδήγησε στο Thrive Global. Θα περιλάμβανα επίσης το ξεκίνημα της Huffington Post, τη στιγμή που αποφάσισα να αφήσω τη Huffington Post για να δημιουργήσω το Thrive Global και, φυσικά, την ελληνική έκδοση του Thrive Global.
Ποια συμβουλή θα δίνατε σε ένα κορίτσι που ονειρεύεται μια καριέρα όπως η δική σας;
Oι γυναίκες πληρώνουμε το πιο μεγάλο τίμημα της macho αντίληψης ότι η στέρηση ύπνου και το σύνδρομο της επαγγελματικής εξουθένωσης, το γνωστό burnout, αποτελούν αποδείξεις δέσμευσης και αφοσίωσης σε μια δουλειά. Θα της έλεγα, λοιπόν: Να αντισταθείς σε αυτό και να προσέχεις τον εαυτό σου – έτσι θα γίνεις πιο αποτελεσματική και αποδοτική σε οτιδήποτε κάνεις.
Ποια ήταν η καλύτερη συμβουλή που έδωσαν σε εσάς στο ξεκίνημά σας;
Αυτό που μου έλεγε η μητέρα μου: «Αποτυχία δεν είναι το αντίθετο της επιτυχίας, αλλά ένα μεταβατικό στάδιο στην πορεία σου προς την επιτυχία».
Αν συναντούσατε τον… δεκαοκτάχρονο εαυτό σας, τι θα του λέγατε;
Να μην υποκύψει στην αυταπάτη ότι με το burnout αγοράζεις την επιτυχία. Ότι θα είναι πιο χαρούμενη και πιο επιτυχημένη αν κάθε τόσο «βγαίνει από την πρίζα» και στη συνέχεια επαναφορτίζεται. Το κρίσιμο ερώτημα, βέβαια, είναι αν η δεκαοκτάχρονη Αριάννα θα με άκουγε τότε…
Το μότο σας στη ζωή ποιο είναι;
Το ίδιο με της μητέρας μου: μη χάσεις ούτε στιγμή!